BỘ NGOẠI GIAO

  VỤ CHÂU ÂU

        ---------

TÀI LIỆU CƠ BẢN

VỀ CỘNG HÒA BUN-GA-RI

 

I. Thông tin cơ bản:

-   Tên nước: Cộng hòa Bun-ga-ri (The Republic of Bulgaria)

-   Thủ đô: Xô-phi-a (Sofia), gần 1,4 triệu dân.

-   Ngày Quốc khánh: 03/03 (Ngày giải phóng Bun-ga-ri khỏi ách đô hộ của Thổ Nhĩ Kỳ 03/03/1878).

-   Vị trí địa lý: Nằm ở Đông - Nam Châu Âu, giữa bán đảo Ban-căng, phía Bắc giáp Ru-ma-ni, phía Nam giáp Hy Lạp, phía Đông - Nam giáp Thổ Nhĩ Kỳ, phía Đông giáp Biển Đen, phía Tây giáp Xéc-bi-a, phía Tây Nam giáp Ma-xê-đô-ni-a.

-   Diện tích: 110.879 km²

-   Khí hậu: Ôn đới

-   Dân số: 7,057 triệu người; 73% sống ở thành thị, tuổi thọ trung bình: 74,5; tỷ lệ tăng dân số: -0,6%; phân bố lao động: nông nghiệp chiếm 7,1%, công nghiệp 35,2%, dịch vụ 57,7%; có khoảng 3 triệu kiều dân ở nước ngoài.

-   Dân tộc: Người Bun-ga-ri chiếm 76,8%, người gốc Thổ Nhĩ Kỳ 8,2%, người Rumani 3,8%, các dân tộc khác 11,2%.

-   Ngôn ngữ: Tiếng Bun-ga-ri (76,8%), Tiếng Thổ (8,2%)

-   Tôn giáo: 59,4% dân số theo Cơ đốc giáo chính thống (Orthodox); 7,8% theo Hồi giáo; 1,7% theo Thiên chúa giáo, Tin lành và Do thái giáo; 27,4% theo các tôn giáo khác.

-   Cơ cấu hành chính: Gồm 28 tỉnh (oblast), dưới tỉnh là xã (obstina). 

-   Đơn vị tiền tệ: Lê-va (Leva). Tỷ giá 1 USD = 1,8 Leva

-   GDP: 50,45 tỷ USD, trong đó, nông nghiệp chiếm 5,1%, công nghiệp 27,5% và dịch vụ 67,5%.

-   Thu nhập bình quân đầu người: 20,100 USD

-   Lãnh đạo chủ chốt:

o   Tổng thống: Ru-mần Ra-đê (Rumen Radev, chính trị gia độc lập - không theo Đảng phái nào), nhậm chức 22/1/2017.

o   Thủ tướng: Bôi-cô Bô-ri-xốp (Boyko Borissov, Đảng Những công nhân vì sự phát triển châu Âu – GERB) nhậm chức ngày 04/5/2017.

o   Chủ tịch Quốc hội: Tờ-sờ-ve-ta Ka-ra-gian-che-va (Tsveta Karayancheva, được Quốc hội bầu ngày 17/11/2017).

o   Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao:  Ê-ka-tê-ri-na Xờ-pa-xô-va Ghê-chê-va Ra-ha-rê-va (Ekaterina Spasova Gecheva-Zaharieva, nhậm chức 04/05/2017).

 

II. Khái quát lịch sử:

Quốc gia Bun-ga-ri được thành lập năm 681. Sau ngày lập quốc, Bun-ga-ri luôn là đối tượng xâm chiếm và tranh giành ảnh hưởng của các cường quốc Châu Âu. Bun-ga-ri đã trải qua 2 thời kỳ hưng thịnh (từ thế kỷ 7-10; từ thế kỷ 12-13), từng bị đế quốc Bi-dăng-tin (đế quốc Đông La Mã) đô hộ 170 năm (971-1185) và đế quốc Thổ Nhĩ Kỳ đô hộ 500 năm (1396-1878).

Năm 1878, chiến tranh Nga - Thổ kết thúc với thắng lợi thuộc về phía Nga, Bun-ga-ri được giải phóng. Năm 1912-1913 nổ ra chiến tranh Ban-căng, Bun-ga-ri thua trận và bị mất đất. Trong 2 cuộc chiến tranh thế giới thứ I và II, Bun-ga-ri đều đứng về phe nước Đức và bị thua.

Ngày 09/09/1944, với sự giúp đỡ của Liên Xô, Bun-ga-ri được giải phóng khỏi ách phát-xít Đức và thành lập chính quyền do Đảng Cộng sản lãnh đạo, đi theo con đường xây dựng CNXH (1944-1989).

Ngày 10/11/1989, chế độ XHCN tại Bun-ga-ri do Tổng Bí thư Đảng cộng sản Tô-đo Gíp-cốp (Todor Jivkov) đứng đầu bị lật đổ, Bun-ga-ri chuyển sang chế độ đa nguyên - đa đảng và phát triển nền kinh tế thị trường. Bun-ga-ri đã chính thức gia nhập NATO ngày 29/03/2004 và EU ngày 01/01/2007. 

Kể từ khi thay đổi chế độ (11/1989) đến nay, chính trường Bun-ga-ri thiếu ổn định, trong 28 năm đã thay đổi 16 Chính phủ, chưa có một đảng chính trị nào cầm quyền được quá một nhiệm kỳ.

III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị:

Theo chế độ Cộng hòa Nghị viện – Tổng thống. Tổng thống do dân bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm. Quốc hội 1 viện do dân bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 4 năm. Thủ tướng do Tổng thống đề cử (sau khi được đảng/liên minh có nhiều ghế nhất trong Quốc hội giới thiệu) và phải được Quốc hội thông qua.

Tại cuộc bầu cử Quốc hội Bun-ga-ri trước thời hạn lần thứ 44 (27/3/2017), có 5 đảng vượt qua ngưỡng 4% số phiếu bầu để có chân trong Quốc hội (ít hơn 3 đảng so của khóa 43), kết quả hiện nay như sau:

-         Đảng “Công dân vì sự phát triển Châu Âu” (GERB - trung hữu; Chủ tịch Đảng: cựu Thủ tướng Bôi-cô Bô-ri-sốp - Boyko Borissov) được 96 ghế (32,64%) trên tổng số 240 ghế (tăng 12 ghế so với cuộc bầu cử Quốc hội 2014 là 84 ghế)

-         Đảng Xã hội chủ nghĩa BSP (cánh tả) giành được 79 ghế (27,12 %) (tăng 40 ghế so với cuộc bầu cử Quốc hội 2014 là 39 ghế) .

-         Đảng Liên minh các Người yêu nước Thống nhất  (United Patriots; liên minh NFSB, Ataka, VMRO): 27 ghế (9,06%);

-         Đảng Phong trào vì Quyền và Tự do (MRF, the Movement for Rights and Freedoms): chiếm 26 ghế (9,04%);

-         Đảng Volya: chiếm 12 ghế (4,15%).

GERB đã ký thỏa thuận với Đảng Liên minh các Người yêu nước Thống nhất RB thành lập Chính phủ liên minh thiểu số (108/240) với sự cam kết ủng hộ từ đảng nhỏ khác là Volya. Đây là lần đầu tiên một lực lượng chủ nghĩa dân tộc, Đảng United Patriots, có được 04 vị trí tại Chính phủ, có quyền giám sát an ninh nội bộ và trật tự công cộng và chính sách kinh tế và nhân khẩu học.

IV. Giới thiệu về kinh tế:

Từ năm 1990, Bun-ga-ri tiến hành cải cách, chuyển đổi từ nền kinh tế chỉ huy sang nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi diễn ra khó khăn và kéo dài với 2 lần rơi vào khủng hoảng tài chính (1997 và 2009). Từ năm 2001, kinh tế Bun-ga-ri từng bước ổn định, tăng trưởng tốt (GDP năm 2008 tăng 6,5%). Năm 2009, do tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới, GDP Bun-ga-ri giảm 5,1%, thất nghiệp tăng lên mức 9,1%. Chính phủ đã phải thực hiện chính sách thắt lưng buộc bụng, giảm 15% biên chế khu vực công. Từ năm 2010 đến nay, kinh tế Bun-ga-ri bắt đầu hồi phục. Bun-ga-ri đã thành công trong việc giảm nợ công trong 7 năm qua (từ 100% GDP xuống còn 26,7% GDP), đã giữ được thâm hụt ngân sách cũng như lạm phát dưới mức trung bình do EU đề ra trong 3 năm qua và là nước duy nhất trong EU được nâng bậc xếp hạng tín nhiệm trong thời kỳ khủng hoảng. Tuy vậy, Bun-ga-ri vẫn là nước nghèo nhất trong 28 nước EU.

Các ngành kinh tế quan trọng: điện, khí đốt, lọc dầu, nông nghiệp, chế biến thực phẩm, đồ uống, thuốc lá, sản xuất máy móc - thiết bị, các kim loại cơ bản (sắt, đồng, kẽm…), hóa chất, than cốc, nguyên liệu hạt nhân.

Các tập đoàn, công ty nổi tiếng: Tập đoàn điện lực Bun-ga-ri (EVN Bulgaria); Tập đoàn khí đốt Bun-ga-ri (Bulgargas); Công ty thuốc lá Bulgartabac; Tập đoàn Nove Holding…

Một số số liệu năm 2018: GDP tăng trưởng 3,8%; lạm phát 1,1%; thâm hụt ngân sách: 1,6% GDP; nợ công: 28,6% GDP; FDI lũy kế: 42,2 tỷ USD; thất nghiệp 8%; dự trữ vàng và ngoại tệ: 25,1 tỷ USD; nợ nước ngoài: 36,5 tỷ USD; đầu tư ra nước ngoài lũy kế: 2,03 tỷ USD (chủ yếu sang các nước Tây Ban-căng như Xéc-bi-a, Ma-xê-đô-ni-a...).

Xuất khẩu đạt 28,05 tỷ USD (các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu: quần áo, giày da, sắt thép, máy móc – thiết bị, nhiên liệu, sản phẩm nông nghiệp, thuốc lá). Nhập khẩu đạt 30,78 tỷ USD (các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu: máy móc – thiết bị, kim loại và quặng, hóa chất và nhựa, nhiên liệu, khoáng sản, nguyên liệu thô).

Về du lịch, Bun-ga-ri thu hút trung bình 7 triệu lượt du khách/năm.

Chính sách ODA: Hàng năm Bun-ga-ri dành khoảng 40 triệu EUR cho các dự án hỗ trợ các nước đang phát triển.

V. Chính sách đối ngoại:

Bun-ga-ri ưu tiên hội nhập toàn diện vào EU (đang phấn đấu gia nhập khối Schengen và Khu vực đồng tiền chung Châu Âu…); tăng cường quan hệ đồng minh với Mỹ[1] và NATO; tăng cường quan hệ với các nước láng giềng. Bun-ga-ri đảm nhận vai trò Chủ tịch Liên minh châu Âu tháng 1-6/2018, và coi đây là sứ mệnh ưu tiên hàng đầu và cơ hội để nâng cao vị thế, hội nhập sâu hơn vào EU thông qua việc gia nhập khối Schengen và Khu vực đồng tiền chung châu Âu; giành sự ủng hộ, giúp đỡ tài chính nhiều hơn từ EU. Tuy nhiên, Bun-ga-ri cũng chú trọng cân bằng quan hệ Đông – Tây thông qua việc phát triển quan hệ với Nga (chủ yếu về thương mại - đầu tư, năng lượng[2], du lịch, văn hóa…), các nước lớn ở Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc và các nước khu vực Đông Nam Á (trong đó, Việt Nam là một ưu tiên). Bun-ga-ri đã gửi quân tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình ở Nam Tư cũ, Cô-xô-vô, Li-băng.

Bun-ga-ri là thành viên các tổ chức quốc tế như: Liên hợp quốc (Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ khóa 2002-2003); UNESCO; UNCTAD; FAO (Tổ chức nông lương thế giới); OSCE (Tổ chức an ninh và hợp tác kinh tế; từng giữ cương vị Chủ tịch luân phiên năm 2004); EU; NATO; OIF (Tổ chức quốc tế Pháp ngữ); IPU (Liên minh Nghị viện quốc tế); WB (Ngân hàng thế giới); IMF (Quỹ Tiền tệ quốc tế); ASEM (Diễn đàn hợp tác Á-Âu); EIB (Ngân hàng đầu tư Châu Âu); EBRD (Ngân hàng tái thiết và phát triển Châu Âu); OECD (Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế); SEECP (Tiến trình hợp tác Đông Nam Âu); BSEC (Tổ chức hợp tác kinh tế Biển Đen); SECI (Sáng kiến hợp tác Đông Nam Âu); CEI (Sáng kiến hợp tác kinh tế); DCP (Tiến trình hợp tác khu vực sông Đa-nuýp)… 

 

QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

 

I. QUAN HỆ CHÍNH TRỊ

Bun-ga-ri là một trong 10 nước đầu tiên trên thế giới công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam (08/02/1950), khởi đầu cho mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác lâu dài giữa hai nước. Chuyến thăm hữu nghị chính thức Bun-ga-ri của Chủ tịch Hồ Chí Minh tháng 8/1957 đã đặt nền móng và dấu mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ hai nước. Từ 1950 đến 1989 quan hệ hai nước phát triển tốt đẹp. Bạn đã dành cho ta sự ủng hộ và giúp đỡ quý báu về tinh thần và vật chất trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ đất nước. Đặc biệt, Bạn đã xóa nợ cho ta 147 triệu Rúp (cao nhất trong các nước XHCN cũ tính theo đầu người).

Từ năm 1990, quan hệ hai nước bị chững lại một thời gian ngắn do Bun-ga-ri thay đổi chế độ chính trị. Từ 1993, quan hệ dần được khôi phục. Thời gian gần đây, trong chính sách mở rộng và tăng cường quan hệ với các nước khu vực Châu Á, Bun-ga-ri đặc biệt quan tâm tăng cường quan hệ với Việt Nam. Đáng chú ý, trong các cuộc hội đàm và tiếp xúc, Lãnh đạo cấp cao của Bạn đều bày tỏ mong muốn nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên mức Đối tác chiến lược.

Về phía Việt Nam thăm Bun-ga-ri có: Thủ tướng Phan Văn Khải (16-18/9/2000), Phó Chủ tịch Quốc hội Trương Quang Được (4/2004), Trưởng Ban Đối ngoại TW Đảng Nguyễn Văn Son (6/2004), Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa (10/2005), Bộ trưởng Y tế Trần Thị Trung Chiến (2006), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phúc Thanh (1/2007), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng (6/2008), Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường (6/2008), Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng (7/2010), Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan (10/2010), Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân (9/2012), Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn (09/2012), Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh (8/2013), Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan thăm làm việc (12/2014), Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình thăm làm việc (4/2015), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thăm chính thức Bun-ga-ri nhân dịp hai nước kỷ niệm 65 năm quan hệ ngoại giao (6/2015); Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang (6/2015), Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu (4/2018), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (7/2018).

Về phía Bun-ga-ri thăm ta có: Chủ tịch Quốc hội Géc-gi-cốp (3/2004); Thủ tướng Xta-ni-sép (11/2006), Phó Tổng thống A. Ma-rin (04/2007), Bộ trưởng Quốc phòng Bli-giơ-na-cốp (10/2007), Bộ trưởng Y tế Gaidarski (2007), Chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại Quốc hội S. Pa-si (03/2008), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao I. Can-phin (11/2008), Tổng thống G. Pác-va-nốp (29-31/1/2009), Chủ tịch Quốc hội T. T-xa-che-va (4/2012), Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Tài chính Si-me-ôn Đi-an-kốp (10/2012), Tổng thống Rô-sen Plép-ne-li-ép (10/2013), Chánh án Tòa án tối cao Lasaz Gruev (10/2013), Thủ tướng Pla-men Ô-re-sa-xki (04/2014), Phó Tổng thống Ma-ga-rít-ta Pô-pô-va (11/2015), Bộ trưởng Kinh tế E-min Ca-ra-ni-cô-lốp (15-22/9/2018)

Cơ chế tham vấn chính trị: Tháng 3/2010, Thứ trưởng Ngoại giao Ma-rin Ray-cốp đã sang tham vấn chính trị tại Việt Nam.  Bộ Ngoại giao hai nước đã ký lại Nghị định thư về hợp tác nhân chuyến thăm Bungari của PTT Nguyễn Thiện Nhân (9/2012).

Phối hợp tại các diễn đàn khu vực và quốc tế: Hai bên hợp tác tốt tại các diễn đàn đa phương. Bun-ga-ri ủng hộ ta gia nhập WTO, ứng cử Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (2008-2009) và (2020-2021); ứng cử Hội đồng Nhân quyền (2014-2016); Hội đồng Thống đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế; phê chuẩn PCA. Ta ủng hộ Bạn ứng cử vào ECOSOC (2007-2009) và (2016-2018), Uỷ ban Thanh tra LHQ (2011-2013), ứng cử làm Tổng Giám đốc UNESCO (2009-2013), Thẩm phán tòa án công lý quốc tế ICJ (2011-2020), Ủy ban Công ước về quyền trẻ em CRC (2017-2020). Bạn cam kết ủng hộ ta vào HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020 – 2021.

 

II. QUAN HỆ HỢP TÁC KINH TẾ

1. Kinh tế - thương mại:

Tháng 3/2001, hai bên đã ký Hiệp định mới về kinh tế - thương mại, dành cho nhau quy chế tối huệ quốc. Ủy ban Liên Chính phủ về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học - kỹ thuật đã tổ chức Khóa họp lần thứ 23 tại Hà Nội (tháng 11/2015). Hai bên đã nâng Chủ tịch Phân ban từ cấp Thứ trưởng lên cấp Bộ trưởng, phía Việt Nam hiện là Bộ trưởng Bộ Công Thương làm Chủ tịch phân ban, phía Bun-ga-ri là Bộ trưởng Bộ Kinh tế.

Tháng 7/2010, nhân chuyến thăm Bun-ga-ri của Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, hai bên đã ký Hiệp định xử lý nợ song phương (có hiệu lực từ 19/08/2010), theo đó, Bun-ga-ri chuyển 600.000 USD trong tổng số nợ ta phải trả thành viện trợ phát triển của Chính phủ Bun-ga-ri cho Việt Nam.

Tháng 10/2013, Bun-ga-ri đã khai trương Văn phòng Kinh tế-thương mại tại TP HCM.

Về thương mại, Việt Nam xuất khẩu sang Bun-ga-ri các mặt hàng truyền thống như dệt may, giày da, cà phê, hạt tiêu, thuốc lá,linh kiện điện tử, thủy sản... và nhập khẩu của Bun-ga-ri các mặt hàng như hoá chất, tân dược, rượu vang, máy móc, thiết bị đóng tàu, lúa mỳ, thức ăn gia súc...

 

Kim ngạch thương mại Việt Nam – Bun-ga-ri

Đơn vị: triệu USD

Năm	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018
Nhập khẩu	49,2	42,3	21,7	26,37	40	40,85	170,26	70,80	52,53
Xuất khẩu	36,9	26,9	37,0	41,37	48	61,65	44,75	38,36	36,06
Tổng	86,1	69,2	58,7	67,74	88	102,5	215	109,16	88,59

Số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam

2. Đầu tư:

Tính đến cuối tháng 6/2018, Bun-ga-ri có 9 dự án đầu tư trực tiếp còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký 31 triệu đô-la, đứng thứ 65 trong số 126 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư trực tiếp tại Việt Nam. Các dự án đầu tư của Bun-ga-ri vào Việt Nam tập trung vào các lĩnh vực: Công nghiệp chế biến chế tạo (2 dự án với tổng vốn đầu tư 28 triệu đô-la); thông tin truyền thông (3 dự án với tổng vốn 2,58 triệu đô-la); bán buôn và bán lẻ, sửa chữa mô tô, ô tô, xe máy; hợp đồng hợp tác chuyên môn, khoa học công nghệ và dịch vụ (1-2 dự án với quy mô nhỏ). Các dự án của Bun-ga-ri được đầu tư dưới hình thức 100% vốn nước ngoài với 7 dự án, tổng vốn đầu tư 16,09 triệu đô-la và hình thức liên doanh có 2 dự án với tổng vốn đầu tư 14,9 triệu đô-la.

Các dự án tiêu biểu: dự án hợp tác giữa Tập đoàn Bulgatabak và Vinataba (trên 10 triệu đô-la); Prista Oil và PVOil dự kiến xây dựng hai nhà máy xử lý dầu thải thành dầu công nghiệp (giai đoạn 1 trị giá 15 triệu đô-la); Dự án sản xuất thức ăn tiệt trùng trẻ em của BPC-NIKSI JSC và khu công nghiệp Bắc Ninh (5,9 triệu đô-la).

Đến nay, Việt Nam có 1 dự án đầu tư sang Bun-ga-ri nhưng đã hết hiệu lực.

3. Hợp tác phát triển:

Cho đến nay, Bun-ga-ri chưa có dự án ODA cụ thể cho Việt Nam, Bạn mới chỉ hứa dành cho ta ODA trong ngành giáo dục.

 

III. HỢP TÁC GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO, KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ, VĂN HÓA – DU LỊCH

1. Giáo dục - đào tạo:

Trước năm 1990, Bun-ga-ri đã giúp đào tạo cho Việt Nam hơn 3.600 cán bộ khoa học, chuyên gia các cấp và khoảng 3 vạn công nhân lành nghề. Bun-ga-ri có thế mạnh đào tạo trong các ngành xây dựng, kiến trúc, công nghệ thông tin, công nghệ sinh hóa, nông nghiệp, du lịch.

Tháng 2/2001, Bộ trưởng Giáo dục Bun-ga-ri đã thăm Việt Nam và ký Chương trình hợp tác (triển khai Hiệp định khung ký tháng 9/2000) nối lại việc trao đổi học bổng giữa hai nước. Tháng 4/2012, trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Quốc hội Bun-ga-ri, hai bên đã ký tiếp Thỏa thuận hợp tác về giáo dục giai đoạn 2012 – 2016. Theo đó, hàng năm, hai bên trao đổi 01 học bổng đại học, 01 học bổng tiến sĩ và 01 học bổng thực tập sinh. Đồng thời, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ký Bản ghi nhớ hợp tác với trường Đại học Tổng hợp Sofia đưa ngôn ngữ hai nước vào giảng dạy. Hai bên đang đàm phán Thỏa thuận hợp tác về giáo dục giai đoạn mới.

2. Văn hóa - Du lịch:

Năm 2009, hai nước đã ký  “Chương trình hợp tác văn hóa giai đoạn 2009 – 2012”, tuy nhiên, do điều kiện khách quan, hai bên không triển khai được nội dung nào cụ thể. Tháng 4/2014, nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Bun-ga-ri, hai bên đã ký “Chương trình hợp tác Văn hóa giai đoạn 2014 – 2016”. Trên cơ sở đó, tháng 7/2015, Việt Nam đã cử đoàn nghệ thuật sang Bun-ga-ri biểu diễn nhằm giới thiệu với bạn bè Bun-ga-ri về văn hóa, nghệ thuật của Việt Nam. Bên cạnh đó, hai bên cũng đã phối hợp tổ chức và triển khai nhiều hoạt động giới thiệu về văn hóa, đất nước, con người của mỗi nước. Hiện hai bên đang đàm phán Chương trình hợp tác Văn hóa giai đoạn 2018 – 2020.

      Nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Bungari (4/2014), hai bên ký “Chương trình hợp tác du lịch giai đoạn 2014 – 2016”. Hai bên đã phối hợp tổ chức Hội thảo “Việt Nam – Bun-ga-ri, điểm đến của khách du lịch hai nước” tại Sofia (tháng 4/2015).

3. Khoa học - công nghệ:

Hiệp định hợp tác Khoa học và Công nghệ giữa hai nước được ký từ năm 1998, đến nay hai bên đã triển khai thực hiện 19 nhiệm vụ hợp tác nghiên cứu khoa học. Hai bên có Ủy ban hợp tác về khoa học - công nghệ (đã nhóm họp 4 lần) và đã triển khai hợp tác trong các lĩnh vực: sinh học, nông nghiệp, vận tải, du lịch, công nghệ thông tin và truyền thông, hành chính nhà nước, năng lượng. 

 

IV. CÁC LĨNH VỰC KHÁC

1. An ninh - Quốc phòng:

Hàng năm, hai bên trao đổi các đoàn công tác và các đoàn sỹ quan nghỉ dưỡng của Bộ Quốc phòng. Bạn đang giúp ta đào tạo 22 sỹ quan quân đội (thuộc các ngành không quân và hải quân; ta tự trả học phí 100%). Tháng 08/2013, Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã thăm chính thức Bun-ga-ri và ký Bản ghi nhớ hợp tác quốc phòng giữa hai nước thay cho Thỏa thuận ký năm 1996.

Tháng 10/2007, Thứ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang đã thăm làm việc tại Bun-ga-ri. Tháng 4/2012, Ta và Bạn đã ký Hiệp định cùng bảo vệ và trao đổi thông tin mật. Tháng 6/2015, hai bên ký Hiệp định phòng chống tội phạm nhân chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng và Biên bản ghi nhớ hợp tác đào tạo về phòng chống tội phạm nhân chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang (7/2015).

2. Lao động:

Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác lao động tháng 4/2008. Năm 2008 có 8 doanh nghiệp Việt Nam được phép thực hiện hợp đồng đưa 585 lao động Việt Nam sang Bun-ga-ri làm việc, nhưng thực tế từ tháng 7/2008 đến cuối 2009, chỉ đưa được khoảng 200 người sang. Đầu 2009, do tác động của khủng hoảng kinh tế, đa số các lao động trên đã về nước. Hiện hai bên đang nghiên cứu khả năng xuất khẩu lao động từ Việt Nam sang Bun-ga-ri làm việc do Bun-ga-ri hiện có nhu cầu lao động khá cao. Tháng 11/2018, hai nước đã ký Thỏa thuận hợp tác về lao động, việc làm và an sinh xã hội.

3. Hợp tác địa phương:

Một số địa phương Việt Nam có quan hệ hợp tác với các địa phương Bun-ga-ri như: Hà Nội - Xô-phi-a; thành phố Hồ Chí Minh - Plovdiv; Quảng Ninh - Bu-rơ-gát; Hải phòng - Vác-na; Đà Lạt - Ka-gian-lắc; Thái Bình - Pa-dát-đơ-díc, Thanh Hóa – Su-men. Thành phố Varna và Đà Nẵng ký hợp tác nhân chuyến thăm Bungari của Chủ tịch UBND Văn Hữu Chiến (8/2014). Nhân chuyến thăm chính thức Bun-ga-ri của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng (6/2015), thành phố Xô-phi-a và thành phố Hồ Chí Minh, Rút-xe - Cần Thơ đã ký kết hợp tác. Dự kiến thành phố Sơn La và tỉnh Pờ-lê-ven sẽ ký kết thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch.

4. Vấn đề tài sản ngoại giao:

          Sau quá trình đàm phán lâu dài về việc trao trả lại các khu đất không còn nhu cầu sử dụng, ngày 22/9/2016, Chính phủ hai nước đã ký Hiệp định về bất động sản của Cơ quan đại diện ngoại giao hai nước (thay thế cho Hiệp định đã ký năm 1982) nhân dịp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh gặp Bộ trưởng Ngoại giao Bun-ga-ri bên lề Đại Hội đồng Liên Hợp quốc. Hiệp định trên đã có hiệu lực từ ngày 14/12/2017. Theo đó, ngày tháng 5/2018, hai bên đã tổ chức lễ bàn giao tài sản ngoại giao của Bun-ga-ri tại Hà Nội và tháng 7/2018, hai bên đã tổ chức lễ bàn giao tài sản ngoại giao của Việt Nam tại Bun-ga-ri nhân chuyến thăm chính thức Bun-ga-ri của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh.

 

V. CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT TẠI BUN-GA-RI

Hiện có hơn 1.000 người Việt Nam sinh sống tại Bun-ga-ri chủ yếu là công nhân lao động ở lại sau những năm 90, trong đó gần 50% đã nhập quốc tịch Bun-ga-ri, đa số còn lại có giấy phép cư trú lâu dài 5 năm, phần lớn đều có cuộc sống tương đối ổn định, chủ yếu kinh doanh hàng may mặc, thủ công - mỹ nghệ hoặc nông phẩm. Một số doanh nghiệp của người Việt làm ăn khá như: Công ty TNHH IMEXCO đầu tư khoảng 1 triệu USD vào chế biến mỳ ăn liền và thực phẩm; công ty TNHH RD đầu tư khoảng 0,7 triệu EUR vào bất động sản và kinh doanh khách sạn… Cộng đồng người Việt có thuận lợi là hiểu biết sâu về sở tại vì một phần đáng kể trong cộng đồng từng là sinh viên, lao động xuất khẩu ở Bun-ga-ri, có tri thức và quan hệ tốt với chính quyền Bạn. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển cộng đồng, góp phần thúc đẩy quan hệ hai nước. Tuy nhiên, gần đây đã xuất hiện một số đối tượng người Việt từ nước khác sang trồng và buôn bán cần sa, bị nhà chức trách Bạn bắt giữ, điều tra, làm ảnh hưởng xấu tới uy tín của cộng đồng.

 

VI. CÁC HIỆP ĐỊNH ĐÃ KÝ GIỮA HAI NƯỚC

Tên văn bản	Ngày ký	Nơi ký
Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư	19/09/1996	Xô-phi-a
Nghị định thư về hợp tác giữa 2 Bộ Ngoại giao	25/05/1996	Hà Nội
Hiệp định tránh đánh thuế trùng	24/05/1996	Hà Nội
Hiệp định hợp tác về khoa học công nghệ	1998	Hà Nội
Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực bưu chính viễn thông	18/09/2000	Xô-phi-a
Hiệp định hợp tác văn hóa, khoa học và giáo dục	18/09/2000	Xô-phi-a
Hiệp định vận tải biển	18/09/2000	Xô-phi-a
Hiệp định công nhận văn bằng giáo dục, học vị khoa học	13/02/2001	Hà Nội
Tuyên bố chung giữa hai Thủ tướng	23/11/2006	Hà Nội
Hiệp định Hợp tác kinh tế	23/11/2006	Hà Nội
Hiệp định Hợp tác du lịch	23/11/2006	Hà Nội
Kế hoạch hợp tác y tế 2006-2008	23/11/2006	Hà Nội
Biên bản ghi nhớ về hợp tác xuất khẩu lao động	4/2008	Hà Nội
Thỏa thuận về hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp	01/2009	Hà Nội
Hiệp định xử lý nợ song phương	7/2010	Xô-phi-a
Hiệp định cùng bảo vệ và trao đổi thông tin mật	16/04/2012	Hà Nội
Thỏa thuận hợp tác giáo dục giai đoạn 2012-2016	16/04/2012	Hà Nội
Bản ghi nhớ hợp tác quốc phòng	8/2013	Xô-phi-a
Bản Ghi nhớ về hợp tác nông nghiệp, chăn nuôi và thủy sản giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam với Bộ Nông nghiệp, Thực phẩm Bun-ga-ri	07/4/2014	Hà Nội
Chương trình hợp tác Văn hóa giai đoạn 2014 - 2016	07/4/2014	Hà Nội
Kế hoạch hợp tác Du lịch giai đoạn 2014-2016	07/4/2014	Hà Nội
Hiệp định về hợp tác trong lĩnh vực phòng chống tội phạm	6/2015	Xô-phi-a
MOU hợp tác trong lĩnh vực đào tạo cảnh sát	6/2015	Xô-phi-a
Hiệp định về bất động sản của Cơ quan đại diện ngoại giao hai nước	9/2016	New York
Thỏa thuận hợp tác về lao động, việc làm và an sinh xã hội	11/2018	Xô-phi-a