TÀI LIỆU QUAN HỆ VIỆT NAM – ITALIA

1.     Chính trị:

Việt Nam và Italia chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 23/3/1973. Quan hệ chính trị giữa hai nước từ đầu những năm 90 được củng cố và phát triển. Italia là nước Tây Âu đầu tiên tích cực ủng hộ việc tăng cường hợp tác giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu, trên các diễn đàn quốc tế lớn cũng như việc bình thường hoá quan hệ giữa Việt Nam và các tổ chức tài chính, thương mại, tiền tệ quốc tế đầu những năm 90. Trong các cuộc tiếp xúc, Lãnh đạo cấp cao Italia  khẳng định quyết tâm thúc đẩy quan hệ hợp tác nhiều mặt với Việt Nam, coi Việt Nam là nước ưu tiên phát triển quan hệ ở khu vực Đông Nam Á.

Ngày 21/01/2013, Việt Nam và Italia đã ký Tuyên bố chung về thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược nhân chuyến thăm Italia cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Hai bên đã xây dựng được nhiều cơ chế phối hợp như Đối thoại chiến lược cấp Thứ trưởng Ngoại giao, Đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng Quốc phòng, Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế.

Hai bên duy trì thường xuyên các chuyến thăm cấp cao, những năm gần đây có:

- Các đoàn Việt Nam thăm Italia: các chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (01/2013), Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (9/2013), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (3/2014), Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang (7/2014), Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân (7/2015), Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng (5/2016), Chủ tịch nước Trần Đại Quang (11/2016).

- Các đoàn Italia thăm Việt Nam: Bộ trưởng Quốc phòng Giampaolo di Paola (01/2013), Phó Chủ tịch Hạ viện Marina Sereni (01/2014), Thủ tướng Matteo Renzi (6/2014), cựu Thủ tướng Enrico Letta (1/2015), Tổng thống Sergio Mattarella (11/2015), Bộ trưởng Bộ Hạ tầng và Giao thông Graziano Delrio (9/2016), Bộ trưởng Bộ Tư pháp Andrea Orlando (10/2016).

- Các cuộc tiếp xúc bên lề các hội nghị đa phương: Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự ASEM10 tại Mi-lan và hội đàm với Thủ tướng Matteo Renzi bên lề Hội nghị (10/2014); Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp Thủ tướng Matteo Renzi bên lề HN G7 mở rộng (5/2016); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh gặp Bộ trưởng Ngoại giao Paolo Gentiloni bên lề ASEM11 (7/2016); gặp Chủ nhiệm UBĐN Hạ viện Italia và Chủ nhiệm UBĐN Thượng viện Italia bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc (New York, 9/2016).

Hai bên phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn quốc tế và đa phương như Liên hợp quốc, ASEM, ASEAN – EU, IPU...

2.     Kinh tế, thương mại và đầu tư:

Italia là một trong những nước Tây Âu đầu tiên nối lại và phát triển các quan hệ hợp tác với Việt Nam sau thời kỳ ngưng đọng (những năm 1979 - 1989).  Kim ngạch thương mại hai chiều tăng đều trong những năm qua, năm 2016 đạt 4,7 tỷ USD; 10 tháng đầu năm 2017, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 3,76 tỷ USD.

Tính đến tháng 10/2017, Italia đứng thứ 31/128 quốc gia và lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam với 83 dự án đầu tư với tổng số vốn là 381 triệu USD chủ yếu trong các ngành: công nghiệp chế biến, chế tạo, giày da, xây dựng, thiết bị vệ sinh, bình nóng lạnh, chế biến thép. Chính phủ Italia đưa Việt Nam vào danh sách 10 thị trường mới nổi ưu tiên phát triển quan hệ thương mại và đầu tư. Hai bên đã thành lập Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế và đã họp phiên đầu tiên tại Hà Nội vào tháng 10/2014, lần thứ hai vào tháng 10/2015, lần 3 vào tháng 11/2016, lần 4 vào tháng 11/2017.

3. Về hợp tác phát triển:

Italia bắt đầu cung cấp ODA cho Việt Nam vào những năm 1980 trong các lĩnh vực hợp tác ưu tiên giữa Italia và Việt Nam gồm: cấp thoát nước, bảo vệ môi trường, phát triển nguồn nhân lực, y tế, hỗ trợ thể chế... Uỷ ban Hỗn hợp về Hợp tác Phát triển Việt Nam – Italia  khởi động lại họp tại Roma  tháng 12/2009 đã thông qua một số dự án trong các lĩnh vực ưu tiên (y tế, bảo vệ môi trường và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ).

Tháng 3/2014, Italia thông báo dừng cam kết viện trợ phát triển cho Việt Nam cho từng giai đoạn như trước đây và chuyển sang chương trình hỗ trợ theo dự án, tùy thời điểm và điều kiện tài chính, cho các lĩnh vực: đào tạo nghề và phát triển nguồn nhân lực, bảo vệ môi trường và quản lý nguồn nước, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, y tế. Một số dự án đã được Italia cam kết tài trợ gồm: Dự án nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh của doanh nghiệp của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Đồng Nai và Bình Dương, dự án “Hỗ trợ tạo việc làm và hòa nhập xã hội tại các trường dạy nghề Việt Nam”...

4. Hợp tác địa phương

Bộ Ngoại giao đã chủ trì và phối hợp tổ chức các buổi tọa đàm, hội nghị kết nối các địa phương Việt Nam với cơ quan đại diện của I-ta-li-a và Hiệp hội doanh nghiệp I-ta-li-a, cụ thể:

- Thúc đẩy và thu xếp Đại sứ và Tổng Lãnh sự I-ta-li-a tại Thành phố Hồ Chí Minh tham dự các hoạt động do phía Việt Nam tổ chức như: Đoàn nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đi quyên góp xây dựng 07 cây cầu tại Long An, Tọa đàm “Nâng cao vai trò Lãnh đạo nữ trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng của các địa phương”, Tọa đàm xúc tiến đầu tư nước ngoài của tỉnh Ninh Thuận (28/9-01/10/2016) trong khuôn khổ Lễ hội Nho và Vang Ninh Thuận 2016, Tọa đàm Xúc tiến đầu tư tỉnh Thừa Thiên Huế (7/2016).

- Tăng cường quan hệ cấp địa phương Việt Nam và I-ta-li-a thông qua việc hỗ trợ tổ chức các chuyến thăm và làm việc của Đại sứ, Tổng Lãnh sự I-ta-li-a với lãnh đạo các địa phương Việt Nam (các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Ninh Thuận và Bắc Ninh) và Đoàn chuyên gia Vùng Tút-xca-ni về nho và rượu vang đến tìm hiểu hỗ trợ phát triển ngành trồng nho của tỉnh Ninh Thuận (8/2017).

Một số thỏa thuận giữa các địa phương nước đã được ký kết như MOU hợp tác giữa Hà Nội – vùng La-di-ô/Rô-ma; Hải Phòng – vùng Li-gu-ri-a/Giê-nô-va; Vĩnh Phúc – Tốt-xca-na; Bình Dương – vùng Ê-mi-li-a Rô-ma-nha; Thành phố Hồ Chí Minh – Tu-rin.

Ngoài ra, Yên Bái,  Phú Thọ, Bà Rịa – Vũng Tàu… cũng đang xúc tiến ký thỏa thuận hợp tác với các địa phương của I-ta-li-a.

5. Về văn hóa, giáo dục và khoa học – công nghệ:

- Hai bên thường xuyên tổ chức các tuần lễ/tháng văn hoá tại Italia và Việt Nam. Hai nước đã tổ chức thành công sự kiện Năm Việt Nam tại Italia và Năm Italia tại Việt Nam 2013 nhân dịp kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2013). Việt Nam đã tham dự tích cực tại Triển lãm Toàn cầu Expo 2015 được tổ chức tại Milan (01/5-31/10/2015), có Nhà triển lãm được đánh giá là một trong những nhà trưng bày đẹp nhất tại Expo.  Từ năm 2003 đến 2013, Chính phủ Italia phối hợp với UNESCO giúp đỡ Việt Nam trùng tu khu di tích Mỹ Sơn với tổng kinh phí 1,5 triệu USD.

- Số lượng sinh viên tại Italia tăng nhanh trong một vài năm gần đây, khoảng 1000 sinh viên và nghiên cứu sinh đang học tập tại Italia, tập trung chủ yếu tại khu vực miền Bắc Italia (Milan 447 người, Trento 213 người, Turin 161 người…). Việt Nam và Italia đã ký kết và hợp tác 72 dự án giáo dục, đào tạo. Hàng năm, Bộ Ngoại giao Italia dành cho Việt Nam một số học bổng cho các khoá học tiếng Italia và cao học, mở các khoá học tiếng Italia tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

- Hai bên triển khai tích cực Chương trình hợp tác về khoa học – công nghệ theo giai đoạn. Thông qua 5 chương trình từ 1998 đến nay, 80 dự án hợp tác nghiên cứu chung đã được ký kết, triển khai  trong các lĩnh vực: bảo tồn, phục chế di tích cổ, công nghệ sinh học và nông nghiệp, nghiên cứu cơ bản và công nghệ thông tin. Chương trình giai đoạn 2017-2019 được ký kết vào tháng 11/2016.

6. Cộng đồng người Việt Nam tại Italia:

 Hiện có khoảng gần 5 nghìn người Việt Nam cư trú ổn định tại Italia, phần lớn tại các tỉnh phía Bắc Italia là nơi có ngành công nghiệp phát triển, có nhiều cơ hội việc làm. Tại Roma, có khoảng 200 người là tu sĩ, giáo dân làm việc cho các cơ quan giáo hội Vatican.

7. Một số hiệp định ký kết:

Hiệp định khung về Hợp tác Kinh tế, Công nghiệp và Kỹ thuật (1989); Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ đầu tư (1990); Hiệp định Hợp tác Văn hoá (1990); Hiệp định khung về hợp tác khoa học – công nghệ (1992); Hiệp định hoãn nợ (8/1994); Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (11/1996); Hiệp định Hợp tác về Con nuôi (13/6/2003); Hiệp định về Hợp tác Du lịch (2009); Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao (2010); Hiệp định chuyển đổi nợ (2010); Hiệp định hợp tác giữa Việt Nam và Vùng Lombardia (2010); Hiệp định vận tải hàng không (2013); Hiệp định về hợp tác đấu tranh phòng, chống tội phạm (2014), Hiệp định hợp tác và tương trợ hành chính trong lĩnh vực hải quan (2015); Kế hoạch hành động triển khai quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam – I-ta-li-a giai đoạn 2017-2018 (11/2016)./.