I. THÔNG TIN CƠ BẢN:  

          - Tên nước: Cộng hoà Man-ta (Republic of Malta).

          - Thủ đô: Va-lét-ta (Valletta).

          - Ngày Quốc khánh: 21/9 (1964).

          - Vị trí địa lý: Man-ta  là một đảo quốc gồm bảy hòn đảo giữa Địa Trung Hải, cách đảo Xi-xin (I-ta-li-a) 93 km về phía Nam, cách Tuy-ni-di 288 km về phía Bắc.

          - Diện tích: 316 km².

          - Khí hậu: khí hậu cận nhiệt Địa Trung Hải với mùa đông không quá lạnh, mưa nhiều; mùa hè ấm nóng, khô hạn. Nhiệt độ trung bình 26- 40 °C từ tháng 6 đến tháng 9 và 8-15 °C từ tháng 12 đến tháng 3.

          - Dân số: 417.000 người (người Man-ta 95,17%, các dân tộc khác 4,83%).

          - Ngôn ngữ: tiếng Man-ta, tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức, tuy nhiên 66% dân số nói tiếng I-ta-li-a.

          - Đơn vị tiền tệ: Euro.

          - GDP: 16,3 tỷ USD (năm 2016).

          - Thu nhập bình quân đầu người: 37.891 USD

          - Tôn giáo: 98% Thiên chúa giáo, 2% các tôn giáo khác.

          - Lãnh đạo chủ chốt:

          + Tổng thống: Ma-ri Lui Cô-lê-rô Prê-ca (Marie Louise Coleiro Preca)

          + Thủ tướng: Giô-dép Mu-xcát (Joseph Muscat)

          + Chủ tịch Quốc hội: An-giê-lô Pha-ru-gia (Angelo Farrugia)

          + Bộ trưởng Ngoại giao: Gioóc-giơ Ven-la (George Vella)

         

II. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ:  

          Từ năm 1814 – 1964, Man-ta là thuộc địa của Anh và nằm trong Khối Thịnh vượng chung. Năm 1964, Man-ta được Anh trao trả độc lập và thành lập Nhà nước Cộng hòa. Từ giữa thập kỷ 80, Man-ta trở thành điểm du lịch hấp dẫn  với hải cảng lớn và trở thành một trung tâm tài chính quan trọng tại Địa Trung Hải. Man-ta gia nhập Liên hợp quốc ngày 01/12/1964 và gia nhập EU ngày 01/5/2004, tham gia Hiệp ước Schengen từ 2007 và khu vực đồng tiền chung châu Âu từ 2008.

 

III. THỂ CHẾ NHÀ NƯỚC:

Man-ta theo theo chế độ Cộng hòa đại nghị.

- Cơ quan hành pháp:

          + Đứng đầu Nhà nước: Tổng thống (nhiệm kỳ 5 năm)

+ Đứng đầu Chính phủ: Thủ tướng do Tổng thống bổ nhiệm và được Quốc hội thông qua. Dựa trên kết quả bầu cử, lãnh đạo đảng nào hoặc lãnh đạo liên minh nào được đa số phiếu tại Quốc hội sẽ được chỉ định làm Thủ tướng.

          - Cơ quan lập pháp: Quốc hội gồm 1 viện với 65 ghế, nhiệm kỳ 5 năm.

          - Các đảng phái chính:  

          + Phe cầm quyền: Đảng Lao động Man-ta (dân chủ Thiên chúa giáo).

          + Phe đối lập: Đảng Dân tộc Man-ta (dân chủ xã hội).

 

IV. KINH TẾ:

          1. Tổng quan về kinh tế:  

Man-ta chỉ sản xuất được 20% nhu cầu thực phẩm do thiếu nguồn nước ngọt. Nền kinh tế Man-ta dựa chủ yếu vào trao đổi thương mại nước ngoài, du lịch, sản xuất đồ điện tử và dệt may, đóng và sửa chữa tàu thuyền, hậu cần cảng biển. Dịch vụ chiếm 74% tổng sản phẩm quốc nội.

Man-ta có vị trí chiến lược quan trọng trong khu vực, là điểm trung chuyển hàng hóa giữa châu Âu và châu Phi. Man-ta có thế mạnh trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và hàng hải quốc tế.

Tỷ trọng các ngành kinh tế theo giá trị sản xuất: dịch vụ (74% GDP), công nghiệp bao gồm các mặt hàng máy móc, sản xuất và sửa chữa tàu thuyền, thực phẩm, giày dép và quần áo (23%), nông nghiệp (3%).

- Các ngành mũi nhọn: vận tải biển, dịch vụ cảng, tài chính, ngân hàng, du lịch...

- Các chỉ số kinh tế (2016): tăng trưởng GDP: 4,1%; thất nghiệp: 5,4%; lạm phát: 1,4%, nợ công: 63,9%.

2. Thương mại:

          - Nhập khẩu:

          + Kim ngạch: 8,3 tỉ USD (năm 2016)

          + Mặt hàng: nhiên liệu khoáng sản, dầu khí, thiết bị điện, máy bay, phương tiện vận chuyển, nhựa, máy móc và thiết bị cơ khí,...

          + Thị trường: I-ta-li-a 19,3%, Anh 10,3%, Đức 8,2%, Pháp 7,1%, Trung Quốc 5,8%, Hy Lạp 5,0%, Tây Ban Nha 4,8%, Hà Lan 3,7%...

          - Xuất khẩu:

          + Kim ngạch: 4,9 tỉ USD (năm 2016)

          + Mặt hàng: Thiết bị cơ khí, khoáng sản, dược phẩm, vật liệu in, dụng cụ thể thao,...

          + Bạn hàng: Đức 18,1%, Lybia 10,2%, Pháp 8,6%, Anh 5,9%, I-ta-li-a 5,9%, Thổ Nhĩ Kỳ 5,9%, Hy Lạp 5,9%, Trung Quốc 4,3%...

V. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI:

Do nguồn gốc lịch sử, Man-ta có quan hệ khá chặt chẽ với Anh, dành ưu tiên chính phát triển quan hệ với các nước thành viên EU. Bên cạnh đó, Man-ta cũng chú trọng mở rộng quan hệ với các nước láng giềng trong khu vực Địa Trung Hải và Bắc Phi; các nước lớn ở Trung Âu, vùng Baltic và châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản).

 

VI. QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM:

Quan hệ chính trị, kinh tế Việt Nam – Man-ta đến nay còn rất hạn chế. Hai nước chưa trao đổi đoàn cấp cao. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 120 triệu USD năm 2015, 109 triệu USD năm 2016. Man-ta chưa có dự án đầu tư trực tiếp nào tại Việt Nam. Hai nước đã ký chính thức Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao của Việt Nam và Man-ta và Hiệp định song phương tránh đánh thuế hai lần; đang đàm phán Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ đầu tư.

Năm 2014, Việt Nam và Man-ta kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Nhân dịp này, hai bên đã phối hợp tổ chức Tuần Văn hóa Việt Nam tại Man-ta; Diễn đàn hợp tác kinh tế Việt Nam – Man-ta nhằm cung cấp thông tin cũng như đánh giá tiềm năng hợp tác song phương, tạo cơ sở xây dựng chương trình hành động, thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại, đầu tư và du lịch trong thời gian tới.

Hiện nay Đại sứ quán Man-ta tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam và Đại sứ quán ta tại I-ta-li-a kiêm nhiệm Man-ta.

Trao đổi Đoàn và các cuộc tiếp xúc cấp cao: Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Trung Thành thăm và làm việc tại Man-ta vào tháng 3/2005; Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng đã gặp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Tonio Borg bên lề Hội nghị Cấp cao ASEM-8 (Brussels, 5/10/2010); Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Việt Nam Vũ Viết Ngoạn thăm làm việc tháng 11/2014; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Bộ trưởng Ngoại giao Man-ta bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM 12 (FMM-12) tại Lúc-xăm-bua, nhân dịp này hai bên đã ký chính thức Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao của Việt Nam và Man-ta; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gặp Thủ tướng Man-ta bên lề Hội nghị Cấp cao ASEM 11 (Mông Cổ, 7/2016), nhân dịp này hai Thủ tướng đã chứng kiến Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Ngoại giao Man-ta George William Vella ký kết Hiệp định tránh đánh thuế hai lần và ngăn ngừa việc trốn lậu thuế đối với các loại thuế đánh vào thu nhập giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Man-ta./.