TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA ĂNG-GÔ-LA VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM
A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA ĂNG-GÔ-LA
I. Thông tin chung
Tên nước: Cộng hòa Ăng-gô-la (Republic of Angola)
Thủ đô: Lu-an-đa (Luanda)
Quốc khánh: 11/11/1975
Vị trí địa lý: Nằm ở phía Tây Nam châu Phi, phía Bắc giáp Công hòa Dân chủ Công-gô và Cộng hòa Công-gô, phía Đông giáp Dăm-bi-a, phía Nam giáp Na-mi-bi-a và phía Tây giáp Đại Tây Dương.
Diện tích: 1.246.700 km2
Khí hậu: Khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới (phía Bắc - nhiệt đới ẩm, phía Nam - nhiệt đới sa mạc). Có 2 mùa rõ rệt: mùa mưa bắt đầu từ tháng 10 và mùa khô bắt đầu từ tháng 4 hàng năm. Nhiệt độ trung bình cao nhất khoảng 24-26°C và thấp nhất khoảng 14-16°C.
Dân số: 33,93 triệu người (2021, theo Ngân hàng Thế giới )
Dân tộc: Người Ovimbundu (37%), Ambundu (25%), Bakongo (13%), Mulatto (2%) và các dân tộc khác (23%)
Ngôn ngữ: Tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Ban-tu và một số ngôn ngữ địa phương được sử dụng phổ biến.
Đơn vị tiền tệ: Kwanza (1 USD = 427 AOA)
GDP: 72,54 tỷ USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
GDP/đầu người: 2.331 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Tôn giáo: Công giáo (38%), Tin lành (15%), các tôn giáo địa phương (47%)
Cơ cấu hành chính: 18 tỉnh, thành phố
Lãnh đạo chủ chốt:
+ Tổng thống: Giu-ao Ma-nu-en Gôn-xa-vétx Lô-ren-xu (João Manuel Gonçalves Lourenço) (từ tháng 9/2017);
+ Chủ tịch Quốc hội: Phéc-nan-đu đa Pi-e-đa-đư Đi-átx Đútx Xan-tútx (Fernando da Piedade Dias dos Santos) (từ tháng 9/2009, tái đắc cử tháng 9/2012);
+ Bộ trưởng Ngoại giao: Têt-từ An-tô-ni-u (Tete António) (từ tháng 4/2020).
II. Khái quát lịch sử
Từ thế kỷ 15, Bồ Đào Nha đến xâm chiếm miền đất Ăng-gô-la ngày nay, biến thành thuộc địa và nơi buôn bán nô lệ da đen, thống trị suốt 5 thế kỷ.
Ngày 11/11/1975, Phong trào Nhân dân Giải phóng Ăng-gô-la (MPLA) tuyên bố độc lập, thành lập Cộng hoà Nhân dân Ăng-gô-la, nay là Cộng hòa Ăng-gô-la. Ăng-gô-la thi hành đường lối đối nội, đối ngoại tích cực, quan hệ gắn bó với các nước xã hội chủ nghĩa và Phong trào giải phóng dân tộc.
Sau khi giành được độc lập, Ăng-gô-la rơi vào nội chiến giữa MPLA và Liên minh Quốc gia vì độc lập toàn vẹn của Ăng-gô-la (UNITA). Năm 2002, nội chiến chấm dứt với thắng lợi thuộc về MPLA. Tại cuộc bầu cử quốc hội tháng 9/2008, Đảng MPLA thắng lợi áp đảo, giành được 191/220 ghế nghị sỹ, đứng ra thành lập chính phủ và luôn là đảng cầm quyền cho đến nay.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Ăng-gô-la theo thể chế cộng hòa tổng thống. Tổng thống là người đứng đầu Đảng cầm quyền, Nhà nước và Chính phủ. Tổng thống Ăng-gô-la có 01 Phó Tổng thống, 05 Bộ trưởng giúp việc và 21 Bộ chuyên môn, không có Thủ tướng. Tổng thống được quyền chỉ định và sa thải các chức vụ trong nội các.
- Cơ cấu Nghị viện: Ăng-gô-la theo cơ cấu đơn viện gồm Quốc hội với 220 ghế. Chủ tịch Quốc hội là đại diện của đảng giành chiến thắng trong tổng tuyển cử.
- Các đảng phái chính trị: Hiện có 12 đảng phái đang hoạt động tại
Ăng-gô-la, trong đó tiêu biểu là:
+ Đảng Phong trào Nhân dân Giải phóng Ăng-gô-la (MPLA): thành lập tháng 12/1956; là đảng dẫn dắt nhân dân Ăng-gô-la tiến hành đấu tranh giải phóng dân tộc và cầm quyền tại Ăng-gô-la. Chủ tịch Đảng hiện nay là Tổng thống Giu-ao Lô-ren-xu (từ tháng 9/2018).
+ Đảng Liên minh Quốc gia vì Độc lập toàn vẹn của Ăng-gô-la (UNITA): thành lập tháng 3/1966, là đảng lớn thứ 2 của Ăng-gô-la và cũng là đảng đối lập chính, hiện được lãnh đạo bởi ông A-đao-béc-tu Cốt-xta Giu-ni-u (Adalberto Costa Júnior) (từ tháng 9/2019).
+ Đảng Đại hội Cứu rỗi Ăng-gô-la - Liên minh bầu cử (CASA-CE): thành lập tháng 4/2012, là đảng đối lập lớn thứ hai tại Ăng-gô-la và hiện được lãnh đạo bởi ông A-beo Chi-vu-cu-vu-cu (Abel Chivukuvuku).
+ Đảng Đổi mới Xã hội (PRS): thành lập năm 1990, hiện được lãnh đạo bởi ông E-đu-a-đu Cu-an-ga-na (Eduardo Kuangana).
+ Đảng Mặt trận Dân tộc Giải phóng Ăng-gô-la (FNLA): thành lập năm 1957, hiện được lãnh đạo bởi ông Lu-cátx Gông-đa (Lucas Ngonda).
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ
Tại cuộc bầu cử tháng 9/2017, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Giu-ao Lô-ren-xu đã được bầu làm Tổng thống Ăng-gô-la, thay cho Tổng thống Giô-dê Ê-đu-a-đu Đútx Xan-tútx (José Eduardo dos Santos) (cầm quyền từ 1979).
Ngày 27/3/2020, Quốc hội Ăng-gô-la đã nhất trí thông qua đề nghị của Tổng thống về cơ cấu lại chính phủ, đáng chú ý là việc giảm số Bộ từ 28 xuống 21, trong đó giữ nguyên 15 Bộ, bao gồm Bộ Ngoại giao và quy hoạch lại 13 Bộ thành 6 Bộ mới.
Với khẩu hiệu “Sớm khắc phụ những tồn tại, hạn chế và cải thiện hơn những việc đã làm tốt”, dưới thời Tổng thống Giu-ao Lô-ren-xu, Ăng-gô-la đang nỗ lực đưa đất nước vượt qua khó khăn với chủ trương đa dạng hóa nền kinh tế, ưu tiên phát triển nông nghiệp, sản xuất hàng hóa trong nước đồng thời cam kết đầu tư vào nguồn nhân lực, y tế, giáo dục.
2. Kinh tế - Xã hội
- Ăng-gô-la có nhiều tài nguyên thiên nhiên như dầu mỏ, vàng, kim cương, sắt, phốt phát, bô-xít, uranium, xi măng. Kinh tế Ăng-gô-la phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu dầu thô và khai thác kim cương. Dầu lửa chiếm tới 90% giá trị xuất khẩu, đóng góp hơn 60% GDP của Ăng-gô-la. Nông nghiệp thu hút 85% dân số nhưng chỉ đóng góp 9,6% GDP với các loại nông sản chính như chuối, mía, cà phê, ngô, bông, sắn, hải sản… Ngành dịch vụ của Ăng-gô-la khá phát triển, chiếm tới 24,6% GDP.
+ Các sản phẩm xuất khẩu chính: Dầu thô, kim cương, các sản phẩm dầu mỏ tinh chế, cà phê, sợi xi đan, cá và các sản phẩm từ cá, gỗ, bông...
+ Các sản phẩm nhập khẩu chính: Máy móc và các thiết bị điện, xe và phụ tùng xe, thuốc, thực phẩm, hàng dệt may, hàng hóa cho quân đội...
+ Các đối tác thương mại, đầu tư chính: Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Nhật Bản, Nam Phi, Bồ Đào Nha, Bra-xin...
- Ăng-gô-la xếp hạng 148/189 về chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2020. 71,44% dân số trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) có thể đọc và viết. Nghèo đói bất bình đẳng, dịch bệnh, hệ thống y tế, giáo dục còn hạn chế là những rào cản đối với sự phát triển của Angola. Để khắc phục thực trạng đó, từ năm 2018 đến nay, Chính phủ Ăng-gô-la đã đầu tư hơn 238 tỷ kwanza (550 triệu đô la) vào 290 cơ sở hạ tầng tại 18 tỉnh thành trên cả nước, khởi động Chương trình Kwenda với ngân sách khoảng 12 tỷ kwanza (27 triệu đô la) trợ cấp xã hội và kinh tế cho hơn 1 triệu hộ gia đình nghèo, giúp nâng cao đời sống nhân dân, từng bước thực hiện xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy hòa bình và tiến bộ trên toàn đất nước.
V. Chính sách đối ngoại
Ăng-gô-la theo đường lối Không liên kết (KLK), đa dạng hóa quan hệ với các nước: (i) ưu tiên các nước nói tiếng Bồ và các nước khu vực, đặc biệt là miền Trung và Nam châu Phi; (ii) tranh thủ quan hệ với Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản, Trung Quốc; (iii) duy trì quan hệ với các nước bạn bè truyền thống.
Ăng-gô-la là thành viên của Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, PALOP, WTO, AfDB, IMF, WB, OPEC, Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi (SADC), Thị trường chung Đông và Nam Phi (COMESA)…
B. QUAN HỆ VIỆT NAM - ĂNG-GÔ-LA
I. Quan hệ chính trị
- Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Ăng-gô-la lập quan hệ ngoại giao ngày 12/11/1975.
- Cơ quan đại diện: Việt Nam lập Đại sứ quán tại Ăng-gô-la năm 1976, rút năm 2000 (chuyển sang Nam Phi) và lập lại vào năm 2002. Tháng 02/2012, Ăng-gô-la khai trương Đại sứ quán tại Hà Nội.
- Hoạt động trao đổi đoàn:
+ Đoàn Việt Nam thăm Ăng-gô-la: Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Nguyễn Hữu Thọ (10/1978); Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp (12/1980); Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (3/1995); Chủ tịch nước Trần Đức Lương (10/2002); Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nông Đức Mạnh (4/2008); Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn Sang (7/2009); Ủy viên Trung ương Đảng Võ Đức Huy tham dự Đại hội Đảng MPLA (12/2009); Giám đốc Học viện hành chính quốc gia Hồ Chí Minh Lê Hữu Nghĩa (5/2010); Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng họp tham vấn chính trị tại Ăng-gô-la (6/2011); Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh Ủy Ninh Bình Bùi Văn Nam (6-7/2012); Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (8/2013); Thường trực Ban Bí thư Lê Hồng Anh (8/2013); Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (08/2015); Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình (12/2016); Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng (12/2018); Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Trần Công Phàn (12/2019).
+ Đoàn Ăng-gô-la thăm Việt Nam: Chủ tịch Đảng MPLA, A-gút-xti-nhu Ne-tu (8/1971); Bộ trưởng Ngoại giao Pao-lu Gióoc-giơ (Paulo Jorge) (1979); Tổng thống Cộng hòa Nhân dân Ăng-gô-la Ê-đu-a-đu Đútx Xan-tútx (4/1987); Chủ tịch Quốc hội Ru-béc-tu đừ Ao-mây-đa (Roberto de Almeida) (10/2004), Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Ăng-gô-la vào Việt Nam dự Hội thảo Việt Nam - châu Phi (8/2010); Phó Tổng thống Ăng-gô-la (02/2012); Quốc vụ khanh Pháp chế Phủ Tổng thống Phlo-be-la Rô-da (Florbela Rosa) (3/2013), Bộ trưởng Cựu Chiến binh Cun-đi Pai-ha-ma (Kundi Paihama) (9/2013), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ăng-giê-lu Ta-va-rét (Ângelo Tavarez) (10/2014), Bộ trưởng Bộ Viễn thông và Công nghệ Thông tin Ăng-gô-la (3/2017), Bộ trưởng Ngoại giao Gi-óc-giơ Rư-be-lu Pin-tu Chi-cô-ti (Georges Rebelo Pinto Chikoti) (4/2017).
+ Điện đàm: trong bối cảnh Covid-19, Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Minh Khôi điện đàm với Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Ăng-gô-la phụ trách Hợp tác quốc tế Đu-minh-gútx Cút-xtô-đi-u Vi-êi-ra Lô-pétx (Domingos Custódio Vieira Lopes) (5/2020); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Ăng-gô-la Têt-từ An-tô-ni-u nhân dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Ăng-gô-la (11/2020).
- Các cơ chế hợp tác: Ủy ban liên Chính phủ (thành lập tháng 7/1985, đã tiến hành 6 kỳ họp, kỳ họp thứ 6 được tổ chức 10/2013), Tham vấn chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao (đã họp lần đầu tháng 6/2011).
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
1. Ăng-gô-la công nhận quy chế Kinh tế thị trường đầy đủ của Việt Nam tháng 4/2008.
2. Thương mại
Kim ngạch thương mại song phương năm 2021 đạt khoảng 72 triệu USD, trong đó ta xuất khẩu 21,4 triệu USD và nhập khẩu 50,6 triệu USD. Việt Nam xuất chủ yếu các mặt hàng gạo, hàng dệt may, cà phê, bánh kẹo, sản phẩm từ ngũ cốc… ; và nhập gỗ, sản phẩm gỗ, sắt thép phế liệu và khí đốt hóa lỏng... Trước đó, do tác động của đại dịch Covid-19, kim ngạch thương mại hai chiều giảm từ 85,3 triệu USD năm 2019 xuống 28,3 triệu USD năm 2020.
3. Đầu tư
Tính đến tháng 5/2022, Ăng-gô-la có 04 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư đăng ký 118,4 triệu USD. Việt Nam có 04 dự án đầu tư sang Ăng-gô-la với tổng vốn đầu tư đăng ký 2,98 triệu USD.
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
1. Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương
Hai nước thường xuyên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn
đa phương, nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết. Ăng-gô-la ủng hộ và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam, đặc biệt khi Việt Nam đảm nhận vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021.
2. Hợp tác chuyên gia - lao động
Từ những năm 1980, Việt Nam đã cử nhiều chuyên gia giáo dục và y tế sang làm việc tại Ăng-gô-la. Tuy nhiên, do khủng hoảng kinh tế tại Ăng-gô-la và đại dịch Covid-19, hiện còn 25 chuyên gia giáo dục và 45 chuyên gia y tế đang làm việc tại Ăng-gô-la.
3. Hợp tác văn hóa - du lịch
Tại thủ đô Luanda có Đại lộ Hồ Chí Minh, dài khoảng 3,4 km là một trong những đại lộ đẹp nhất của thủ đô. Nhiều cơ quan, tòa nhà quan trọng của Ăng-gô-la nằm hoặc gần tại Đại lộ như Trụ sở Đảng cầm quyền MPLA, cụm liên Bộ (Y tế, Nông nghiệp, Giáo dục, Ngoại giao I), Đài Truyền hình Nhân dân Ăng-gô-la (TPA), Đại học Agostinho Neto, Quảng trường Độc lập, Sân bay quốc tế Quatro de Fevereiro... Năm 2017, chính quyền thành phố Lu-an-đa đã cấp phép để Đại sứ quán Việt Nam tại Ăng-gô-la xây dựng mới bảng tên Đại lộ đặt đối diện Quảng trường Độc lập.
IV. Cộng đồng Việt Nam tại Angola
Ăng-gô-la là địa bàn có cộng đồng người Việt đông nhất tại châu Phi. Tới nay, có khoảng 7.000-8.000 người Việt (năm 2014 có thời điểm lên tới 40.000 người), tập trung đông nhất ở Thủ đô Lu-an-đa. Hội người Việt Nam tại Ăng-gô-la đã được thành lập và được Chính phủ Ăng-gô-la cấp phép hoạt động chính thức từ tháng 4/2016.
V. Các Hiệp định, thỏa thuận đã ký kết giữa hai nước
Hiệp định đặc biệt về việc Việt Nam cử chuyên gia sang công tác tại Ăng-gô-la (1984); Hiệp định Thương mại (1978, ký lại tháng 4/2008); Hiệp định hợp tác văn hóa, Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật (10/1978); Hiệp định về cử chuyên gia Việt Nam sang Ăng-gô-la hợp tác trong lĩnh vực giáo dục (1995) và Y tế (1996); Nghị định thư về hợp tác khoa học và công nghệ (5/2002); Nghị định thư hợp tác trên lĩnh vực nông nghiệp, Nghị định thư hợp tác hai Bộ Ngoại giao (10/2002); Thỏa thuận hợp tác về Thuỷ sản (2004); Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao, công vụ (4/2008); Nghị định thư về hợp tác trong lĩnh vực dầu khí (4/2008); Hiệp định khung về hợp tác Kinh tế, Khoa học, Kỹ thuật và Văn hóa (2008); Ý định thư hợp tác Xây dựng (2009); Nghị định thư hợp tác chuyên gia giáo dục, Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực Khoa học, công nghệ (3/2011); Nghị định thư về hợp tác kỹ thuật trong lĩnh vực giáo dục đại học, Nghị định thư về hợp tác văn hóa (2/2012), Hiệp định hợp tác trên lĩnh vực an ninh và trật tự công cộng (10/2014); Thỏa thuận hợp tác giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng MPLA giai đoạn 2018-2022 (12/2018).
VI. Thông tin Cơ quan đại diện
Đại sứ quán Việt Nam tại Ăng-gô-la
Địa chỉ: 74 Houari Boumediene, Miramar, Luanda, Angola
ÐT: +244 924 492 169/929 212 583
Email: vnemb.angola@mofa.gov.vn
Đại sứ quán Ăng-gô-la tại Việt Nam
Địa chỉ: 73 Vạn Bảo, Ba Đình, Hà Nội.
ĐT: +84 24 6258 3556/9
Fax: +84 24 6258 3504
Email: embaixada.vietname@mirex.gov.ao
Tháng 8/2022
Quay lại Đầu trang In trang Gửi mail |