BỘ
NGOẠI GIAO
Vụ Trung Đông - Châu Phi
------
TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA LIÊN BANG NI-GIÊ-RI-A
VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM
Khái quát: - Tên nước: Cộng hòa Liên bang Ni-giê-ri-a (Federal Republic of
Nigeria) - Thủ đô: A-bu-gia (Abuja) - Vị trí địa lý: Tây Phi, Tây giáp Bê-nanh, Đông giáp Sát
và Ca-mơ-run , Bắc giáp Ni-giê, Nam giáp vịnh Ghi-nê. - Diện tích: 923.768 km2 - Dân số: 188,7 triệu người (2018) - Ngôn ngữ chính thức: Tiếng Anh - Đơn vị tiền tệ: Nairas (NGN) - Tôn giáo: 50% dân số theo đạo Hồi, 40% đạo Thiên chúa và 10% đạo
cổ truyền - Quốc khánh: 1/10/1960 - Tổng thống: Mu-ha-ma-đu Bu-ha-ri (Muhammadu Buhari, từ 5/2015) - Bộ trưởng Ngoại giao: Giép-phờ-ri Ô-ni-ê-a-ma (Geoffrey
Onyeama, từ 11/2015). Lịch sử: - Năm 1849, đế quốc Anh xâm chiếm Ni-giê-ri-a và đến năm 1914
đặt toàn bộ lãnh thổ Ni-giê-ri-a
dưới sự cai trị chung của toàn quyền Anh. Từ năm 1920, nhất là sau chiến
tranh thế giới II, phong trào đấu tranh đòi độc lập của nhân
dân Ni-giê-ri-a nổi lên mạnh mẽ khiến Anh buộc phải cho phép
Ni-giê-ri-a tự trị. - Ngày 1/10/1960, Ni-giê-ri-a dành được độc lập.
Ngày 1/10/1963, Ni-giê-ri-a tuyên bố tên là nước Cộng hoà Liên
bang Ni-giê-ri-a, thuộc Khối liên hiệp Anh. Chính trị-an ninh:
Nội trị - Ni-giê-ri-a theo chế độ đa đảng, có Quốc
hội lưỡng viện. Tổng thống đồng thời là người đứng đầu chính phủ và Tổng tư
lệnh quân đội vũ trang. Cả nước chia làm 36 bang và 1 đặc khu thủ đô. - Đảng chính trị lớn gồm: Đảng Dân chủ nhân dân (PDP), Đảng Liên minh tiến bộ (All Progressives
Congress), Đảng Hòa hợp (ACC, Accord Party). - Sau khi độc lập, Ni-giê-ri-a xảy ra một loạt các cuộc đảo chính
do giới quân sự nắm quyền. Tháng 12/1998, Ni-giê-ri-a tiến hành bầu cử
chính quyền dân sự đầu tiên, Đảng Dân chủ nhân dân (PDP) của ông Olusegun Obasanjo giành thắng lợi.
Năm 1999, Hiến pháp mới được thông qua. Ngày
27/2/1999 Ni-giê-ri-a tổ chức tổng tuyển cử bầu Tổng thống theo
chế độ dân chủ đa đảng; Ông Olugegun
Obasanjo trúng cử Tổng thống và tái đắc cử năm 4/2003. - Tháng 5/2007, ông Umaru
Yar’ Adua, thuộc đảng PDP trúng cử Tổng thống, tuy nhiên ông đã
phải tạm nghỉ tháng 11/2009 vì
lí do sức khỏe và mất tháng 5/2010. Phó Tổng thống Jonathan tạm thời nắm quyền,
được cử làm Quyền Tổng thống từ tháng 5/2010 và trở thành Tổng thống sau cuộc bầu
cử tháng 4/2011 với tỷ lệ phiếu bầu 58,9% và Đảng PDP chiếm đa số ở hai viện Quốc
hội. - Tại cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống
tháng 3/2015, Ông Muhammadu Buhari của Đảng Liên minh tiến bộ (APC) đối lập với
Đảng PDP đã giành chiến thắng với tỷ lệ phiếu bầu 53,95% và nhậm chức vào ngày
29/5/2015 cho đến nay. - Tháng 7/2017, 4 nhóm dân tộc lớn tại
Ni-giê-ri-a (Hau-xa, Phu-la-ni, I-ô-ru-ba, Ích-bô) tuyên bố muốn ly khai khỏi
Ni-giê-ri-a và thành lập các Nhà nước riêng, liên tục triển khai các hoạt động
tuần hành đòi ly khai, phản đối Chính phủ khiến tình hình miền Đông Nam
Ni-giê-ri-a trở nên phức tạp, khó kiểm soát. Chính phủ Ni-giê-ri-a đã phải tiến
hành hiệp thương để tìm kiếm giải pháp hòa bình ổn định cho Ni-giê-ri-a. - Khủng
bố Boko Haram: Từ năm 2010, tình hình an ninh tại Ni-giê-ri-a diễn
biến phức tạp với hàng loạt các vụ tấn công vũ trang, bắt cóc con tin của nhóm Hồi giáo cực đoan Boko Haram nhằm
vào lực lượng quân đội, cảnh sát và dân thường khiến ít nhất 20 nghìn người thiệt mạng (tính đến 2015), đồng thời
mở rộng hoạt động sang lãnh thổ các nước láng giềng là Ca-mơ-run, Ni-giê và
Sát. Tháng 3/2015, Thủ lĩnh Boko Haram tuyên bố trung thành với Nhà nước Hồi
giáo tự xưng (IS) và được tổ chức cực đoan này chấp nhận như một nỗ lực mở rộng
Nhà nước Hồi giáo tại khu vực Tây Phi. Từ khi lên cầm quyền, Tổng
thống M. Buhari đã đẩy mạnh chiến dịch chống Boko Haram. Tháng 1/2015, Hội nghị
cấp cao Liên minh châu Phi (AU) lần thứ 24 chính thức ủng hộ sáng kiến của các
quốc gia vùng hồ Sát (Ni-giê-ri-a, Ni-giê, Ca-mơ-run, Sát và Bê-nanh) về việc
triển khai một lực lượng đa quốc gia với khoảng 8.700 binh sỹ chống Boko Haram,
tuyên bố sẽ đệ trình dự thảo một nghị quyết lên HĐBA/LHQ để thuyết phục LHQ tài
trợ và cho phép lực lượng này triển khai trong lãnh thổ Ni-giê-ri-a. Tại HNTĐ
AU lần thứ 26 tháng 2/2016, các nhà tài trợ quốc tế như EU, Anh, Thụy Sỹ, Cộng
đồng các quốc gia khu vực Sahel và Ni-giê-ri-a
đã cam kết 250 triệu USD tài trợ cho cuộc chiến chống Boko Haram. - Dịch bệnh Ebola: Ni-giê-ri-a cũng là một trong 5 nước châu Phi
trong vùng dịch Ebola. Các ca nhiễm
Ebola tại Ni-giê-ri-a chủ yếu là thứ phát (lây nhiễm từ nước khác) nên nhanh
chóng được khống chế. Hiện dịch Ebola hoàn toàn chấm dứt ở Ni-giê-ri-a. Đối ngoại:
-
Ni-giê-ri-a là nước lớn ở khu vực,
theo đường lối đối ngoại rộng mở, tham gia tích cực vào các sáng
kiến và nỗ lực giải quyết xung đột, gìn giữ hoà bình, hợp tác
phát triển kinh tế ở khu vực Tây Phi nói riêng và châu Phi nói chung.
Các nước lớn như Mỹ, Nhật, EU và Trung Quốc đều rất quan tâm đến tăng
cường quan hệ với Ni-giê-ri-a.
- Tháng 8/2008, sau gần 30 năm
tranh chấp, Ni-giê-ri-a đã trao bán đảo Bakassi cho Ca-mơ-run theo
Hiệp định hoà bình ký kết giữa hai nước tại New York năm 2006 dưới sự bảo trợ
của Liên hợp quốc.
- Ni-giê-ri-a là thành
viên và có vai trò quan trọng trong nhiều tổ chức khu vực và quốc tế: LHQ,
Phong trào Không liên kết, Tổ chức các nước Hồi giáo, IMF, AUECOWAS,
NEPAD, OPEC… Ni-giê-ri-a giữ chức Uỷ viên không thường trực HĐBA/LHQ lần thứ 4, nhiệm
kỳ 2014-2015.
Kinh tế: - Ni-giê-ri-a đã tiến hành cơ cấu lại cơ sở dữ liệu thống kê
kinh tế (4/2014) và chính thức vượt Nam Phi, trở thành nền kinh tế lớn nhất
châu Phi từ 2014 (tính theo GDP thực tế). Ni-giê-ri-a có trữ lượng dầu khí lớn
nhất châu Phi Nam Sahara (34 tỷ thùng và 2000 tỷ m3 khí
đốt tự nhiên) do vậy ngành dầu khí là ngành mũi nhọn của
Ni-giê-ri-a, đóng góp tới 95% nguồn thu ngoại hối và phần lớn doanh
thu của chính phủ. Các khoảng sản khác gồm có thiếc, quặng sắt, than
đá, đá vôi, chì, kẽm, vàng. - Ni-giê-ri-a giàu tiềm năng phát triển nông
nghiệp. Các sản phẩm nông nghiệp chính gồm có: ca cao, đậu phộng, cọ
dừa, ngũ cốc, gạo, cao lương, hạt kê, đậu nành, sắn, cao su và khoai
lang. - Các ngành công nghiệp chính của
Ni-giê-ri-a gồm có: chế biến sản phẩm nông nghiệp và khoáng sản, dệt
may, vật liệu xây dựng, da giày, hóa chất, phân bón và thiếc.
Ni-giê-ri-a là địa điểm trung chuyển hàng hóa quan trọng của khu vực
Tây Phi với 4 cảng lớn: Lagos, Warri, Port Harcourt và Calabar. - Nhờ chính sách đa dạng hoá nền kinh tế thông
qua đầu tư phát triển nông nghiệp, viễn thông và dịch vụ, kinh tế Ni-giê-ri-a
những năm gần đây phát triển khá năng động. Tốc độ tăng trưởng bình quân đạt
6-8%/năm (trước khi cơ cấu lại dữ liệu thống kê). Từ năm 2015 kinh tế
Ni-giê-ri-a gặp nhiều khó khăn do giá dầu thấp và nền kinh tế phụ thuộc lớn vào khai thác dầu. Một số thông tin kinh tế cơ bản (2018): - GDP thực tế (ngang giá sức mua): 1.118
tỉ USD - GDP đầu người (tính theo sức mua): 5.929
USD (tuy nhiên chênh lệch giàu nghèo lớn, 62% dân số sống dưới mức nghèo khổ) - Tăng trưởng GDP: 0,8% Quan hệ Việt Nam-Ni-giê-ri-a : a. Quan hệ chính trị: Việt Nam và Ni-giê-ri-a thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 25/5/1976. Ni-giê-ri-a mở
Đại sứ quán tại Hà Nội tháng 7/2007. Ta mở Đại sứ quán tại Abuja tháng 4/2008.
Ni-giê-ri-a ủng hộ ta ứng cử vào Hội đồng nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2014-2016,
Hội đồng chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019,
Hội đồng Kinh tế Xã hội LHQ (ECOSOC)
nhiệm kỳ 2016-2018 và Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ 2020-2021. - Trao đổi đoàn: Bạn: Tổng thống Ni-giê-ri-a Olusegun Obasanjo
(2005), Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Ni-giê-ri-a (2005), Bộ trưởng
Công thương Ni-giê-ri-a (2009), Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp
(2010), Quốc vụ khanh Bộ Thương mại và Đầu tư (2011). Ta: Thứ trưởng Ngoại giao Vũ
Dũng (2006), Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát–Đặc
phái viên Chủ tịch nước (2010), Thứ trưởng Bộ Công Thương (2011). - Các hiệp
định đã ký: Hiệp
định thương mại (2001), Hiệp định hợp tác Kinh tế, Thương mại, Văn hóa, Khoa
học và Công nghệ (2005).
Quan
hệ kinh tế: Quan hệ hai nước phát
triển tích cực từ sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Olusegun Obasanjo (2005). Ni-giê-ri-a mong
muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam trong các lĩnh vực nông nghiệp, thương mại,
may mặc, giáo dục…
Hai lĩnh vực trọng tâm hợp tác là thương mại và giáo dục. Bạn đang mong ta có chuyến thăm đáp từ của LĐCC tới Ni-giê-ri-a.
Thương mại: Kim ngạch thương mại song phương của Việt Nam và Ni-giê-ri-a năm 2018 đạt 456,2
triệu USD, trong đó ta
xuất khẩu hơn 117,7
triệu USD, chủ yếu là tàu thuyền các
loại, máy móc thiết bị, sản phẩm dệt may, sản phẩm sắt thép,... và nhập khẩu 338,5 triệu USD, chủ yếu là hạt điều, gỗ và sản phẩm gỗ. Đầu tư: tháng 3/2013: Tập đoàn
Đào gia VTV của Việt Nam ký thoả thuận nhận bàn giao từ Chính quyền bang Enugu
nhà máy bột mỳ Sunrise công suất 200 tấn/ngày để phục hồi và vận hành trong thời
gian 35 năm trên cơ sở hợp đồng hợp tác kinh doanh. Đầu năm 2017, Tập đoàn Viễn thông Quân Đội
Viettel triển khai nghiên cứu khả thi để thâm nhập thị trường Nigeria. Nông nghiệp:
Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ thuộc Bộ KHCN cùng với một số viện nghiên
cứu, trường đại học về nông nghiệp của Việt Nam đã ký MOU với Ni-giê-ri-a về
hợp tác chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp (chuyển giao công nghệ sản xuất và
trao đổi chuyên gia về giống cá, lúa, nấm) (4/2011). Tháng 6/2011, 4 chuyên gia
nông nghiệp Việt Nam (thuỷ sản, nấm, lúa, cây ăn quả) đã có chuyến đi tham
quan khảo sát Ni-giê-ri-a, Bê-nanh trong khuôn khổ giai đoạn 1 của MOU nói
trên. Năm 2013, đoàn đại biểu bang Kogi sang tham quan mô hình và học hỏi kinh
nghiệm trồng lúa tại đồng bằng sông Cửu Long. Viện cây lương thực miền Bắc cũng
đã từng dự kiến triển khai một số dự án tư vấn và đào tạo về trồng lúa cho bang
Benue, bang Ebonye và một vài bang khác của Ni-giê-ri-a.
Các lĩnh vực khác
Giáo dục: Ni-giê-ri-a mong muốn cử giáo viên tình
nguyện sang dạy tiếng Anh tại Việt Nam theo khuôn khổ của TAC (một hoạt động
tình nguyện mà Ni-giê-ri-a thường triển khai với các quốc gia đang phát triển
khu vực châu Phi và Caribe). Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á bạn triển
khai hoạt động hợp tác này. Việt Nam đã đào tạo 186 sinh viên Ni-giê-ri-a tốt nghiệp khoa Hàng hải và
đóng tàu, Cao đẳng Bách Khoa Hải Phòng. Quốc phòng: Ni-giê-ri-a cử 03 đoàn học viên quốc phòng sang trao đổi, học tập kinh
nghiệm với phía Việt Nam vào các năm 2006, 5/2012 và 5/2016. Hiện nay có cộng
đồng khoảng 1000 người Ni-giê-ri-a
sinh sống và làm việc tại Việt Nam, chủ yếu khu vực phía Nam.
Thông tin CQĐD ĐSQ Việt Nam tại
Ni-giê-ri-a Số 9, đường River Niger, quận Maitama, Abuja,
Nigeria ĐT: +234 9 8703678 Fax: +234 9 8703679 Email: vnemb.ng@mofa.gov.vn; hoặc dsqvnnigeria@yahoo.com ĐSQ Ni-giê-ri-a tại Việt Nam Số 44/1 phố Vạn Bảo Khu Ngoại giao đoàn Vạn Phúc, Hà Nội, Việt Nam ĐT: 04.37263610/37263611 Tháng 4/2019
|
