A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ
NƯỚC CỘNG HOÀ LIÊN BANG NI-GIÊ-RI-A
I. Thông tin chung
Tên nước: Cộng hoà Liên bang Ni-giê-ri-a (Federal Republic of Nigeria)
Thủ đô: A-bu-gia (Abuja)
Quốc khánh: 01/10/1960 (ngày Độc lập từ Anh)
Vị trí địa lý: thuộc Tây Phi, Tây giáp Bê-nanh, Đông giáp Sát và Ca-mơ-run, Bắc giáp Ni-giê, Nam giáp vịnh Ghi-nê.
Diện tích: 923.768 km2
Khí hậu: nóng ẩm, mưa nhiệt đới.
Dân số: 211,4 triệu người (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Dân tộc: 300 dân tộc lớn nhỏ, chia thành 3 nhóm chính gồm Hausa-Fulani (khoảng 29% dân số), Yoruba và Igbo.
Ngôn ngữ: tiếng Anh
Đơn vị tiền tệ: Naira (NGN) (1 USD = 415 NGN)
GDP: 440,78 tỷ USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
GDP/đầu người: 2.085 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Tôn giáo: 50% Hồi giáo, 40% Thiên chúa giáo và 10% đạo cổ truyền.
Cơ cấu hành chính: 36 bang và một đặc khu thủ đô A-bu-gia.
Lãnh đạo chủ chốt:
+ Tổng thống: Muhammadu Buhari (Mu-ha-ma-đu Bu-ha-ri) (từ tháng 5/2015, tái đắc cử tháng 2/2019);
+ Phó Tổng thống: Y-ê-mi Ô-xin-ba-giô (Yemi Osinbajo) (từ tháng 5/2015);
+ Chủ tịch Thượng viện: A-mét I-bơ-ra-him La-oan (Ahmed Ibrahim Lawan) (từ tháng 6/2019);
+ Chủ tịch Hạ viện: Phê-mi Gơ-ba-gia-bi-a-mi-la (Femi Gbajabiamila) (từ tháng 6/2019);
+ Bộ trưởng Ngoại giao: Giu-phơ-ri Ô-ni-ê-a-ma (Geoffrey Onyeama) (từ tháng 11/2015).
II. Khái quát lịch sử
Đầu thế kỷ thứ 16, người Bồ Đào Nha là những người châu Âu đầu tiên thâm nhập qua các cảng phía Nam Ni-giê-ri-a, mở đầu thời kỳ buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương.
Giữa những năm 1700, đế quốc Anh dần xuất hiện tại phía Tây - Trung Phi. Năm 1849, đế quốc Anh xâm chiếm Ni-giê-ri-a và đến năm 1914 đặt toàn bộ lãnh thổ Ni-giê-ri-a dưới sự cai trị chung của toàn quyền Anh. Từ năm 1920, nhất là sau chiến tranh thế giới II, phong trào đấu tranh đòi độc lập của nhân dân Ni-giê-ri-a nổi lên mạnh mẽ khiến Anh buộc phải cho phép Ni-giê-ri-a tự trị. Phong trào dân tộc tại Ni-giê-ri-a nổi lên ngày càng mạnh mẽ và lên tiếng đòi độc lập. Ngày 01/10/1960, đế quốc Anh trao trả độc lập cho Ni-giê-ri-a, dưới tên Liên bang Ni-giê-ri-a (Federation of Nigeria) nhưng vẫn dưới chế độ quân chủ Anh và Nữ hoàng Elizabeth II là nguyên thủ quốc gia. Ngày 01/10/1963, chế độ cộng hòa thứ nhất của Ni-giê-ri-a được thiết lập, thông qua Hiến pháp tuyên bố tên là nước Cộng hoà Liên bang Ni-giê-ri-a, thuộc Khối liên hiệp Anh.
Sau khi độc lập, Ni-giê-ri-a xảy ra một loạt các cuộc đảo chính quân sự. Tháng 12/1998, Ni-giê-ri-a tiến hành bầu cử chính quyền dân sự đầu tiên với thắng lợi của Đảng Dân chủ Nhân dân (PDP) của ông Olusegun Obasanjo. Năm 1999, Hiến pháp mới được thông qua. Ngày 27/2/1999 Ni-giê-ri-a tổ chức tổng tuyển cử bầu Tổng thống theo chế độ dân chủ đa đảng; Ông Olusegun Obasanjo trúng cử Tổng thống và tái đắc cử năm 4/2003.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Ni-giê-ri-a theo thể chế Cộng hoà Tổng thống. Tổng thống có nhiệm kỳ 4 năm, là người đứng đầu Chính phủ và Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, tối đa hai nhiệm kỳ.
- Cơ cấu nghị viện: gồm Hạ viện (với 360 ghế bầu theo khu vực bầu cử, nhiệm kỳ 4 năm) và Thượng viện (với 109 ghế, mỗi Bang bầu 3 ghế và một ghế thuộc đặc khu A-bu-gia, nhiệm kỳ 4 năm).
- Các đảng phái chính trị: hiện có 18 đảng chính trị ở Ni-giê-ri-a, trong đó tiêu biểu có:
+ Đảng Đại hội Tiến bộ (APC): đảng cầm quyền của Tổng thống Muhammadu Buhari, thành lập năm 2013 trên cơ sở hợp nhất 3 đảng Đại hội Hành động (ACN), Đại hội vì thay đổi (CPC) và đảng Toàn dân tộc Ni-giê-ri-a (ANPP),  Chủ tịch đảng là Abdullahi Adamu.
+ Đảng Dân chủ Nhân dân (PDP): thành lập năm 1998, Chủ tịch đảng là Iyorchia Ayu.
+ Đảng Lao động (LP): thành lập năm 2002, tiền thân là đảng Xã hội Dân chủ (PSD), Chủ tịch đảng là Barrister Julius Abure.
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ
- Đảng PDP liên tục giành thắng lợi tại các cuộc bầu cử tổng thống giai đoạn từ 1988 đến 2011. Tại bầu cử Quốc hội và Tổng thống tháng 3/2015, Ông Mu-ha-ma-đu Bu-ha-ri của Đảng Đại hội tiến bộ (APC) đối lập với Đảng PDP đã giành chiến thắng với tỷ lệ phiếu bầu 53,95%, nhậm chức ngày 29/5/2015 và tái đắc cử tháng 02/2019. Tháng 2/2023, Ni-giê-ri-a sẽ tiến hành bầu cử Tổng thống thay thế ông Mu-ha-ma-đu Bu-ha-ri đã tại vị tối đa hai nhiệm kỳ.
- Tháng 7/2017, 4 nhóm dân tộc lớn tại Ni-giê-ri-a (Hau-xa, Phu-la-ni, I-ô-ru-ba, Ích-bô) tuyên bố muốn ly khai khỏi Ni-giê-ri-a và thành lập các Nhà nước riêng. Chính phủ Ni-giê-ri-a đã phải tiến hành hiệp thương và đạt được giải pháp hòa bình ổn định cho Ni-giê-ri-a. Về cơ bản, tình hình Ni-giê-ri-a ổn định, các vụ đụng độ sắc tộc xảy ra rải rác, không bùng phát thành xung đột lớn.
2. Kinh tế - xã hội
- Ni-giê-ri-a đã tiến hành cơ cấu lại cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế (4/2014) và chính thức vượt Nam Phi, trở thành nền kinh tế lớn thứ hai châu Phi (sau Ai Cập nếu căn cứ GDP tính theo PPP và đứng thứ nhất châu Phi nếu căn cứ GDP thực tế năm 2021).
- Ni-giê-ri-a có trữ lượng dầu khí lớn nhất châu Phi Nam Xa-ha-ra (34 tỷ thùng và 2.000 tỷ m3 khí đốt tự nhiên), ngành dầu khí là ngành mũi nhọn của Ni-giê-ri-a, đóng góp tới 95% nguồn thu ngoại hối và phần lớn thu nhập của chính phủ. Các khoảng sản khác gồm có thiếc, quặng sắt, than đá, đá vôi, chì, kẽm, vàng. Ni-giê-ri-a giàu tiềm năng phát triển nông nghiệp. Các sản phẩm nông nghiệp chính gồm có: ca cao, đậu phộng, cọ dừa, ngũ cốc, gạo, cao lương, hạt kê, đậu nành, sắn, cao su và khoai lang. Các ngành công nghiệp chính của Ni-giê-ri-a gồm có: dầu lửa, chế biến sản phẩm nông nghiệp và khoáng sản, dệt may, vật liệu xây dựng, da giày, hóa chất, phân bón và thiếc.
+ Các sản phẩm xuất khẩu chính : dầu lửa, hóa chất, phụ tùng máy bay, tàu thuyền, bia rượu, nước uống có ga, hạt điều, thuốc lá, đồ da thuộc…
+ Các sản phẩm nhập khẩu chính : sản phẩm công nghiệp, máy móc, hóa chất…
+ Các đối tác thương mại chính : Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ, Tây Ban Nha, Bỉ, Hà Lan…
- Ni-giê-ri-a xếp hạng 161/189 về chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2020. Tỷ lệ thất nghiệp năm 2021 đạt 33%. Tỷ lệ biết chữ đạt 62% năm 2018.
3. An ninh - quốc phòng
- Khủng bố Boko Haram: Từ năm 2010, tình hình an ninh tại Ni-giê-ri-a diễn biến phức tạp với hàng loạt các vụ tấn công vũ trang, bắt cóc con tin của nhóm Hồi giáo cực đoan Boko Haram nhằm vào lực lượng quân đội, cảnh sát và dân thường khiến ít nhất 20.000 người thiệt mạng, đồng thời mở rộng hoạt động sang lãnh thổ các nước láng giềng là Ca-mơ-run, Ni-giê và Sát. Chính quyền
Tổng thống Bu-ha-ri đẩy mạnh triển khai các chiến dịch chống Boko Haram.
- Tháng 8/2008, sau gần 30 năm tranh chấp, Ni-giê-ri-a đã trao bán đảo Bakassi cho Ca-mơ-run theo Hiệp định hoà bình ký kết giữa hai nước tại New York năm 2006 dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc.
V. Chính sách đối ngoại
- Ni-giê-ri-a có đường lối đối ngoại rộng mở, tham gia tích cực vào các sáng kiến và nỗ lực giải quyết xung đột, gìn giữ hoà bình ở châu Phi; có vai trò quan trọng trong các cơ chế hợp tác khu vực, một trong năm nước đóng góp tài chính lớn nhất cho hoạt động của Liên minh châu Phi (AU) và là thành viên chủ chốt, đóng vai trò dẫn dắt của Cộng đồng Kinh tế các nước Tây Phi (ECOWAS) là tổ chức có trụ sở đóng tại thủ đô A-bu-gia. Ni-giê-ri-a cũng ưu tiên hợp tác với các nước khu vực để chống lại nhóm khủng bố Boko Haram.
- Ni-giê-ri-a là thành viên Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, Tổ chức các nước Hồi giáo, AU, ECOWAS , Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC)… Hiện nay, Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (từ 01/3/2021) là bà Ngozi Okonjo-Iweala, cựu Bộ trưởng Tài chính Ni-giê-ri-a.

B. QUAN HỆ VIỆT NAM - NI-GIÊ-RI-A
I. Quan hệ chính trị
- Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Ni-giê-ri-a thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 25/5/1976.
- Cơ quan đại diện: Ni-giê-ri-a mở Đại sứ quán tại Hà Nội tháng 7/2007. Việt Nam mở Đại sứ quán tại A-bu-gia tháng 4/2008.
- Hoạt động trao đổi đoàn:
+ Đoàn Việt Nam thăm Ni-giê-ri-a: Phái viên Chính phủ, Thứ trưởng Ngoại giao Hoàng Văn Tiến (1976); Thứ trưởng Ngoại giao Vũ Dũng (2006); Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát - Đặc phái viên Chủ tịch nước (2010); Thứ trưởng Bộ Công Thương (2011); Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (10/2019).
+ Đoàn Ni-giê-ri-a thăm Việt Nam: Tổng thống Ô-lu-xê-gun Ô-ba-xan-giô (2005); Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao (2005), Bộ trưởng Công Thương (2009); Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp (2010); Quốc vụ khanh Bộ Thương mại và Đầu tư (2011).
+ Các hoạt động điện đàm: Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Hiệu với Quốc Vụ khanh Bộ Ngoại giao Ni-giê-ri-a Du-bai-ru Đa-đa (24/8/2021); Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân với Phó Tổng thống Ni-giê-ri-a Y-ê-mi Ô-xin-ba-giô (30/9/2021).
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
1. Thương mại
Kim ngạch thương mại song phương của Việt Nam và Ni-giê-ri-a năm 2020 đạt 500,9 triệu USD, năm 2021 đạt 595,61 triệu USD trong đó ta xuất khẩu hơn 158,04 triệu USD (dệt may, điện thoại và linh kiện, hàng hóa khác) và nhập khẩu 437,57 triệu USD (hạt điều, hàng hóa khác).
2. Đầu tư
Tính đến tháng 5/2022, Ni-giê-ri-a có 39 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn 3,77 triệu USD, đứng thứ 84/139 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. 
3. Nông nghiệp
Bộ Khoa học và Công nghệ cùng một số Viện nghiên cứu, trường Đại học về nông nghiệp của Việt Nam đã ký với Ni-giê-ri-a Bản ghi nhớ hợp tác chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp (chuyển giao công nghệ sản xuất và trao đổi chuyên gia về giống cá, lúa, nấm) (4/2011). Tháng 6/2011, 4 chuyên gia nông nghiệp Việt Nam (thuỷ sản, nấm, lúa, cây ăn quả) đã có chuyến đi tham quan khảo sát Ni-giê-ri-a, Bê-nanh trong khuôn khổ giai đoạn 1 của Bản ghi nhớ nói trên. Năm 2013, đoàn đại biểu Bang Kogi sang tham quan mô hình và học hỏi kinh nghiệm trồng lúa tại đồng bằng sông Cửu Long.
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
1. Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương
Hai nước tích cực ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương. Gần đây, Ni-giê-ri-a ủng hộ Việt Nam là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bản an Liên hợp quốc 2020-2021.
2. Hợp tác an ninh - quốc phòng
Ni-giê-ri-a cử Tùy viên Quốc phòng thường trú tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam từ năm 2000 và một số đoàn học viên quốc phòng sang trao đổi, học tập kinh nghiệm với phía Việt Nam vào các năm 2006, 2012 và 2016.
3. Hợp tác giáo dục - đào tạo
Việt Nam đã đào tạo trên 200 sinh viên Ni-giê-ri-a tốt nghiệp khoa Hàng hải và đóng tàu, Cao đẳng Bách Khoa Hải Phòng. Ngoài ra, Trường Đại học Hàng hải Việt Nam cũng cấp một số học bổng và tiếp nhận sinh viên Ni-giê-ri-a theo học hệ đại học.
IV. Cộng đồng Việt Nam tại Ni-giê-ri-a
- Hiện nay, có khoảng 100 công dân Việt Nam tại Ni-giê-ri-a, chủ yếu là lao động thời vụ qua làm ăn buôn bán, không cư trú ổn định lâu dài.
V. Các Hiệp định, thoả thuận đã ký kết giữa hai nước
Hiệp định thương mại (2001), Hiệp định hợp tác Kinh tế, Thương mại, Văn hóa, Khoa học và Công nghệ (2005), Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn giữa hai Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Ni-giê-ri-a (2010), Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ (10/2019, có hiệu lực ngày 29/11/2019).
VI. Thông tin Cơ quan đại diện
Đại sứ quán Việt Nam tại Ni-giê-ri-a
Số 9, đường River Niger, quận Maitama, Abuja, Nigeria
ĐT: +234 9 8703678
Fax: +234 9 8703679
Email: vnemb.ng@mofa.gov.vn; hoặc dsqvnnigeria@yahoo.com 

Đại sứ quán Ni-giê-ri-a  tại Việt Nam
Số 44/1 phố Vạn Bảo
Khu Ngoại giao đoàn Vạn Phúc, Hà Nội, Việt Nam
ĐT: 024.37263610/37263611

Tháng 8/2022