TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ XI-Ê-RA LÊ-ÔN (SIERRA LEONE) VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

1. Khái quát:
- Tên nước: Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn (Sierra Leone)
- Thủ đô: Freetown
- Vị trí địa lý: nằm ở Tây Phi, phía Bắc và Đông giáp Ghi-nê (Guine), Tây giáp Đại Tây Dương, Nam và Đông Nam giáp Li-bê-ri-a (Liberia)
- Diện tích: 71.740 km2
- Dân số: 5,363,669 triệu người (1/2011)
- Khí hậu: Nhiệt đới nóng và ẩm
- Dân tộc: Có 20 bộ tộc chiếm 90% dân số trong đó có hai bộ tộc lớn nhất là Temne 30%, Mende 30%.
- Ngôn ngữ: Tiếng Anh, tiếng thổ ngữ Mende (dùng ở phía Nam), Temne (dùng ở phía Bắc)
- Tôn giáo: 60% Hồi giáo, 30% tôn giáo cổ truyền, 10% Thiên chúa giáo
- Quốc khánh: 27/4/1961
- Tổng thống: Ơn-nét Bai Cô-rô-ma (Ernest Bai Koroma) (từ 17/9/2007)
- Bộ trưởng Ngoại giao và hợp tác quốc tế: Joseph Bandabla DAUDA (12/2010)
2. Lịch sử:
- Năm 1462, người Bồ Đào Nha bắt đầu xâm nhập vào Sierra Leone.
- Năm 1500, thực dân Bồ mới thiết lập được một số cứ điểm của họ ở đây. Sau đó người Pháp, Hà Lan, Anh tiếp tục xâm nhập, bắt những người Phi làm nô lệ.
- Năm 1896, Anh biến Sierra Leone thành thuộc địa bảo hộ của mình. Nhân dân Sierra Leone đã nhiều lần nổi dậy đấu tranh chống thực dân Anh.
- Ngày 27/4/1961, Anh phải trao trả độc lập cho Sierra Leone, nhưng vẫn đặt dưới sự bảo trợ của Anh và thuộc Khối liên hiệp Anh.
- Ngày 19/4/1971, Thủ tướng S.Stevens tuyên bố thành lập nước Cộng hoà Sierra Leone, xoá bỏ chế độ toàn quyền Anh, lập chế độ Tổng thống nhưng vẫn thuộc khối Liên hiệp Anh và thành viên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

3. Chính trị:

3.1. Đối nội:
- Sierra Leone thực hiện dân chủ đa đảng từ rất sớm (1962). Tổng thống đứng đầu nhà nước và chính phủ.Tuy nhiên, tình hình chính trị luôn không ổn định và đã xẩy ra nhiều cuộc đảo chính. Tổng thống AHMED TEJAN KABBAH trúng cử Tổng thống trong cuộc bầu cử dân chủ năm 1996 và 2002.
- Kể từ 1991, cuộc nội chiến giữa quân Chính phủ và Mặt trận Cách mạng thống nhất (RUF) đã làm hàng chục ngàn người Sierra Leone chết và hơn 2 triệu người (hơn 1/3 dân số) phải di cư sang các nước láng giềng. Tháng 6/1/1999, lực lượng Mặt trận Cách mạng thống nhất (RUF) phát động đấu tranh vũ trang chống lại Chính quyền của Tổng thống hợp pháp và đã chiếm phía Đông và trung tâm thủ đô Freetown trong đó có Phủ Tổng thống, Sở cảnh sát. Lực lượng gìn giữ hoà bình của Cộng đồng các nước Tây Phi (ECOWAS) đã đưa quân vào Sierra Leone và đẩy luì lực lượng nổi dậy ra khỏi thủ đô.
- Tháng 7/1999, Chính phủ của Tổng thống Kabbah và Mặt trận cách mạng thống nhất đã ký Hiệp định hoà bình .
- Tháng 5/2000, hiệp định hoà bình bị phá vỡ sau khi RUF bắt cóc 500 lính gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc đang thực thi nhiệm vụ tại Sierra Leone. Cuối năm 2000, với sự giúp đỡ của LHQ và các nước ECOWAS, tình hình chính trị Sierra Leone đã ổn định, chấm dứt nội chiến.
- Từ tháng 1/2006 Phái bộ LHQ tại Sierra Leone UNAMSIL chấm dứt họat động và được thay thế bằng Văn phòng Hỗn hợp của LHQ tại Sierra Leon (UNIOSIL) - một văn phòng dân sự có nhiệm vụ chủ yếu là hỗ trợ chính quyền Sierra Leon nâng cao năng lực quản lý, tăng cường khả năng an ninh hỗ trợ hoạt động nhân đạo và tái thiết đất nước.
- Tháng 9/2010, HĐBA LHQ đã chính thức dỡ bỏ lệnh trừng phạt chống lại nước này sau 12 năm.

3.2. Đối ngoại
- Sierra Leone thực hiện chính sách đa dạng hoá quan hệ, coi trọng quan hệ với các nước láng giềng, phát triển quan hệ với các nước lớn (Mỹ, Nga, Trung Quốc). Hiện nay, Sierra Leone đang đẩy mạnh quan hệ kinh tế với Anh, Mỹ, Bỉ và EU. Sierra Leone rất coi trọng thúc đẩy hợp tác với các nước đang phát triển trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam, trong đó có Việt Nam.

4. Kinh tế:
- Sierra Leone là nước nông nghiệp, 2/3 dân số làm nghề nông. Sản phẩm chính là lúa, lạc, dầu cọ, chà là, cacao . Sierra Leone là nước xuất khẩu dầu cọ lớn thứ 3 châu Phi sau Nigeria và CHDC Congo.
- Tài nguyên chủ yếu: Kim cương, vàng, ti-tan, bô-xít, sắt.
- Về công nghiệp, Sierra Leone đã xây dựng được một số cơ sở sản xuất như nhà máy chế biến thực phẩm, rau quả, xay sát, lọc dầu, sản xuất vật liệu xây dựng, xi măng và thuốc lá.
- Chiến lược phát triển kinh tế của Sierra Leone dựa vào phát triển công nghiệp để xuất khẩu các hàng nông sản như hạt cọ, cà phê, cá và khai thác khoáng sản, nhất là kim cương.
- Sierra Leone xuất hàng hoá chủ yếu là kim cương, cà phê, cá, ca-cao sang Bỉ (38%), Mỹ (6%), Anh (4%) và nhập khẩu chủ yếu lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh và máy móc, vật tư, nhiên liệu từ Anh (34%), Mỹ (8%), Italy (7%) và Ni-giê-ri-a (5%).
- GDP thực tế: 1.9 tỷ USD
- GDP/người thực tế: khoảng 350 USD
- Tăng trưởng thực tế: 5.2 %
  (nguồn: CIA -2010)

5. Quan hệ với Việt Nam :
a. Quan hệ chính trị, kinh tế:
- Việt Nam và Sierra Leone lập quan hệ ngoại giao (24/6/1982). Quan hệ chính trị hai nước phát triển tốt. Hai nước ủng hộ lẫn nhau trong các diễn đàn quốc tế (KLK, LHQ).
- Năm 2008, khi là ủy viên không thường trực của HĐBA/LHQ, Việt Nam đã từng giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban về Cộng hoà Sierra Leone.
- Ta đang xúc tiến dự án đầu tư sản xuất, cung cấp lúa giống và lúa thương phẩm, các loại cây lương thực khác (ngô, sắn, lạc, đậu) đáp ứng nhu cầu của Sierra Leone.

Năm Kim ngạch thương mại song phương (USD)
2009 trên 33 triệu
2010 22 triệu (VN nhập 3,02 triệu, chủ yếu là gỗ, sản phẩm gỗ và sắt thép phế liệu; xuất 19,1 triệu, chủ yếu là các mặt hàng gạo, nguyên phụ liệu thuốc lá ).

b. Trao đổi đoàn:
- Phía Sierra Leone: ông E. JOHNY, Công sứ Sierra Leone thăm Việt Nam (12/2001), Đại sứ Sierra Leone tại Bắc Kinh dẫn đầu đoàn sang tham dự Hội thảo Việt Nam – châu Phi tổ chức tại Hà nội từ 28 – 30/5 (5/2003).
- Phía Việt Nam: Đặc phái viên của TTg, Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng dẫn đầu đoàn liên ngành đi thăm và khảo sát từ 19-23/7/2010.

c. Các hiệp định đã ký:  Biên bản ghi nhớ về hợp tác nông nghiệp, sản xuất muối (12/2001); Hiệp định kinh tế – thương mại, văn hoá và công nghệ (5/2003); Bản ghi nhớ giữa Bộ NN&PTNT VN và Bộ NN, Rừng và An ninh lương thực Sierra Leone về hợp tác song phương trên lĩnh vực nông nghiệp (7/2010); Bản ghi nhớ giữa Bộ NN&PTNT VN với Bộ Nghề cá và Nguồn lợi Thủy sản Sierra Leone về hợp tác song phương trong lĩnh vực thủy sản; Biên bản làm việc giữa hai Bộ Ngoại giao (7/2010).

d. Cơ quan đại diện:
 - Đại sứ quán Sierra Leone tại Bắc Kinh, Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam.
+ Địa chỉ: 7 Dongahi Men, Wai Dajie Sanitun, 100600, Beijing , China
Điện thoại: +86-1065321712

- Đại sứ quán Việt Nam tại Nigeria kiêm nhiệm Sierra Leone
+ Địa chỉ: No 9 River Niger street, Off Danube street, Maitama, Abuja, Nigeria.
+ Điện thoại: (234-09)8703678 và (234-09)8703679