TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA XI-Ê-RA LÊ-ÔN

VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

1. Khái quát:

• Tên nước: Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn (Republic of Sierra Leone )

• Thủ đô: Phờ-ri Thao (Freetown)

• Vị trí địa lý: nằm ở Tây Phi, phía Bắc và Đông giáp Ghi-nê (Guinea), Tây giáp       Đại Tây Dương, Nam và Đông Nam giáp Li-bê-ri-a (Liberia)

• Diện tích: 71.740 km²

• Dân số:  7,4 triệu người (2018)

• Khí hậu: Nhiệt đới nóng và ẩm

• Dân tộc: hơn 10 dân tộc, hai dân tộc lớn nhất là Temne 35,5%, Mende 33,2%.

• Ngôn ngữ: Tiếng Anh, tiếng thổ ngữ Mende (phía Nam), Temne (phía Bắc)

• Tôn giáo: 78,6% Hồi giáo, 20% Thiên chúa giáo…

• Quốc khánh: 27/4/1961

2. Lịch sử:

- Năm 1462, người Bồ Đào Nha bắt đầu xâm nhập Xi-ê-ra Lê-ôn nhưng phải đến năm 1500, thực dân Bồ mới thiết lập được một số cứ điểm của họ ở đây. Sau đó người Pháp, Hà Lan, Anh tiếp tục đến Xi-ê-ra Lê-ôn và bắt những người Phi làm nô lệ.

- Năm 1896, Anh biến Xi-ê-ra Lê-ôn thành thuộc địa; người dân Xi-ê-ra Lê-ôn đã nhiều lần nổi dậy đấu tranh chống thực dân Anh.

- Ngày 27/4/1961, Anh phải trao trả độc lập cho Xi-ê-ra Lê-ôn, nhưng vẫn đặt dưới sự bảo trợ của Anh và thuộc Khối liên hiệp Anh.

- Ngày 19/4/1971, Thủ tướng S. Stevens tuyên bố thành lập nước Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn, xoá bỏ chế độ toàn quyền Anh, lập chế độ cộng hòa tổng thống nhưng vẫn thuộc khối Liên hiệp Anh.

3. Chính trị:

1. Đối nội:

- Xi-ê-ra Lê-ôn theo chế độ cộng hòa Tổng thống, Tổng thống vừa là nguyên thủ quốc gia vừa là người đứng đầu chính phủ và được dân bầu trực tiếp qua hai vòng, nhiệm kỳ 5 năm (có thể tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ thứ 2). Quốc hội Xi-ê-ra Lê-ôn gồm 124 ghế, nhiệm kỳ 5 năm.

- Các đảng phái chính:  

+ Đại hội Toàn dân (All People’s Congress - APC);

+ Đảng Nhân dân Xi-ê-ra Lê-ôn (Sierra Leone People’s Party – SLPP).  

• Tổng thống: Giu-li-út Ma-đa Bi-ô (Julius Maada Bio, từ 4/2018)

• Phó Tổng thống: Mô-ha-mét Dun-đếch Da-lô (Mohamed Juldeh Jalloh, từ 4/2018)

• Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế: A-li Ca-ba (Alie Kabba, từ 6/2018)

   

  - Kể từ sau nội chiến 1991-2000, tình hình chính trị - an ninh Xi-ê-ra Lê-ôn tương đối ổn định. Tháng 1/2006, Phái bộ LHQ tại Xi-ê-ra Lê-ôn (UNAMSIL) chấm dứt họat động và được thay thế bằng Văn phòng Hỗn hợp của LHQ tại Xi-ê-ra Lê-ôn (UNIOSIL) - một văn phòng dân sự có nhiệm vụ chủ yếu là hỗ trợ chính quyền Xi-ê-ra Lê-ôn nâng cao năng lực quản lý, tăng cường khả năng an ninh hỗ trợ hoạt động nhân đạo và tái thiết đất nước. Tháng 9/2010, HĐBA/LHQ đã chính thức dỡ bỏ lệnh trừng phạt nước này sau 12 năm. Tháng 3/2014, Văn phòng Hỗn hợp của LHQ chính thức đóng cửa tại Xi-ê-ra Lê-ôn sau 15 năm tiến hành các hoạt động gìn giữ hòa bình.

- Dịch Ebola: tháng 5/2014, dịch Ebola xuất hiện tại Xi-ê-ra Lê-ôn và nhanh chóng lây lan khiến Xi-ê-ra Lê-ôn trở thành nước có số người thiệt mạng vì Ebola lớn nhất thế giới (3.956 ca tử vong/14.124 ca nhiễm). Ngày 17/3/2016, WHO công bố chính thức hết dịch Ebola tại Xi-ê-ra Lê-ôn.

1. Đối ngoại:

   - Xi-ê-ra Lê-ôn thực hiện chính sách đa dạng hoá quan hệ, coi trọng quan hệ với các nước láng giềng, phát triển quan hệ với các nước lớn (Mỹ, Nga, Trung Quốc). Hiện nay, Xi-ê-ra Lê-ôn đang đẩy mạnh quan hệ kinh tế với Anh, Mỹ, Bỉ và EU. Xi-ê-ra Lê-ôn coi trọng thúc đẩy hợp tác với các nước đang phát triển trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam, trong đó có Việt Nam.

   - Xi-ê-ra Lê-ôn là thành viên của Liên minh châu Phi AU, ECOWAS, WTO và nhiều tổ chức quốc tế khác.

4. Kinh tế:

- Xi-ê-ra Lê-ôn là một trong những nước nghèo nhất thế giới, 2/3 dân số sống bằng nghề nông. Tuy sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú như khoáng sản (kim cương, vàng, ti-tan, bô-xít, sắt), thủy hải sản và tiềm năng phát triển nông nghiệp (sản phẩm chính là lúa, lạc, dầu cọ, chà là, ca cao) nhưng cơ sở hạ tầng nước này phần lớn bị tàn phá sau cuộc nội chiến kéo dài từ 1991-2000. Trong những năm gần đây, tăng trưởng kinh tế Xi-ê-ra Lê-ôn chủ yếu dựa vào khai thác quặng sắt. Các sản phẩm xuất khẩu chính gồm quặng sắt, kim cương, quặng titan nhưng thu nhập từ xuất khẩu bị ảnh hưởng lớn bởi sự dao động của giá nguyên liệu thế giới.

- Dịch Ebola trong hai năm 2014-2016 đã ảnh hưởng rất tiêu cực đến kinh tế Xi-ê-ra Lê-ôn, đặc biệt các lĩnh vực giao thông vận tải, y tế và sản xuất công nghiệp. Công nghiệp khai thác quặng sắt (tạo ra hàng ngàn việc làm và mang lại 20% GDP) bị đình trệ, giá sụt giảm và chi phí sản xuất cao do bệnh dịch.

GDP (IMF 2018 - PPP) : 11,5 tỷ USD, bình quân 1.553 USD, tăng trưởng 3,5%

5. Quan hệ Việt Nam-Xi-ê-ra Lê-ôn

a. Quan hệ chính trị:

- Việt Nam và Xi-ê-ra Lê-ôn lập quan hệ ngoại giao ngày 24/6/1982. Quan hệ chính trị hai nước phát triển tốt. Xi-ê-ra Lê-ôn ủng hộ Việt Nam ứng cử Hội đồng Chấp hành UNESCO (2015-2019), Hội đồng Kinh tế-xã hội LHQ (ECOSOC 2016-2018), Hội đồng Bảo an LHQ (2020-2021). Năm 2008, khi là Ủy viên không thường trực của HĐBA/LHQ, Việt Nam đảm nhiệm chức Chủ tịch Ủy ban về Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn.

- Trao đổi đoàn: Bạn: Công sứ Xi-ê-ra Lê-ôn (2001), Đại sứ Xi-ê-ra Lê-ôn  tại Bắc Kinh dự Hội thảo Việt Nam – châu Phi (2003); Bộ trưởng Công Thương (2011); Ta: Đặc phái viên của Thủ tướng, Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng (2010).

- Các văn bản ký kết: MoU về hợp tác nông nghiệp, sản xuất muối (12/2001); Hiệp định kinh tế – thương mại, văn hoá và công nghệ (2003); MoU giữa Bộ NN&PTNT VN và Bộ NN, Rừng và An ninh lương thực Xi-ê-ra Lê-ôn về hợp tác song phương trên lĩnh vực nông nghiệp (2010); MoU giữa Bộ NN&PTNT VN với Bộ Nghề cá và Nguồn lợi Thủy sản Xi-ê-ra Lê-ôn về hợp tác song phương trong lĩnh vực thủy sản; Biên bản làm việc giữa hai Bộ Ngoại giao (2010); MoU giữa 2 Bộ Công Thương về thương mại gạo (2011).

b. Quan hệ kinh tế: kim ngạch song phương năm 2019 đạt 38,03 triệu USD (so với 17 triệu USD năm 2018), trong đó ta xuất 38,03 triệu USD (chủ yếu là thuốc lá, máy vi tính, dệt may và nguyên phụ liệu), nhập 1,1 triệu USD (chủ yếu là gỗ và các sản phẩm gỗ). Trong các năm 2004, 2006 và 2008, Việt Nam đã cử 03 đoàn công tác thuộc 03 đơn vị khác nhau là Viện Tư vấn phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và miền núi (CISDOMA), Đại học An Giang (Giáo sư Võ Tòng Xuân) và đoàn liên ngành do Tổng cục 5 Bộ Công an chủ trì sang khảo sát khả năng hợp tác, xây dựng dự án nông nghiệp tại Xi-ê-ra Lê-ôn.

6. Thông tin CQĐD:

Đại sứ quán Việt Nam tại Nigeria (kiêm nhiệm Xi-ê-ra Lê-ôn)

Địa chỉ: Số 9 đường River Niger, quận Maitama

Điện thoại: +234 9 8703678 

Fax: +234 9 8703679

Email: vnemb.ng@mofa.gov.vn  hoặc dsqvnnigeria@gmail.com 

Đại sứ quán Xi-ê-ra Lê-ôn tại Bắc Kinh (kiêm nhiệm Việt Nam)

Địa chỉ: 7 Dongahi Men, Wai Dajie Sanitun, 100600

Điện thoại: +86 10 65321222/65322174/65321446

Fax: +86 10 65323752

Email: slembbj@public3.bta.net.cn

Tháng 8/2020