1.    Khái quát

•    Nước Cộng hoà Thống nhất Tan-da-ni-a (The United Republic of Tanzania)
•    Thủ đô: Đa-ét Xa-lam (Dar Es Salaam)
•    Vị trí địa lý: ở phía Đông châu Phi, giáp với Kê-ni-a (Kenya), U-gan-đa (Uganda), Ru-an-đa (Rwanda), Bu-run-đi (Burundi), CHDC Công-gô (Congo), Dăm-bi-a (Zambia), Ma-la-uy (Malawi) và Mô-dăm-bích (Mozambique) và Ấn Độ Dương.
•    Diện tích: hơn 900.000 km2 (trong đó có khoảng 880.000 km2 đất liền)
•    Dân số: 43 triệu người (1/2012)
•    Khí hậu : thay đổi theo vùng, vùng biển khí hậu nhiệt đới, vùng cao khí hậu nóng.
•    Ngôn ngữ : Kiswahili hay Swahili, Kiunguju, Arabic, tiếng Anh ngoài ra còn một số thổ ngữ khác.
•    Tôn giáo : Đạo Thiên chúa (30%), Hindu (1%), Đạo Hồi (33%) và các tín ngưỡng cổ truyền.
•    Tiền tệ : Đồng Shilling Tan-da-ni-a
•    Đảng cầm quyền: Đảng Cách mạng Tan-da-ni-a Chama Cha Mapinduzi (CCM-the Revolutionary Party of Tan-da-ni-a).
•    Tổng thống: Ki-kuét Gia-kay-a Mri-sô (Kikwete Jakaya Mrisho) (từ 12/2005)
•    Thủ tướng: Mi-gien-gô Kay-an-gia Pin-đa (Mizengo Peter Pinda) (từ 8/2008)
•    Ngoại trưởng: Béc-na K. Mem-bê (Bernard K. Membe)
•    Quốc khánh: 26/4/1964

2.    Lịch sử

- Tanganyika : vào những năm 700 trước Công nguyên, vùng lãnh thổ này bị thương nhân Arập xâm chiếm. Từ năm 1500 đến năm 1700 Bồ Đào Nha giành quyền kiểm soát ven biển của Tanganyika. Đến năm 1886, Tanganyika (cùng Burundi và Rwanda) trở thành thuộc địa của Đức ở Đông Phi. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Tanganyika bị Anh tiếp tục cai trị nhưng do phong trào đấu tranh mạnh mẽ của nhân dân, ngày 9/12/1961, thực dân Anh buộc phải trao trả độc lập cho Tanganyika.

- Zanzibar bị người Arập chiếm từ thế kỷ thứ 12 trở về trước. Đến thế kỷ thứ 15, Bồ Đào Nha chiếm Zanzibar và biến nơi này thành một trạm thương mại. Thế kỷ 19, người Arập (Oman) hất chân thực dân Bồ Đào Nha và đặt ách thống trị ở đây. Năm 1861, Zanzibar rơi vào tay Đức và Ý suốt nửa thế kỷ. Đến năm 1890, Vương quốc Zanzibar bị đặt dưới sự bảo trợ của đế quốc Anh. Tháng 12/1963, Anh buộc phải trao trả độc lập cho Zanzibar, nhưng chính quyền vẫn nằm trong tay bọn tư bản địa chủ Arập.

Ngày 12/1/1964, Zanzibar tiến hành cách mạng lật đổ tư bản địa chủ và lập nên nước Cộng hoà nhân dân Zanzibar (do những người gốc Phi có xu hướng mác-xít lãnh đạo quần chúng làm cách mạng).

Ngày 26/4/1964, hai nước Cộng hoà Tanganyika và Cộng hoà Zanzibar hợp nhất thành nước Cộng hoà Thống nhất Tan-da-ni-a.

3.    Chính trị

a)    Đối nội

Tan-da-ni-a giành độc lập từ Anh năm 1961 và đã áp dụng chế độ xã hội chủ nghĩa sau 6 năm giành độc lập. Theo Hiến pháp 1965, quyền lực chính quyền tập trung vào tay Tổng thống (Tổng thống được bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm). Quyền lập pháp được tập trung vào Quốc hội - có nhiệm kỳ 5 năm và gồm 216 đại biểu được bầu trực tiếp cùng một số đại biểu được bầu gián tiếp.

Do tình hình thay đổi, dưới sức ép của các lực lượng chính trị, tháng 2/1992, Đảng Cách mạng Tan-da-ni-a (CCM) đã nhất trí tán thành hệ thống chính trị đa đảng và ngày 17/6/1992 đã thông qua đạo luật cho phép các chính đảng đối lập hoạt động.
Nội bộ Tan-da-ni-a ổn định, tuy nhiên vẫn tồn tại mâu thuẫn về quyền lực giữa các bộ tộc cũng như giữa Tanganyika và Zanzibar. Zanzibar (dân số nửa triệu người) có chính phủ, tổng thống riêng. Tanganiyka cũng đang đòi có những cơ cấu tương tự.
Tháng 12/2005, ông Ki-kuét Gia-kay-a Mri-sô trúng cử Tổng thống với hơn 80% phiếu bầu, đồng thời là Chủ tịch Đảng Cách mạng Tan-da-ni-a (CCM-Đảng cầm quyền). Tại cuộc bầu cử TTh 2010, ông Ki-kuét Gia-kay-a Mri-sô đã tái cử.

b)    Đối ngoại

Tanzania có vai trò quan trọng tại các diễn đàn khu vực và thế giới (Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ khoá 2005-2006, một trong 8 nước chọn triển khai thí điểm dự án nâng cao hiệu quả hoạt động của LHQ), đóng góp tích cực tại Phong trào KLK, Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng kinh tế khu vực Đông Phi (EAC), chủ nhà Diễn đàn Kinh tế (WEF) châu Phi (5/2010). Tiến sĩ Asha-Rose Migiro, Phó Tổng Thư ký LHQ hiện nay là cựu Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Tanzania.

4.    Kinh tế

Tan-da-ni-a nổi lên là quốc gia sản xuất vàng lớn thứ 3 của Châu Phi trong vòng chưa đầy một thập kỷ. Bên cạnh đó, Tan-da-ni-a còn có oxide uranium với trữ lượng 53,9 triệu pound. Chính phủ Tan-da-ni-a đã cấp phép khoảng 20 công ty khai thác và phần lớn các dự án thực hiện trong năm 2010. 

Tan-da-ni-a được hưởng ưu đãi của hiệp định EBA (Everything But Arms) với EU và Đạo luật tăng trưởng kinh tế và cơ hội (AGOA) của Mỹ theo đó hơn 4.000 mặt hàng của Tan-da-ni-a xuất khẩu sang Mỹ được miễn thuế. Các nước đầu tư nhiều nhất vào Tan-da-ni-a là Anh, Mỹ, Nam Phi, Trung Quốc.

Thực hiện tầm nhìn 2025, nhằm cải thiện mức sống của người dân, Tan-da-ni-a sẽ triển khai một số dự án lớn như xây dựng cầu nối từ Tan-da-ni-a đến Mô-dăm-bích, mở rộng quy mô cảng cửa ngõ Đa-ét Xa-lam, xây dựng mạng lưới điện nối từ Dăm-bi-a tới Kê-ni-a… và mong muốn trở thành trung tâm viễn thông ở khu vực Đông Phi.

Một số thống kê:

- GDP: 23,2 tỷ USD (2011)
- GDP bình quân (tính theo sức mua): 1500 USD (2011)
- Tăng trưởng GDP: 6,1 % (2011)
- Xuất khẩu: 5,6 tỷ USD (2011), chủ yếu là thủy sản, vàng, cà phê, bông
- Nhập khẩu: 8,65 tỷ USD (2011), chủ yếu là thực phẩm, nhiên liệu, máy móc kỹ thuật
- Lạm phát: 11 % (2011)
- Thâm hụt ngân sách: 6,2 % (2011)
- Nợ nước ngoài: 9,11 tỷ USD (2011)
- Cơ cấu ngành: nông nghiệp 27,2%; công nghiệp 24,8%; dịch vụ 48%
                
(Theo CIA.gov)

5. Quan hệ Việt Nam - Tan-da-ni-a

- Việt Nam và Tan-da-ni-a thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 14/2/1965. Năm 2010, hai nước kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Năm 1966 ta mở Đại sứ quán tại Dar Es Salaam và đóng cửa Đại sứ quán năm 1984 do khó khăn kinh tế. Tháng 11/2003, ta mở lại Đại sứ quán tại Dar Es Salaam.

Lãnh đạo Tan-da-ni-a coi Việt Nam là tấm gương đấu tranh chống xâm lược đối với các dân tộc bị áp bức, đặc biệt là các nước châu Phi. Tan-da-ni-a tích cực ủng hộ ta vào WTO và trở thành thành viên không thường trực HĐBA/LHQ (nhiệm kỳ 2008-2009).

- Năm 2005, Chính phủ Việt Nam tài trợ 100.000 USD để xây “Trung tâm làng trẻ em Kibaha” nuôi dưỡng trẻ mồ côi Tan-da-ni-a. Trong chuyến thăm của Thủ tướng Tan-da-ni-a Pinda (3/2010), Công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam đã trao tặng 02 bộ máy kéo nông nghiệp cho Tan-da-ni-a.

- Kim ngạch thương mại song phương: trước 2009, khoảng 30-40 triệu USD/năm; năm 2010 đạt 105 triệu USD/năm, năm 2011 đạt 60 triệu USD trong đó ta xuất 25 triệu USD chủ yếu là gạo, nhập 35 triệu USD chủ yếu là bông các loại; quý I năm 2011 đạt trên 23 triệu USD.

- Trao đổi đoàn từ 2004 tới nay: Tổng thống Benjamin W.Mkapa (12/2004), Thủ tướng Edward Lowassa (9/2006), Bộ trưởng Nông nghiệp Tan-da-ni-a (9/2007), Phó Chủ tịch Quốc hội Anne S.Makinda (11/2009), Thủ tướng Pinda (3/2010), Thứ trưởng Công Thương Lê Dương Quang (2010).

- Các HĐ đã ký: HĐ Thương mại (10/2001), HĐ hợp tác Kinh tế, Thương mại, Khoa học và Công nghệ và Thỏa thuận thành lập Ủy ban hỗn hợp giữa Chính phủ Tan-da-ni-a và Chính phủ Việt Nam (12/2004); Thỏa thuận hợp tác giữa Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Phòng thương mại, Công nghiệp và Nông nghiệp Tan-da-ni-a (9/2006); HĐ miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao hoặc công vụ (8/2010); Bản ghi nhớ thiết lập cơ chế tham vấn ngoại giao giữa Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Ngoại giao Tan-da-ni-a (8/2010).

6. Địa chỉ cơ quan đại diện ngoại giao kiêm nhiệm mỗi nước

Đại sứ quán Việt Nam tại Tanzania
Địa chỉ: Plot 11, Bongoyo Road, Oysterbay, Dar es Salaam;
P.O Box: 9724, Dares Salaam - Tanzania
Điện thoại: + 255 22 2664535
Fax: + 255 22 2664537
Email: vnemb.taz2009@yahoo.com.vn hoặc vnemb.tz@mofa.gov.vn

Đại sứ quán Tanzania tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam
Địa chỉ: số 8 Ling Ma He Nan Lu, Chaoyang, Beijing 100600
Điện thoại: +86 10 65324351
Email: tanrep@tanzaniaembassy.org.cn