A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HOÀ THỐNG NHẤT TAN-DA-NI-A
Tên nước: Nước Cộng hoà Thống nhất Tan-da-ni-a (United Republic of Tanzania).                             
Thủ đô: Đô-đô-ma (Dodoma). (Năm 1996, Tan-da-nia chuyển thủ đô từ  Đa-ét Sa-lam về Đô-đô-ma, phần lớn các cơ quan hành chính đã chuyển trụ sở về Đô-đô-ma, bao gồm cả Bộ Ngoại giao và Hợp tác Đông Phi Tan-da-ni-a).
Quốc khánh:  26/4/1964 (sau khi sáp nhập Tangayika và Zanzibar)                             
Vị trí địa lý: ở phía Đông châu Phi, giáp với Kê-ni-a (Kenya), U-gan-đa (Uganda), Ru-an-đa (Rwanda), Bu-run-đi (Burundi), CHDC Công-gô (Congo), Dăm-bi-a (Zambia), Ma-la-uy (Malawi) và Mô-dăm-bích (Mozambique) và Ấn Độ Dương.                            
Diện tích: hơn 947.3000 km2 (trong đó có khoảng 880.000 km2 đất liền)                              
Khí hậu: thay đổi theo vùng, vùng biển khí hậu nhiệt đới, vùng cao khí hậu nóng.                            
Dân số: khoảng 63,3 triệu người (2021, theo Ngân hàng Thế giới).
Ngôn ngữ: Kiswahili hay Swahili, Kiunguju, Ả-rập, tiếng Anh ngoài ra còn một số thổ ngữ khác.                             
Đơn vị tiền tệ: Đồng Shilling Tanzania (1 USD = 2333 Shilling Tanzania)                              
GDP: 62,41 tỷ USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
GDP/đầu người: 1.076 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Tôn giáo: Đạo Thiên chúa (30%), Đạo Hồi (33%), Hindu (1%), và các tín ngưỡng cổ truyền.                              
Cơ cấu hành chính: 31 vùng hành chính.
Lãnh đạo chủ chốt: 
- Tổng thống: Sa-mi-a Su-lu-hu Hát-xan (Samia Suluhu Hassan) (từ tháng 3/2021);
- Thủ tướng: Ca-xim Ma-gia-li-oa Ma-gia-li-oa (Majaliwa Kassim Majaliwa) (từ tháng 11/2015);
- Chủ tịch Quốc hội: Bà Tu-li-a Ác-sơn (Tulia Ackson) (từ tháng 02/2022);
- Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Đông Phi: Li-bơ-ra-ta Mu-la-mu-la (Liberata Mulamula) (từ tháng 4/2021).                            
II. Khái quát lịch sử
Vào những năm 700 trước Công nguyên, vùng lãnh thổ Tanganika bị thương nhân Ả-rập xâm chiếm. Từ năm 1500 đến năm 1700, Bồ Đào Nha giành quyền kiểm soát ven biển của Tanganika. Đến năm 1886, Tanganika (cùng Burundi và Rwanda) trở thành thuộc địa của Đức ở Đông Phi. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Tanganika bị Anh tiếp tục cai trị nhưng do phong trào đấu tranh mạnh mẽ của nhân dân, ngày 9/12/1961, thực dân Anh buộc phải trao trả độc lập cho Tanganika.
Tại Zanzibar,  người Arập xâm chiếm vùng đất này từ thế kỷ thứ 12. Đến thế kỷ thứ 15, Bồ Đào Nha chiếm Zanzibar và biến nơi này thành một trạm trung chuyển hàng hóa. Thế kỷ 19, người A-rập (Oman) hất chân thực dân Bồ Đào Nha và đặt ách thống trị ở đây. Năm 1861, Zanzibar rơi vào tay Đức và Ý suốt nửa thế kỷ. Đến năm 1890, Vương quốc Zanzibar bị đặt dưới sự bảo trợ của đế quốc Anh. Tháng 12/1963, Anh buộc phải trao trả độc lập cho Zanzibar nhưng chính quyền vẫn nằm trong tay tư bản địa chủ A-rập. Ngày 12/1/1964, Zanzibar tiến hành cách mạng lật đổ tư bản địa chủ và lập nên nước Cộng hoà nhân dân Zanzibar (do những người gốc Phi có xu hướng mác-xít lãnh đạo quần chúng làm cách mạng).
Ngày 26/4/1964, Cộng hòa Thống nhất Tan-da-ni-a được thành lập trên cơ sở hợp nhất giữa Cộng hòa Tanganika (trên đất liền) và Cộng hòa Zanzibar (quần đảo ngoài khơi). Zanzibar trở thành khu vực bán tự trị thuộc Tan-da-ni-a, có Chính phủ và Quốc hội riêng.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Tan-da-ni-a  theo chế độ Cộng hoà Tổng thống, quyền lực tập trung vào Tổng thống (Tổng thống được bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm), Thủ tướng chỉ có nhiệm vụ điều hành Văn phòng chính phủ. Quyền lập pháp tập trung vào Quốc hội. Khu bán tự trị Zanzibar có Hạ viện, Chính phủ và Tòa án riêng nhưng ngoại giao và quốc phòng do chính quyền trung ương nắm giữ.
- Cơ cấu nghị viện: Quốc hội đơn viện, gồm 393 đại biểu được bầu trực tiếp cùng một số đại biểu được bầu gián tiếp, có nhiệm kỳ 5 năm.
- Các đảng phái chính trị: Tan-da-ni-a hiện có 11 đảng phái đang hoạt động, trong đó các đảng chính gồm:
+ Đảng Cách mạng Tan-da-ni-a (CCM): thành lập năm 1977, hiện là Đảng cầm quyền, chiếm 363/393 ghế tại Quốc hội. Chủ tịch CCM là Tổng thống Samia Suluhu Hassan.
+ Đảng Dân chủ Tiến bộ (CHADEMA): là đảng lớn thứ hai tại Tan-da-ni-a, được thành lập năm 1992, hiện chiếm 20/393 ghế tại Quốc hội. Chủ tịch đảng là ông Freeman Mbowe.
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ
Tháng 10/2015, ông John Magufuli, ứng cử viên của Đảng CCM đắc cử Tổng thống và chính thức nhậm chức ngày 24/3/2016. Tại Khu bán tự trị Zanzibar, kết quả bầu cử Tổng thống của Zanzibar bị hủy do nhiều cáo buộc không tuân thủ quy trình bầu cử nên bầu cử đã được tổ chức lại ngày 20/3/2016 với chiến thắng thuộc về đương kim Tổng thống Ali Mohammed Shein thuộc Đảng CCM (91,4% số phiếu của 67,9% cử triĐảng CCM của Tổng thống Magufuli tích cực thực hiện các biện pháp làm trong sạch bộ máy, cải cách quản lý tài chính công và dịch vụ công, khẳng định vai trò lãnh đạo trên chính trường Tan-da-ni-a.
Ngày 17/3/2021, Tổng thống John Magufuli đột ngột qua đời. Theo quy định Hiến pháp Tan-da-ni-a, ngày 19/3/2021, Phó Tổng thống Samia Suhulu Hassan tuyên thệ nhậm chức Tổng thống và đảm nhận cương vị này cho đến đợt tổng tuyển cử tiếp theo vào năm 2025.
2. Kinh tế - Xã hội
- Nền kinh tế Tan-da-ni-a chủ yếu dựa vào nông nghiệp với tỷ trọng chiếm 1/4 GDP, 85% giá trị xuất khẩu, sử dụng 80% lực lượng lao động. Triển khai chiến lược "Nông nghiệp hàng đầu", Tan-da-ni-a đã đầu tư cho nông nghiệp tổng số khoảng 7% ngân sách đồng thời tranh thủ sự trợ giúp của bên ngoài cho lĩnh vực này. Tan-da-ni-a có 29,4 triệu ha đất canh tác nhưng hiện mới chỉ sử dụng khoảng 4%.
+ Các sản phẩm xuất khẩu chính: vàng, cà phê, lạc
+ Các sản phẩm nhập khẩu chính: nguyên liệu xây dựng, dầu, phân bón, máy móc
+ Các đối tác thương mại chính: Trung Quốc, Ấn Độ, UAE, Nam Phi.
- Tan-da-ni-a xếp thứ 163/189 nước về chỉ số phát triển con người (HDI), tỷ lệ thất nghiệp là 2,6% năm 2021, tỷ lệ biết chữ đạt 78% năm 2015, tỷ lệ nhân viên y tê/10000 dân là 0,31.
V. Chính sách đối ngoại
- Tan-da-ni-a duy trì chính sách đối ngoại cân bằng, thúc đẩy hợp tác và tranh thủ nguồn lực phát triển từ các cường quốc, đặc biệt là Mỹ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU).
- Tan-da-ni-a là thành viên của Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng phát triển miền Nam châu Phi (SADC) và Cộng đồng kinh tế Đông Phi (EAC)...
QUAN HỆ VIỆT NAM – TAN-DA-NI-A
I. Quan hệ chính trị
- Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Tan-da-ni-a thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 14/2/1965.
- Cơ quan đại diện: Việt Nam mở Đại sứ quán tại Dar Es Salaam năm 1966 và đóng cửa năm 1984 do khó khăn kinh tế. Tháng 11/2003, Việt Nam mở lại Đại sứ quán tại Dar Es Salaam. Về phía Bạn, Đại sứ quán Tan-da-ni-a tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam.
-  Hoạt độngTrao đổi đoàn:
+ Đoàn Việt Nam thăm Tan-da-ni-a: Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng Hoàng Bình Quân (tháng/2013); Bộ trưởng Thông tin Truyền thông Nguyễn Bắc Son (10/2015); Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (3/2016); UVTWĐ, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng (7/2019); Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính (12/2019).
+ Đoàn Tan-da-ni-a thăm Việt Nam: Tổng thống J. Kikwete (10/2014); Bộ trưởng Nông nghiệp và Hợp tác xã (12/2014); Đoàn hai Bộ trưởng của Bộ Nông nghiệp, Chăn nuôi và Nghề cá; Bộ Công nghiệp, Thương mại và Đầu tư Tan-da-ni-a (7/2017). Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Đông Phi Tan-da-ni-a (10/2018).
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
Thương mại: Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 là 220,3 triệu USD. Ngày 30/7/2019, Tập đoàn T&T đã ký hợp đồng thu mua 176.000 tấn điều mà Chính phủ Tan-da-ni-a đã thu mua của người dân năm 2018.
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
1. Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương
Tan-da-ni-a tích cực ủng hộ ta vào WTO, thành viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc (nhiệm kỳ 2008-2009), thành viên Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc (nhiệm kỳ 2014-2016), Hội đồng chấp hành UNESCO (2015-2019) và Hội đồng kinh tế xã hội LHQ (2016-2018); công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam. Tan-da-ni-a ủng hộ Việt Nam ứng cử UV không thường trực HĐBA LHQ (2020-2021).
2. Hợp tác an ninh - quốc phòng
Tan-da-ni-a đã cử Tùy viên Quân sự thường trú tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam.
IV. Các Hiệp định, thoả thuận đã ký kết giữa hai nước
Hiệp định (HĐ) Thương mại (10/2001), Bản ghi nhớ về Chương trình hợp tác nông nghiệp giữa Cộng hòa Thống nhất Tan-da-ni-a và CHXHCN Việt Nam (3/2002), HĐ hợp tác Kinh tế, Thương mại, Khoa học và Công nghệ và Thỏa thuận thành lập Ủy ban hỗn hợp giữa Chính phủ Tan-da-ni-a và Chính phủ Việt Nam (12/2004); Thỏa thuận hợp tác giữa Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Phòng thương mại, Công nghiệp và Nông nghiệp Tan-da-ni-a (9/2006); HĐ miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao hoặc công vụ (3/2010); Bản ghi nhớ thiết lập cơ chế tham vấn ngoại giao giữa Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Ngoại giao Tan-da-ni-a (3/2010); Hiệp định vận tải biển (10/2014); Biên bản kỳ họp lần 1 UBLCP (12/2014); Thỏa thuận hợp tác giữa VCCI và Cơ quan Xúc tiến đầu tư Tan-da-ni-a (3/2016).
V. Thông tin cơ quan đại diện
Đại sứ quán Việt Nam tại Tan-da-ni-a
Plot 15 Bongoyo Road, Oysterbay, PO. box 9724 Dar es Salaam
ĐT: +255 222 664 535
Fax: +255 222 664 537
Email: vnemb.tz@mofa.gov.vn; vnemb.taz2009@yahoo.com.vn

Đại sứ quán Tan-da-ni-a tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam
No. 8 Liang Ma He Nan Lu, Chaoyang Dist., Beijing 100600
ĐT: +86 1065321408
Fax: +86 1065324351
Email: Beijing@foreign.go.tz

Tháng 8/2022