( Thạc sĩ Khăm-phau Ơn-tha-văn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lào
Tiến sĩ Đặng Đình Quý, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam)
  
Việt Nam và Lào, hai dân tộc luôn kề vai sát cánh bên nhau, vui buồn có nhau. Mối quan hệ đặc biệt, có một không hai đó, bắt nguồn từ sự gần gũi về  địa lý, sự sẻ chia về lịch sử đấu tranh chống kẻ thù chung, đồng thời là sự hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước ngày nay. 

Cùng dựa lưng vào dãy núi Trường Sơn , với biên giới hơn 2300 km, trải dài qua 10 tỉnh ở mỗi nước, quan hệ giữa nhân dân Việt Nam và Lào  là mối quan hệ gắn bó thuần khiết, phát sinh từ quá trình thích ứng với tự nhiên và đấu tranh vì sự trường tồn của mỗi dân tộc. Nhà thơ Lào Vi-lay Kẹo-ma-ni trong bài thơ “Hai anh em sinh đôi” đã từng miêu tả rất sinh động: “Anh ở bên kia, tôi ở bên này; chung một dãy Trường Sơn hùng vĩ” ( ). 

Hai dân tộc Việt - Lào có nhiều nét tương đồng về văn hóa, đặc biệt là truyền thống giàu lòng nhân ái, bao dung, tôn trọng các giá trị cộng đồng và phẩm chất hướng thiện. Chính từ lịch sử phát triển lâu đời trên bán đảo Đông Dương, trải qua quá trình cộng cư, sinh sống xen lẫn của cư dân Việt Nam và cư dân Lào đã tạo nên mối quan hệ tương đồng giữa văn hóa làng – nước của người Việt và văn hóa bản – mương của người Lào. Sự tương đồng giữa văn hóa, tập quán của người Việt và người Lào bắt nguồn từ chính nền tảng chung của nền văn minh nông nghiệp lúa nước khu vực Đông Nam Á.

Mối tình gắn bó giữa hai dân tộc được phát huy cao độ bởi sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương, tiếp đó là Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, bởi sự vun trồng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản, Chủ tịch Xu-pha-nu-vông và được nuôi dưỡng bằng những dòng sữa mát lành của biết bao thế hệ người mẹ, bằng xương máu của biết bao chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam, chiến sỹ Pa-thet Lào, bao người mẹ, người cha, người anh, người chị Lào đã đội “mưa bom bão đạn” đùm bọc, nhường cơm sẻ áo cho các chiến sĩ Việt Nam. Trải qua những thử thách khốc liệt của chiến tranh và những năm tháng cùng gian truân trong quá trình đổi mới-hội nhập, tình nghĩa Việt – Lào đã trở thành lẽ sống tự nhiên, là tài sản vô giá, quy luật sống còn và sức mạnh kỳ diệu của hai dân tộc. Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản đã khẳng định: “Trong lịch sử cách mạng thế giới đã có nhiều tấm gương sáng chói về tinh thần quốc tế vô sản, nhưng chưa ở đâu và chưa bao giờ có sự đoàn kết liên minh chiến đấu đặc biệt lâu dài, toàn diện như vậy… Đó là một thực tế khách quan, một quy luật phát triển của cách mạng hai nước chúng ta”.  

Ngày 05/9/1962, Việt Nam và Lào chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao và sau đó ngày 18/7/1977, hai nước ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam – Lào. Đây là những mốc son chói lọi đánh dấu bước phát triển trong lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam.

Bước vào giai đoạn mới, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, song mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào vẫn mãi sắt son, không ngừng phát triển. Sau 30 năm đổi mới, hai nước Việt Nam-Lào đã đạt được nhiều thành tựu trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước của mỗi nước và ngày càng hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới; vai trò và vị thế quốc tế ngày càng nâng cao. Hai dân tộc chúng ta luôn dành cho nhau sự ủng hộ và giúp đỡ chí nghĩa, chí tình trên tinh thần đồng chí anh em. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước của hai nước luôn có chung quyết tâm không ngừng củng cố  và phát triển mối quan hệ hai nước; luôn khẳng định mối quan hệ của hai nước Việt Nam-Lào chúng ta là mối quan hệ “sống còn”, “quy luật của sự tồn tại và phát triển”, hai dân tộc “không thể tách rời nhau” và cho rằng “cần giữ gìn mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào như giữ gìn con ngươi của mắt mình”. Chính nhờ vào quyết tâm sắt đá đó, quan hệ đặc biệt và hợp tác toàn diện hai nước ngày càng trở nên gắn bó keo sơn, đổi mới và phát triển sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực.

Quan hệ chính trị ngày càng phát triển đi vào chiều sâu. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn cấp cao với nhiều hình thức. Mới đây nhất là chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng Bí thư/Chủ tịch nước Lào Bun-nhăng Vo-la-chít (04/2016) và chuyến thăm chính thức Lào của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (12/2016). Các cơ chế hợp tác giữa hai nước ngày càng được đổi mới theo hướng hiệu quả, thực chất hơn. Kỳ họp lần thứ 39 Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam-Lào diễn ra vào ngày 08/2/2017 với việc lần đầu tiên Thủ tướng hai nước đồng chủ trì Kỳ họp đã thể hiện sự quyết tâm của Lãnh đạo hai nước trong việc đẩy mạnh và tạo luồng không khí mới trong quan hệ hai nước. Hai bên thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo lý luận, mở nhiều lớp nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm; đào tạo, tập huấn cho cán bộ các cấp; tuyên truyền sâu rộng về lịch sử truyền thống quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt Nam-Lào và những thành tựu đổi mới của hai nước; nâng cao hiệu quả hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương…

Hợp tác quốc phòng-an ninh tiếp tục được đẩy mạnh nhất là các hoạt động phòng chống tội phạm, buôn bán ma túy, buôn lậu hàng hóa qua biên giới; giải quyết tình hình di cư và tái di cư tự do. Công tác tìm kiếm, cất bốc hài cốt quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào tiếp tục được triển khai. Hai nước đã hoàn thành dự án tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới Việt Nam-Lào, ký kết các văn bản hoàn thành dự án mốc quốc giới Việt Nam-Lào vào ngày 16/3/2016.

Hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư thu được nhiều kết quả tích cực, bổ sung những lợi thế cho nhau trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở mỗi nước. Hai nước từng bước liên kết và bổ trợ lẫn nhau giữa hai nền kinh tế; chú trọng về giao thông và năng lượng với việc ký Bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về hợp tác phát triển các dự án thủy điện tại Lào và mua bán điện giữa hai nước đến năm 2030 (tháng 10/2016), Thỏa thuận về đầu tư xây dựng đường cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn (tháng 11/2016), Kế hoạch 5 năm (2016-2020) thực hiện Bản ghi nhớ về Chiến lược giao thông vận tải Việt Nam-Lào; Dự án xây dựng kho ngoại quan và đường ống dẫn dầu từ cảng Hòn La đi Khăm-muộn; đẩy mạnh xây dựng và nâng cấp các tuyến đường kết nối hành lang Đông - Tây và kết nối với khu vực; tạo điều kiện cho Lào có đường ra biển để xuất nhập khẩu hàng hóa, trong đó có việc khai thác hiệu quả cảng Vũng Áng. Trước những khó khăn của doanh nghiệp Việt Nam đang đầu tư, kinh doanh tại Lào hiện nay, Lãnh đạo hai nước đã quyết liệt chỉ đạo tháo gỡ từng bước các khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư ; tích cực tìm kiếm các biện pháp thúc đẩy kim ngạch thương mại giữa hai nước.

Hợp tác về giáo dục đào tạo, văn hóa, khoa học-công nghệ…được ưu tiên, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường tiềm lực khoa học-công nghệ ở mỗi nước. Đến nay, có hơn 14.000 lưu học sinh Lào đang học tập tại Việt Nam và 250 lưu học sinh Việt Nam đang học tập tại Lào.

Trong lĩnh vực đối ngoại, hai nước luôn ủng hộ lẫn nhau và phối hợp có hiệu quả trên các diễn đàn đa phương  , các khuôn khổ hợp tác khu vực , cùng nhau nâng cao vị thế của cả hai nước và góp phần giữ gìn môi trường quốc tế và khu vực hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển thịnh vượng. 

Năm Đoàn kết Hữu nghị Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam 2017 sẽ mở ra những trang mới cho quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào. Thực hiện Thỏa thuận của Lãnh đạo cấp cao hai nước, với quyết tâm giữ gìn và không ngừng vun đắp quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam, trong thời gian tới chúng ta sẽ cùng nhau phối hợp và hợp tác chặt chẽ để phát huy tính chất đặc biệt của quan hệ Việt Nam-Lào trong tình hình mới, đưa quan hệ hai nước lên tầm cao mới, ngày càng bền vững, sâu sắc và hiệu quả. Cụ thể:

 Hai bên sẽ tích cực triển khai hiệu quả các Tuyên bố chung và các Thỏa thuận cấp cao, kết quả của Kỳ họp lần thứ 39 Ủy ban Liên Chính phủ về hợp tác song phương Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam; kiện toàn, nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác song phương; tăng cường quan hệ chính trị và trao đổi đoàn cấp cao dưới nhiều hình thức; đẩy mạnh các hoạt động hợp tác hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương; tổ chức tốt các hoạt động kỷ niệm Năm Đoàn kết Hữu nghị Việt Nam-Lào tại mỗi nước. 

Đẩy mạnh các hoạt động hợp tác về quốc phòng, an ninh, phòng chống tội phạm, nhất là các loại tội phạm xuyên quốc gia như buôn bán ma túy, buôn lậu; giải quyết tốt các vấn đề tồn tại ở khu vực biên giới như di cư tự do, vượt biên trái phép; phổ biến và triển khai tốt các hiệp định, thỏa thuận về biên giới. 

Tiếp tục nâng cao tính kết nối, bổ trợ giữa hai nền kinh tế, thúc đẩy các hoạt động đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam tại Lào, tập trung tháo gỡ từng bước các khó khăn, vướng mắc trong hợp tác kinh tế.

Tăng cường việc tuyên truyền giáo dục về mối quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt Nam-Lào cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân hai nước, nhất là thế hệ trẻ bằng nhiều hình thức phong phú và thiết thực.

Xây dựng đội ngũ cán bộ phụ trách có nhiệt huyết và có trình độ, chuyên môn cao, am hiểu về văn hóa, phong tục, tập quán và ngôn ngữ của nhau, là những cán bộ “đặc biệt” để làm nòng cốt và hạt nhân triển khai mối quan hệ hữu nghị vĩ đại Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam.

 Với nỗ lực của hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước, chúng ta tin tưởng rằng, quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam-Lào sẽ không ngừng đơm hoa kết trái vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Là cơ quan đầu mối, thúc đẩy quan hệ hợp tác Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam trên các lĩnh vực, toàn thể Ban Lãnh đạo và cán bộ của Bộ Ngoại giao hai nước Việt Nam-Lào nguyện làm hết sức mình để gìn giữ và phát triển mối quan hệ thủy chung, son sắt Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững./.