Đây là Hội nghị thường niên nhằm rà soát những tiến triển trong quan hệ đối tác toàn diện ASEAN - Liên hợp quốc, chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN - Liên hợp quốc lần thứ 11 vào tháng 11/2020 và trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Chủ tịch Đại Hội đồng Liên hợp quốc Khóa 75 và Tổng Thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh ASEAN là đối tác không thể thiếu, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN và khẳng định sẽ tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng Liên hợp quốc đề cao năng lực dẫn dắt, điều phối hiệu quả của Việt Nam, Chủ tịch ASEAN 2020, vừa tăng cường hợp tác kiểm soát dịch bệnh, vừa đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng. Đề cập tới các nỗ lực kiểm soát COVID-19, các đại biểu Liên hợp quốc khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN trong giảm thiểu các tác động kinh tế, xã hội của dịch bệnh thông qua cùng nhau thúc đẩy phục hồi bao trùm, tự cường và bền vững và triển khai Khung Phục hồi Tổng thể của ASEAN.

Liên hợp quốc đánh giá cao những đóng góp của ASEAN đối với bảo đảm hoà bình và an ninh khu vực và toàn cầu. Nhân dịp này, các đại biểu cũng đánh giá cao những đóng góp của Indonesia và Việt Nam, những đại diện của ASEAN trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Đánh giá cao những nỗ lực của ASEAN trong tăng cường quyền năng phụ nữ, Liên hợp quốc ghi nhận những đóng góp của ASEAN trong các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc với tỉ lệ tham gia ngày càng tăng của quân nhân và sĩ quan nữ.

Hội nghị nhất trí thông qua Kế hoạch hành động ASEAN - Liên hợp quốc giai đoạn 2021-2025, nhấn mạnh tầm quan trọng của hỗ trợ kỹ thuật, hợp tác đa ngành, đa lĩnh vực. Các bên cho rằng triển khai hiệu quả Lộ trình Tương hỗ thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và Chương trình Nghị sự Liên hợp quốc về Phát triển bền vững 2030 là những đóng góp thiết thực cho phát triển bền vững, không bỏ ai ở lại phía sau, nâng cao hiệu quả phòng chống dịch bệnh và đối phó với các thách thức đang nổi lên.

Trao đổi về tình hình khu vực và thế giới, các bên tái khẳng định tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh trong khu vực, đặc biệt khi đại dịch COVID-19 tiếp tục đe dọa đến đời sống các quốc gia. Các đại biểu cùng nhau đề cao hợp tác đa phương, cam kết tiếp tục nỗ lực xây dựng trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.

Hội nghị một lần nữa nhấn mạnh mục tiêu phấn đấu xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn. Các bên bày tỏ sẵn sàng thúc đẩy xây dựng lòng tin, thực hiện ngoại giao phòng ngừa trong khu vực, trên các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982. Trên cơ sở đó, Hội nghị kêu gọi thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), sớm xây dựng Bộ Qui tắc Ứng xử trên Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, khung khổ cho mọi hoạt động trên biển.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng đánh giá cao vai trò của Liên hợp quốc, trung tâm điều phối hành động chung của các quốc gia và gắn kết các nỗ lực quốc tế bảo đảm hoà bình và thúc đẩy phát triển bền vững. Quan hệ ASEAN - Liên hợp quốc ngày nay đã trở thành hình mẫu hợp tác giữa Liên hợp quốc và các tổ chức khu vực, Hiến chương Liên hợp quốc là khởi nguồn cho sự ra đời của Hiến chương ASEAN. Là Chủ tịch ASEAN 2020, Phó Thủ tướng giới thiệu với Liên hợp quốc các nỗ lực của ASEAN trong năm qua, vừa xây dựng Cộng đồng, vừa kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID -19 trên tinh thần Gắn kết và Chủ động thích ứng.

Về xây dựng Cộng đồng, Phó Thủ tướng cho biết các ưu tiên của ASEAN trong năm 2020 đang được triển khai mạnh mẽ với cách tiếp cận tổng thể, khoa học và hiệu quả. Phó Thủ tướng cũng trao đổi với Liên hợp quốc về những sáng kiến như thúc đẩy quyền năng, vai trò của phụ nữ đối với hòa bình, an ninh, nâng tầm hợp tác tiểu vùng, thu hẹp khoảng cách phát triển…

Thay mặt ASEAN, Việt Nam đề nghị Liên hợp quốc hỗ trợ các sáng kiến của ASEAN ứng phó với COVID-19, phục hồi tổng thể. Các sáng kiến này bao gồm thành lập Quĩ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho vật tư y tế ASEAN, xây dựng Trung tâm khu vực về dịch bệnh khẩn cấp và Khung phục hồi tổng thể ASEAN. Phó Thủ tướng hoan nghênh quyết tâm của ASEAN và Liên hợp quốc bảo đảm vắc xin COVID-19 trở thành hàng hóa phục vụ quảng đại quần chúng, giá thành phù hợp và đến với mọi người dân.

Đề cập tới Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng tái khẳng định lập trường nhất quán của ASEAN, được Lãnh đạo khẳng định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 36 tháng 6/2020 và Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN 53 tháng 9/2020. Phó Thủ tướng nhấn mạnh cần tránh các hành động gia tăng căng thẳng, không quân sự hoá, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982; cam kết thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC và tiếp tục các nỗ lực đạt COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982.

Việt Nam thông báo cho các bên về công tác chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN - Liên hợp quốc lần thứ 11 vào tháng 11/2020 và nhất trí sẽ tổ chức thành công Hội nghị quan trọng này./.