     Ý tưởng về cơ chế hợp tác CLMV được hình thành tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN- Nhật Bản, tháng 12/2003, Tokyo, Nhật Bản. Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN- Nhật Bản, tháng 12/2003, Tokyo, Nhật Bản, Lãnh đạo cấp cao các nước Campuchia, Lào, Mianma và Việt Nam (CLMV) đã nhất trí tổ chức Hội nghị cấp cao CLMV vào dịp Hội nghị cấp cao ASEAN 10, cuối tháng 11/2004, Viên Chăn, Lào.
     Nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN 10 (Viên Chăn, tháng 11/2004), Hội nghị Cấp cao CLMV lần thứ nhất đã thông qua “Tuyên bố Viên Chăn” về “Tăng cường hợp tác và hội nhập kinh tế giữa các nước CLMV”. Tuyên bố Viên Chăn khẳng định quyết tâm của các CLMV tăng cường hợp tác kinh tế với nhau và hội nhập trong các khuôn khổ hợp tác tiểu vùng Mêkông, ASEAN và khu vực; đồng thời kêu gọi các nước và các tổ chức quốc tế tăng cường hỗ trợ bốn nước nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển. Lĩnh vực hợp tác bao gồm thương mại, đầu tư, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, du lịch và phát triển nguồn nhân lực.
     Hội nghị Cấp cao CLMV lần thứ 2 (Malaysia, tháng 12/2005), Thủ tướng bốn nước CLMV đã thông qua Chương trình hành động CLMV và nhất trí bốn nước phối hợp với Thái Lan nghiên cứu khả năng kết hợp hợp tác CLMV và hợp tác ACMECS nhằm tránh trùng lặp và nâng cao hiệu quả hợp tác. Thực hiện thỏa thuận này, tại các cuộc họp SOM CLMV và CLMV với Thái Lan (Phnôm Pênh, ngày 18/5/2006) và Hội nghị Bộ trưởng ACMECS (Pắc Sế, ngày 2-4/7/2006), các nước CLMV và Thái Lan đã nhất trí: (i) vẫn duy trì hai khuôn khổ hợp tác CLMV và ACMECS; (ii) những lĩnh vực hợp tác trùng lặp giữa CLMV và ACMECS sẽ được thực hiện trong khuôn khổ ACMECS, lĩnh vực hợp tác không trùng lặp, các nước CLMV cần nghiên cứu, đề xuất các dự án hợp tác cụ thể; (iii) Hội nghị Cấp cao CLMV tổ chức thường niên và kết hợp với họp Cấp cao giữa kỳ ACMECS và bên lề Cấp cao ASEAN.
     Hội nghị Cấp cao CLMV lần 3 (Cebu, Philippines, ngày 12/1/2007) nhất trí: (i) thông qua Chương trình hành động CLMV (sau khi điều chỉnh trên cơ sở thỏa thuận về việc kết hợp Chương trình hành động CLMV và ACMECS); (ii) Ghi nhận thỏa thuận kết hợp Chương trình hành động CLMV và ACMECS đã đạt được tại cấp SOM và Bộ trưởng; (iii) nhất trí HNCC CLMV lần 4 tổ chức cùng dịp với HNCC ACMECS lần 3 tại Việt Nam vào cuối năm 2007; (iv) Ghi nhận sáng kiến của Campuchia về Quỹ CLMV.
     Hội nghị Cấp cao CLMV lần 4 (Hà Nội, Việt Nam ngày 6/11/2008) đã thông qua Danh mục 58 dự án hợp tác CLMV, thống nhất ưu tiên kêu gọi tài trợ và xây dựng lộ trình cụ thể triển khai. Hội nghị đã nhất trí định hướng thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác CLMV, bao gồm thương mại và đầu tư, giao thông, nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng, du lịch, và phát triển nguồn nhân lực. Khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân và doanh nghiệp các nước vào tiến trình hợp tác, Hội nghị nhất trí tạo thuận lợi và thúc đẩy các doanh nghiệp nước thành viên hợp tác đầu tư, kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp chế biến, khoáng sản, thủy điện, phát triển hạ tầng, dịch vụ và logistics...
     CLMV hiện có 7 nhóm công tác chuyên ngành do các nước thành viên điều phối, cụ thể Việt Nam điều phối nhóm công tác về thương mại-đầu tư, công nghệ thông tin và phát triển nguồn nhân lực; Campuchia điều phối nhóm công tác về du lịch; Lào điều phối nhóm công tác về giao thông; Mianma điều phối nhóm công tác nông nghiệp và công nghiệp-năng lượng.
     Tại Hội nghị Cấp cao CLMV lần thứ 4 tại Hà Nội, các nước đã nhất trí củng cố cơ chế CLMV theo hướng giảm tần suất tổ chức các Hội nghị Cấp cao xuống còn hai năm một lần, tổ chức các hội nghị Bộ trưởng trước các Hội nghị Cấp cao hoặc giữa hai kỳ Hội nghị Cấp cao nếu cần thiết, tổ chức họp SOM hàng năm. Dự kiến HNCC CLMV lần 5 sẽ được tổ chức tại Campuchia vào tháng 11/2010.
     Hội nghị SOM CLMV diễn ra ngày 23/8/2010 tại Phnompenh, Campuchia nhằm mục đích: (i) rà soát tiển triển các lĩnh vực hợp tác và định hướng tương lai trong cơ chế CLMV kể từ sau Hội nghị Cấp cao lần thứ 4 tổ chức tại Hà Nội (tháng 11/2008); (ii) trao đổi về việc chuẩn bị cho Hội nghị cấp cao CLMV lần thứ 5 dự kiến tổ chức vào tháng 11 tại Phnompenh – Campuchia. Cuộc họp đã tập trung thảo luận một số vấn đề như: (i) rà soát tình hình triển khai hợp tác của các nhóm công tác CLMV; (ii) thảo luận về tình hình triển khai các dự án ưu tiên do JAIF tài trợ, thông qua các dự án trọng điểm và tìm kiếm tài trợ từ các đối tác phát triển.
     (i) Rà soát tình hình triển khai hợp tác của các nhóm công tác CLMV: Các nước hoan nghênh bản báo cáo về du lịch của Campuchia, đồng thời nhất trí kiến nghị các nhóm công tác còn lại (bao gồm nhóm công tác về thương mại - đầu tư, công nghệ thông tin và phát triển nguồn nhân lực, nhóm công tác về giao thông, nhóm công tác nông nghiệp và công nghiệp - năng lượng) cần nhanh chóng đưa ra báo cáo về tình hình hợp tác kể từ sau HNCC CLMV 4 tại Hà Nội, gửi trước cho các nước đóng góp ý kiến và thông qua tại cuộc họp các quan chức cao cấp vào tháng 10/2010.
     Các nước đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc đưa ra sáng kiến cung cấp học bổng cho các nước thành viên trong nhóm, đồng thời kêu gọi Myanma tiếp tục xem xét dự án dạy ngoại ngữ cho các nước thành viên khác. Các nước cũng hoan nghênh sáng kiến Nay Pyi Taw về kết nối văn hóa giữa 4 quốc gia CLMV.
     (ii) Về các dự án ưu tiên của CLMV: Các nước nhất trí sau cuộc họp giao cơ quan chủ trì của các nước rà soát lại 58 dự án đã được thông qua tại HNCC lần thứ 4 tại Hà Nội. Campuchia đề xuất mỗi nước chọn ra 4 dự án ưu tiên để vận động cho các đối tác phát triển hỗ trợ.
     Về việc tài trợ cho các dự án ưu tiên và tìm kiếm đối tác phát triển: Campuchia nêu sáng kiến thành lập Quỹ CLMV. Tuy nhiên các nước đều bày tỏ quan điểm cần có nghiên cứu và đề xuất cụ thể về quy mô, hình thức hoạt động, hình thức quản lý trước khi quyết định thành lập quỹ này. Bên cạnh đó, Campuchia cũng đề xuất kêu gọi các đối tác tiềm năng như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Ấn Độ đầu tư cho các dự án trong khuôn khổ hợp tác CLMV.
     Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế CLMV lần đầu tiên đã diễn ra ngày 28/8/2010 tại Đà Nẵng do Bộ Công thương Việt Nam chủ trì tổ chức. Tại Hội nghị, các Bộ trưởng đã thảo luận các nội dung: (i) Tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại; (ii) Thúc đẩy đầu tư; (iii) Hợp tác phát triển nguồn nhân lực. Để tăng cường hợp tác trong các nội dung trên, các Bộ trưởng cho rằng cần tiếp tục thúc đẩy thương mại biên giới, tổ chức các Hội chợ tại các nước hoặc của cả 4 nước, bước đầu phát triển thương mại điện tử. Campuchia đề nghị Việt Nam xem xét tổ chức Hội chợ CLMV vào tháng 3/2011 tại Việt Nam.
     Các nước đều cho rằng cần thúc đẩy hơn nữa việc đầu tư giữa các nước CLMV, tuy nhiên cũng ghi nhận hiện nay chỉ có Việt Nam đã bắt đầu đầu tư sang các nước còn lại, còn khả năng đầu tư ra nước ngoài của CLM còn rất yếu. Các nước CLM ghi nhận sự hỗ trợ của Việt Nam trong giáo dục đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đối với các nước CLV. Các Bộ trưởng cũng đánh giá cao sáng kiến của Việt Nam trong việc tổ chức cuộc họp lần đầu tiên các Bộ trưởng Kinh tế CLMV và nhất trí sẽ họp cấp Bộ trưởng một năm hai lần.
     Hội nghị cấp cao CLMV5 được tổ chức vào ngày 16/11/2010 tại Phnompenh, Campuchia. Bốn Thủ tướng đã trao đổi về tình hình hợp tác trong thời gian vừa qua và cho rằng, mặc dù có nhiều tiến triển trong hợp tác song phương, nhưng các dự án chung của bốn nước đều chậm được triển khai do không có nguồn tài chính. Để tăng cường hợp tác trong cơ chế này, các bên đã nhất trí thông qua Danh sách 16 Dự án ưu tiên của bốn nước và kiến nghị chuyển cho Ban thư ký ASEAN nhằm tìm kiếm nguồn tài trợ từ Quỹ Sáng kiến Hội nhập ASEAN và từ các đối tác phát triển khác. Hội nghị đã thông qua Tuyên bố chung Phnôm Pênh về tăng cường hợp tác giữa bốn nước nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển với các nước ASEAN. Trong cơ chế hợp tác CLMV, Việt Nam đã xây dựng Quỹ học bổng CLMV nhằm cung cấp đều đặn hàng năm các xuất học bổng cho ba nước Căm-pu-chia, Lào và Mianma. Đây là một trong 58 dự án điểm đầu tiên được thực hiện và cũng là một trong những kết quả nổi bật của cơ chế hợp tác này. Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có bài phát biểu nhấn mạnh sự cần thiết của việc huy động nguồn lực cho việc triển khai các dự án trong khuôn khổ hợp tác CLMV, đặc biệt là nguồn lực từ Quỹ Sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI)./.

Hợp tác bốn nước Campuchia, Lào, Mianma và Việt Nam (CLMV)