Năm 2014 là một năm đầy biến động, đặt ra rất nhiều thách thức với đất nước nói chung và ngành Ngoại giao nói riêng. Theo đánh giá của Phó Thủ tướng, Ngoại giao Việt Nam đã làm được gì năm qua?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Năm qua, thế giới và khu vực diễn biến rất phức tạp, tác động mạnh tới an ninh và phát triển của nước ta. Có những thời điểm, chúng ta đứng trước thách thức nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua. Trong bối cảnh đó, các hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước và nhân dân đã được triển khai sôi động, rộng khắp, có hiệu quả và góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ các điều kiện quốc tế thuận lợi để phát triển và tiếp tục nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Đứng về mặt chính trị thì trong năm 2014, chúng ta đã tích cực triển khai các khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược mà năm 2013 và trước đó chúng ta đã xây dựng khuôn khổ đối tác chiến lược với 13 nước, đối tác toàn diện với 11 nước. Năm 2014, chúng ta đã triển khai làm sâu sắc thêm các mối quan hệ đó và đưa các quan hệ đó đi vào hiệu quả, đóng góp vào việc giữ vững môi trường hòa bình ổn định.

Đặc biệt công tác đối ngoại đã đóng góp tích cực vào việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền ở biển Đông và vẫn giữ được quan hệ, phát triển quan hệ với các nước, trong đó có Trung Quốc.

Về kinh tế đối ngoại, trong năm 2014, ta đã tích cực, chủ động mở rộng thị trường. Điều đó đã dẫn đến việc xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2014 đạt trên 150 tỷ USD. Chúng ta cũng đã tham gia ký kết, đàm phán thương lượng về các hiệp định FTA, tạo điều kiện mở rộng thị trường cho Việt Nam phát triển về kinh tế đối ngoại. Việt Nam cũng đã vận động và được các nước tiếp tục giữ cam kết hỗ trợ cho Việt Nam như: EU đã cam kết 400 triệu Euro cho giai đoạn 2014-2020, hay Nhật Bản là 150 tỷ yên cho năm 2015. Đó là những số lượng rất đáng kể để phục vụ cho phát triển kinh tế của chúng ta.

Trong năm 2014, công tác ngoại giao văn hóa, thông tin tuyên truyền và Ngoại giao đa phương đã góp phần quan trọng nâng cao hơn nữa vị thế Việt Nam, với tư cách là một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Công tác người Việt Nam ở nước ngoài cũng có nhiều tiến triển.

Vấn đề được nhiều người dân quan tâm và cũng có lẽ là dấu ấn sâu đậm nhất của ngành Ngoại giao trong năm qua là góp phần xử lý những "sóng gió" trên Biển Đông. Thưa Phó Thủ tướng, năm qua, ngành Ngoại giao đã làm như thế nào để chúng ta vừa bảo vệ được độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, vừa giữ được quan hệ, ổn định, hòa bình cho phát triển?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Chủ trương đối ngoại của chúng ta là phát triển quan hệ với các nước để tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định phục vụ cho phát triển đất nước và bảo vệ vững chắc chủ quyền của chúng ta. Đây là 2 mục tiêu không có gì mâu thuẫn với nhau và luôn hỗ trợ cho nhau. Thực hiện được 2 mục tiêu đó thì đảm bảo được chủ trương đối ngoại của chúng ta.

Chính vì vậy, trong năm 2014 khi tình hình Biển Đông phức tạp, chúng ta đã triển khai rất tích cực hoạt động đối ngoại để giải quyết vấn đề bằng các biện pháp hòa bình. Chúng ta đã trực tiếp thảo luận, trao đổi, đấu tranh thông qua các cuộc tiếp xúc trực tiếp với Trung Quốc và đã tiến hành hơn 40 cuộc giao thiệp với Trung Quốc về vấn đề trên Biển Đông.

Việt Nam cũng được sự đồng tình, ủng hộ của thế giới với lập trường chính nghĩa, vì chúng ta xử lý, giải quyết bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, tạo sự ủng hộ rộng lớn của các nước trên thế giới. Đồng thời, trong quá trình giải quyết vấn đề trên biển, chúng ta tích cực, chủ động duy trì các mối quan hệ với Trung Quốc thông qua trao đổi các đoàn của các Bộ, ngành, địa phương; tiếp tục duy trì các quan hệ về kinh tế, thương mại với Trung Quốc. Chính vì vậy, chúng ta đảm bảo được vẫn tiếp tục phát triển quan hệ với Trung Quốc và đảm bảo được chủ quyền và quyền chủ quyền của chúng ta ở biển Đông.

Một số lao động đi xuất khẩu sang Saudi Arabia từ Tuyên Quang, Thái Bình, Nghệ An… gửi thư về chuyên mục có hỏi: Nhiều chị em đi xuất khẩu lao động giúp việc nhà, hợp đồng ký với công ty nước ngoài ghi rõ ngày làm việc tối đa 12 tiếng, lương tháng khoảng 7,5 triệu đồng. Thế nhưng thực tế, nhiều chị em khác bị thu hết giấy tờ tuỳ thân, bị bắt làm việc liên tục đến 20 tiếng/ngày, nhiều trường hợp còn không được trả lương, thậm chí còn bị ngược đãi, cưỡng bức. Xin hỏi Phó Thủ tướng những trường hợp như thế này sẽ nhận được sự giúp đỡ như thế nào từ Bộ Ngoại giao?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Hiến pháp của chúng ta đã quy định là mọi người dân khi ra nước ngoài đều được Nhà nước Việt Nam bảo hộ và Luật các cơ quan đại diện của Việt Nam cũng quy định rất rõ nhiệm vụ của các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài phải bảo hộ công dân khi công dân ra nước ngoài. Đối với những trường hợp như trên, Bộ Ngoại giao đã chỉ đạo ngay Đại sứ quán của ta tại Saudi Arabia phải vào cuộc để bảo hộ những người lao động hợp pháp của chúng ta tại Saudi Arabia. Cơ quan đại diện của chúng ta đã gặp chính quyền sở tại để nêu vấn đề này, Sứ quán của ta cũng đã tới gặp những người lao động tại Saudi Arabia và Bộ Ngoại giao cũng như Bộ LĐ-TB&XH cũng đã yêu cầu công ty trong nước ký hợp đồng gửi lao động sang Saudi Arabia có trách nhiệm vào cuộc trong việc bảo hộ quyền lợi của những người lao động này. Ngày 29/12, chúng ta đã hỗ trợ 7 trong tổng số 20 lao động của tỉnh Bắc Kạn làm việc cho công ty Bader về nước. Và ngày 31/12 thì 13 người lao động nữa cũng đã được hỗ trợ về nước.

Vấn đề quan trọng ở đây là các công ty cử lao động của Việt Nam ra nước ngoài phải đảm bảo chặt chẽ các hợp đồng lao động, bảo đảm tối đa quyền lợi của người lao động ở nước ngoài. Để làm được điều đó thì các công ty này phải lấy ý kiến của các Bộ, ngành chức năng của Việt Nam để đảm bảo các hợp đồng lao động đó hợp pháp, đúng luật pháp của nước sở tại cũng như luật pháp quốc tế và quan trọng nhất là phải có những điều kiện đảm bảo cho quyền lợi của người lao động nếu như bị đối xử bất công. Chị em phải xem xét các điều khoản đó trước khi đi lao động và biết được nghĩa vụ mình làm và những quyền lợi mình được bảo đảm. Khi có bất cứ vấn đề gì xảy ra thì phải xem xét là nếu người sử dụng lao động vi phạm hợp đồng thì chúng ta có những biện pháp kiện hoặc những biện pháp để bảo hộ. Đặc biệt là Đại sứ quán ta ở nước ngoài có bộ phận quản lý lao động thì cần phải lấy ý kiến của Ban quản lý lao động của Đại sứ quán để có tư vấn.

Năm qua, tại các điểm nóng chiến sự trên thế giới có nhiều người Việt sinh sống và lao động như Lybia, Ukraine, Bộ Ngoại giao đã có những biện pháp gì để bảo đảm an toàn cho người của chúng ta?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Trong năm 2014, Đại sứ quán nước ta tại Lybia đã hỗ trợ đưa hơn 1.700 công nhân trở về nước khi tình hình chiến sự ở Lybia xảy ra. Tại Ukraine có 10.000 người Việt Nam và trong những vùng phức tạp, xảy ra chiến sự ở miền Đông Ukraine có khoảng 300 người. Khi tình hình xảy ra thì Đại sứ quán đã liên hệ với cộng đồng người Việt Nam tại khu vực đó về những việc cần làm và hỗ trợ cho các cộng đồng, hỗ trợ cho những người Việt Nam sinh sống ở khu vực đó, đồng thời có các biện pháp đưa những người Việt Nam đó đi sang những vùng yên tĩnh hơn. Cũng trong thời gian đó, nhân dịp Đại hội đồng Liên hợp quốc tháng 9/2014, chúng ta đã gặp Ngoại trưởng Ukraine và đã yêu cầu Chính phủ Ukraine tạo điều kiện thuận lợi, đảm bảo sinh mạng, lợi ích của người Việt Nam đang sinh sống ở đó. Ngoại trưởng Ukraine cũng đã hứa sẽ đảm bảo quyền lợi cũng như lợi ích, an toàn của người Việt Nam tại đó.

Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!