Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và các Đại biểu tham dự Hội nghị

Đây là Hội nghị tầm chính sách đầu tiên về Diễn đàn Hợp tác Á – Âu (ASEM) do Việt Nam tổ chức kể từ sau khi đăng cai Hội nghị Cấp cao (HNCC) ASEM lần thứ 5  năm 2004. Hội nghị là dịp nhìn lại chặng đường 20 năm hình thành và phát triển của ASEM, đóng góp xây dựng định hướng hợp tác ASEM trong thập niên tới để đề xuất tại HNCC ASEM lần thứ 11 – HNCC kỷ niệm 20 năm thành lập ASEM tại U-lan-ba-to, Mông Cổ vào 15 – 16/7/2016. Hội nghị cũng đánh giá thành tựu và bài học qua 20 năm Việt Nam tham gia ASEM, các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp trao đổi kinh nghiệm, thống nhất nhận thức và tăng cường phối hợp liên ngành đẩy mạnh triển khai đối ngoại đa phương nói chung và hợp tác ASEM nói riêng, trong thời kỳ hội nhập quốc tế toàn diện. Đây cũng là Hội nghị quốc tế đầu tiên của Diễn đàn đa phương sau Đại hội Đảng lần thứ XII, thể hiện chủ trương chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, nâng cao chất lượng và hiệu quả của đối ngoại đa phương.

Tham dự Hội nghị có nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về HNCC ASEM lần thứ 5 năm 2004 Vũ Khoan, ông Avirmed Battur, Cố vấn về An ninh Quốc gia và Chính sách đối ngoại của Tổng thống Mông Cổ, nước chủ nhà HNCC ASEM lần thứ 11, Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Đại sứ của các thành viên ASEM và đại diện của các tổ chức quốc tế tại Hà Nội; đại diện các Bộ, ban, ngành trung ương, địa phương, các viện nghiên cứu và doanh nghiệp Việt Nam đã đến dự.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh nêu rõ, qua 20 năm hình thành và phát triển, Diễn đàn ASEM đã khẳng định là cơ chế đối thoại và hợp tác quan trọng, có quy mô lớn nhất giữa hai châu lục, thúc đẩy xu thế hợp tác, liên kết đa tầng nấc vì hòa bình và phát triển. Với nội hàm hợp tác và liên kết sâu rộng, ASEM đang mang lại lợi ích cho các thành viên trong duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, phục hồi kinh tế, ứng phó các thách thức toàn cầu. Ý thức về một Cộng đồng ASEM được tăng cường bởi lợi ích chung về duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác vì phát triển bền vững và thịnh vượng.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, bước vào thập niên thứ hai của thế kỷ 21, ASEM đứng trước nhu cầu đổi mới, nâng tầm hợp tác, khẳng định vai trò không thể thiếu trong cấu trúc đa cực đang định hình. Tình hình thế giới tiếp tục có nhiều đổi thay sâu sắc, đặt ra những vấn đề mới. Nền tảng kinh tế thế giới chuyển dịch căn bản với nhiều hình thái kinh tế mới; cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, xu thế đổi mới tư duy, chính sách, cách làm… theo hướng xanh, bền vững, sáng tạo, gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế với phát triển. Trong cục diện “đa trung tâm” và xu thế dân chủ hóa, các quan hệ đối tác và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới ở Á – Âu, các thách thức toàn cầu càng nhiều và phức tạp, nằm ngoài khả năng giải quyết của từng quốc gia, từng khu vực, như tình trạng đói nghèo, khoảng cách phát triển gia tăng, biến đổi khí hậu, thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, già hóa dân số, đô thị hóa, các vấn đề an ninh nước-lương thực-năng lượng…. Phó Thủ tướng khẳng định những điều đó đòi hỏi ASEM phải gia tăng hợp tác, kết nối, tìm kiếm và thúc đẩy động lực mới cho phát triển với nội hàm hợp tác rộng hơn, sâu hơn và mang tính đa ngành.

Phó Thủ tướng đề nghị Hội nghị trao đổi để xác định các nội hàm hợp tác nâng cao tính thiết thực, hiệu quả và có chiều sâu của ASEM, chú trọng thúc đẩy các yếu tố phát triển bền vững gắn với Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc và Thỏa thuận Paris 2015; đối thoại chính trị tập trung ứng phó với các thách thức toàn cầu và ở hai khu vực trên cơ sở mẫu số chung lợi ích, hài hòa khác biệt; coi những thách thức về hòa bình, an ninh là cơ hội để tăng cường đối thoại xây dựng, chia sẻ các chuẩn mực và nguyên tắc ứng xử chung, đề cao thực thi luật pháp quốc tế. Về kinh tế - phát triển, cần đặt ưu tiên cao cho cải cách cơ cấu kinh tế trong từng quốc gia, liên kết khu vực, kết nối, tăng trưởng sáng tạo vì phát triển bền vững, sáng tạo và bao trùm. Giao lưu nhân dân, văn hóa – xã hội, du lịch cần đề cao tính hài hòa, tăng cường hiểu biết, thực hiện hiệu quả an sinh xã hội bền vững trong đó chú trọng các đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, phụ nữ, người khuyết tật và người cao tuổi.

Phó Thủ tướng đề nghị cần phát triển tư duy mới và cách tiếp cận tổng thể, hài hòa giữa tính chất không chính thức của ASEM với việc nâng cao hiệu quả hoạt động; xác định ưu tiên hợp tác và chương trình hành động cho từng giai đoạn; gắn kết các sáng kiến, dự án trong từng Nhóm hợp tác chuyên ngành và phối hợp giữa các Nhóm hợp tác, thúc đẩy hỗ trợ các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển và xây dựng năng lực, nhất là đối với các thành viên đang phát triển. Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh mọi sáng kiến và cơ chế hợp tác cần lấy con người làm trung tâm, tăng cường sự tham gia của người dân, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân; ưu tiên thúc đẩy đóng góp của thanh niên, doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Phó Thủ tướng khẳng định Diễn đàn ASEM luôn có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc Đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Đây là nơi hội tụ 19 trong số 25 đối tác chiến lược và đối tác toàn diện của Việt Nam, đem lại 70% đầu tư trực tiếp nước ngoài, 70% tổng giá trị thương mại quốc tế và 80% lượng khách du lịch đến Việt Nam. 14 trong 16 hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết hoặc đang đàm phán là với các đối tác ASEM. Việt Nam đã và đang có những đóng góp tích cực vào Diễn đàn và hợp tác Á – Âu, là một trong những thành viên đề xuất và triển khai nhiều sáng kiến nhất trên nhiều lĩnh vực hợp tác, cùng các thành viên ASEAN thúc đẩy các Hiệp định đối tác và hợp tác với Liên minh châu Âu, hướng tới quan hệ đối tác chiến lược ASEAN – EU, hoàn tất các cam kết của các FTA ASEAN với các đối tác, thúc đẩy đàm phán Hiệp định thương mại tự do ASEAN – EU…. Đây vừa là thành tựu vừa là nền tảng căn bản để Việt Nam nâng tầm đóng góp hơn nữa vào liên kết Á – Âu.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh thời gian 5 – 10 năm tới có ý nghĩa then chốt đối với quá trình phát triển và vị thế quốc tế của Việt Nam, với việc đăng cai năm APEC 2017, hoàn tất các cam kết gia nhập WTO vào 2018 và các cam kết FTA thế hệ mới, đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 và ứng cử vào Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 – 2021. Trong nỗ lực hội nhập quốc tế sâu rộng và triển khai đối ngoại đa phương toàn diện – một trong những trụ cột lớn của đối ngoại Việt Nam, Việt Nam cam kết cùng đồng hành với các thành viên nâng tầm hợp tác ASEM, góp phần xây dựng Cộng đồng ASEM lấy con người làm trung tâm, năng động, gắn kết và tự cường.

Theo đó, Phó Thủ tướng chỉ đạo các Bộ, ban, ngành tiếp tục chủ động đề xuất sáng kiến, ý tưởng, chủ động đóng góp vào quan tâm chung; đổi mới cơ chế thông tin, phối hợp liên ngành với các địa phương, đẩy mạnh sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, chú trọng đào tạo chất lượng đội ngũ cán bộ… để nâng cao hiệu quả đóng góp của Việt Nam trong ASEM.

Các phát biểu đều khẳng định những thành tựu có ý nghĩa trong hợp tác ASEM cũng như vai trò cầu nối Á – Âu của Diễn đàn ASEM 20 năm qua; chia sẻ đánh giá môi trường an ninh, phát triển đang chuyển biến nhanh, phức tạp hơn và các thách thức toàn cầu gay gắt hơn, nền tảng kinh tế thế giới tiếp tục thay đổi mạnh mẽ trên tầm toàn cầu và ở hai châu lục, tạo nhiều cơ hội cũng như thách thức mới đối với ASEM và các thành viên. Đứng trước nhu cầu đổi mới, nâng tầm hợp tác và để duy trì vị thế, ASEM cần hợp tác sâu rộng hơn, gắn với ứng phó các thách thức toàn cầu và phát triển bền vững. Hội nghị đã nêu nhiều đề xuất, khuyến nghị cụ thể để làm sống động hơn hợp tác kinh tế vì phát triển bền vững, nâng cao tính thiết thực của đối thoại chính trị, nâng tầm đóng góp trong xử lý các thách thức toàn cầu, tăng cường kết nối Á – Âu, đổi mới giao lưu nhân dân và nâng cao hình ảnh Diễn đàn.

Hội nghị cũng đánh giá cao việc 20 năm qua, Việt Nam luôn là thành viên năng động và có trách nhiệm, tích cực khởi xướng và đi đầu thúc đẩy, triển khai nhiều sáng kiến thiết thực với địa phương, doanh nghiệp và người dân như an ninh lương thực, nông nghiệp bền vững, quản lý nguồn nước, thích ứng biến đổi khí hậu, ứng phó thiên tai, cứu hộ cứu nạn… Đại diện các Bộ, ban, ngành, viện nghiên cứu, địa phương và doanh nghiệp trong nước cũng chia sẻ nhiều bài học kinh nghiệm trong tham gia hợp tác ASEM, đồng thời nêu rõ quyết tâm khắc phục kịp thời những bất cập trong tư duy, cách thức phối hợp liên ngành chủ động đề xuất ý tưởng, sáng kiến mới… để nâng tầm đóng góp của Việt Nam cho Diễn đàn trong thập niên tới.

 * Thành lập tháng 3/1996, Diễn đàn ASEM đã trải qua 5 lần mở rộng thành viên và ngày nay hội tụ 53 thành viên ở hai châu châu lục Á – Âu, trong đó có 4 Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, 12 nước G20. ASEM hiện đại diện cho khoảng 62% dân số thế giới, đóng góp 57% GDP và 68% thương mại toàn cầu. Với tư cách thành viên sáng lập của Diễn đàn, Việt Nam đã có nhiều đóng góp thiết thực, nổi bật là đăng cai thành công Hội nghị Cấp cao ASEM lần thứ 5 năm 2004, 5 Hội nghị Bộ trưởng trong các lĩnh vực kinh tế, công nghệ - thông tin, ngoại giao, giáo dục, lao động, đề xuất 21 sáng kiến và đồng bảo trợ 24 sáng kiến trên nhiều lĩnh vực hợp tác./.