Khí phách ngang tàng

Một hôm Cao Bá Quát sang Hà Thành mua sắm. Khi ngang qua nhà quan đốc học thấy bình văn liền đứng lại nghe. Câu nào được thì chẳng nói gì, hễ câu nào nghe dở lại chun mũi lắc đầu. Lính coi cửa thấy thế liền bắt vào trình quan. Quan cho là Quát khinh mình dốt, nổi giận đập nghiên son xuống xập, thét hỏi Quát.

Quát xưng là học trò thấy bình văn thì đứng lại nghe, chứ không làm gì nên tội cả. Viên quan hỏi học ai thì Quát nói: “Học ông Trình ông Chu”.

Nghe anh học trò oắt mà nói năng càn dở ngông ngạo, viên đốc học cả giận bảo:

- Sách có chữ “Tiên học lễ hậu học văn” (Trước học lễ phép rồi sau mới học văn chương). Nhà ngươi là học trò hẳn cũng biết điều đó, vậy mà lại còn có hành vi vô lễ. Bây giờ ta ra cho một vế đối, hễ ngươi đối được thì ta tha, bằng không thì phải đánh đòn. Rồi viên quan đọc rằng:

Nhĩ tiểu sinh hà xứ đáo lai, cảm thuyết Trinh Chu sự nghiệp?

Nghĩa là: Mày là thằng trò oắt ở đâu đến đây, dám nói sự nghiệp ông Trình ông Chu?

Quát thấy bị khinh thường thí tính khí ngang tàng bỗng nổi dậy, đối ngay rằng:

Ngã quân tử kiến cơ nhi tác dục vi Nghiêu, Thuấn quân dân!

Nghĩa là: Ta chính bậc quân tử biết thời mà dấy, muốn làm vua dân đời Nghiêu đời Thuấn!