Thông tin cơ bản về Haiti và quan hệ với Việt Nam
- Tên nước: Cộng hoà Ai-ti (Republique du Haiti)
- Diện tích: 27.750 km².
- Thủ đô: Port-au-Prince.
- Vị trí địa lý: Nằm trên phần phía Tây đảo La Espanola, Đông giáp Cộng hoà Đô-mi-ni-ca-na.
- Dân số: 8.390.000 người (2003), trong đó 96% là người da đen, 3 % là người da trắng, 1% là người lai.
- Ngôn ngữ: tiếng Pháp và thổ ngữ creole
- Tôn giáo: Thiên chúa giáo (96%); Vudu (3%)
- Ngày quốc khánh: 1/1
- Ngày lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 26/9/1997.
- Khái quát lịch sử: Ai-ti được nhà thám hiểm Cristobal Colon phát hiện ra vào năm 1492. Lúc đầu, Tây Ban Nha xâm chiếm phần phía Đông đảo La Espanola. Năm 1697 Tây Ban Nha nhượng lại cho Pháp phần phía Tây với tên gọi là Saint Domingue. Trong thế kỷ XVIII, Saint Domingue xuất khẩu đường, cacao, cà phê và là thuộc địa thịnh vượng nhất của Pháp tại châu Mỹ.
Từ 1791 đến 1794, cách mạng giải phóng nô lệ nổ ra, đưa đến xoá bỏ hoàn toàn chế độ nô lệ ở Ai-ti, . Năm 1794, Pháp chiếm lại toàn bộ đảo La Espanola. Từ 1801-1803, nhân dân Ai-ti nổi dậy dưới sự lãnh đạo lúc đầu của Toussaint Louverture và sau đó của Jacques Dessalines đánh bại đội quân Napoleon. Năm 1804, J. Dessalines lên ngôi Hoàng đế và tuyên bố Ai-ti độc lập. Từ nửa cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, Haiti luôn bất ổn định chính trị, nhiều cuộc đảo chính đã xảy ra. Từ 1915 - 1934, Mỹ chiếm đóng Ai-ti. Sau khi Mỹ rút đi, Ai-ti lại rơi vào tình trạng bất ổn định. Năm 1957, Francois Duvalier trúng cử Tổng thống, thiết lập chế độ độc tài. Năm 1964, Duvalier xoá bỏ các đảng phái đối lập và tự xưng Tổng thống suốt đời. Năm 1971, Duvalier chết, con trai là Jean-Claude Duvalier lên thay. Năm 1986, giới quân sự được Mỹ hậu thuẫn đảo chính lật đổ Duvalier (con).
Năm 1990, trong cuộc tổng tuyển cử tự do đầu tiên, Jean-Bertrand Aristide đắc cử Tổng thống nhưng bị giới quân sự đảo chính lật đổ (9/1991).Trước đòn trừng phạt bao vây kinh tế của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS), LHQ và Mỹ, nhằm đưa Aristide trở lại cầm quyền, tướng Raoul Cedras đã buộc phải ký thoả thuận với Aristide (7/1993), nhưng giới quân sự Ai-ti chống đối. Tháng 9/1994, Mỹ can thiệp quân sự dưới danh nghĩa LHQ, đưa Tổng thống Aristide trở lại Ai-ti. Từ 1996 - 2000, Tổng thống René Preval (được Aristide ủng hộ) lên cầm quyền. Tháng 12/2000, Aristide tái đắc cử Tổng thống (nhậm chức 7/2/2001). Đầu năm 2004, Ai-ti lại rơi vào khủng hoảng chính trị, Tổng thống Aristide một lần nữa bị lật đổ và đi lưu vong nước ngoài.
- Thể chế chính trị: Theo chế độ Cộng hoà. Tổng thống là Nguyên thủ quốc gia. Thủ tướng là người đứng đầu Chính phủ. Quốc hội lưỡng viện gồm Thượng viện (27 thượng nghị sĩ được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 6 năm) và Hạ viện (83 hạ nghị sĩ được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm). Ai-ti theo chế độ đa đảng. Các đảng phái chính là: Đảng Fanmi Lavalas (FL), Liên minh hội tụ Dân chủ (CD).
- Kinh tế: GDP (USD): 2.350 triệu (2003); cơ cấu GDP: nông nghiệp (30%); công nghiệp (20%), dịch vụ (50%); GDP theo đầu người: 280 USD (2003). Lạm phát: 12% (2002).
- Đơn vị tiền tệ: Đồng Gourde (40,69 Gourde = 1USD, 5/2003).
- Các sản phẩm nông nghiệp chính: cà phê, mía, chuối, ngô, khoai, lúa gạo
- Các ngành công nghiệp chính: thực phẩm, luyện kim, dệt may, chế tạo máy.
- Xuất khẩu: 250 triệu USD(2003); Nhập khẩu: 970 triệu USD(2003).
- Các bạn hàng chính: Mỹ, Nhật, Pháp, Canada, Italia, Bỉ.
Quay lại Đầu trang In trang Gửi mail |