I. KHÁI QUÁT CHUNG

Vị trí địa lý: Mông Cổ thuộc vùng Trung Á, bắc giáp Liên bang Nga, nam giáp Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.

Địa hình: Phần lớn lãnh thổ là thảo nguyên, đồng cỏ và đồi núi, chia làm 3 miền: miền núi ở phía Tây, cao nguyên ở miền Trung và phía Đông, sa mạc Gobi ở phía Nam. Rừng chiếm 10% diện tích.

Khí hậu: lục địa, ít mưa, lạnh giá, nhiệt độ mùa đông xuống đến -30, -40⁰C.

Diện tích: 1,565 triệu km²; có 21 tỉnh và Thủ đô U-lan-ba-to.

Dân số: 3 triệu người gồm hơn 10 dân tộc. Dân tộc Mông Cổ (Khalkh) chiếm 86%, kazak 6%, còn lại là các dân tộc khác.

Tôn giáo: Phật giáo Tây Tạng 53%, không tôn giáo 38%, còn lại là hồi giáo, thiên chúa giáo và các tôn giáo khác…

Ngôn ngữ: Tiếng Mông Cổ

Thủ đô: U-lan-Ba-to, hơn 1,1 triệu dân.

Ngày Quốc khánh: 11 tháng 7 (ngày Cách mạng nhân dân thắng lợi: 11/7/1921).

Tiền tệ: đồng Tugrik (tỷ giá 2016: 1 USD = 1980 tugrik)

 

Tóm tắt lịch sử: Nhà nước Mông Cổ có từ thế kỷ thứ III trước công nguyên. Năm 1206, Chingis Khan (Thành Cát Tư Hãn) thống nhất các bộ lạc, tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược, lập nên nhà nước Nguyên - Mông (1271 - 1368). Cuối thế kỷ XIV, Nhà Nguyên suy yếu. Từ cuối thế kỷ XVIII, Mông Cổ bị phong kiến Mãn Châu thôn tính, thống trị trong 200 năm. Từ 1911-1919, Mông Cổ trở thành nước phong kiến tự trị.

Dưới ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, Đảng Nhân dân Cách mạng Mông Cổ (thành lập 1/3/1921 do D. Sukhbaathar và Kh. Choibansan lãnh đạo) đã tiến hành cuộc Cách mạng Nhân dân thắng lợi; Ngày 11 tháng 7/1921, nước Cộng hòa nhân dân Mông Cổ ra đời.

Từ 1921 - 1940, Mông Cổ thực hiện giai đoạn cải cách dân chủ theo hướng xã hội chủ nghĩa, từ 1940 - 1990, xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội. Từ năm 1990, Mông Cổ tiến hành cải tổ, thực hiện đa nguyên, đa đảng.

Các Đảng chính trị: Hiện có 24 chính đảng chính thức hoạt động. 02 Đảng lớn nhất hiện nay là Đảng Nhân dân Mông Cổ (161.300 đảng viên) và Đảng Dân chủ (150.000 đảng viên).

 

Một số Lãnh đạo chủ chốt hiện nay:

Tổng thống: Ts. Ên-bếc-đóc-giơ (từ tháng 6/2009, tái nhiệm tháng 6/2013)

Chủ tịch Quốc hội: M. Ên-khơ-bon-đơ (từ 5/7/2016)

Thủ tướng: J. Ê-Rơ-Tơn-Bát (từ 8/7/2016)

 

II. TÌNH HÌNH MÔNG CỔ

1. Chính trị nội bộ

Tại cuộc bầu cử Quốc hội Mông Cổ ngày 29/6/2016, Đảng Nhân dân đối lập giành thắng lợi với 65/76 ghế. Mông Cổ đã bầu ông Miygombo Enkhbold là Chủ tịch Quốc hội mới (ngày 5/7/2016), ông J.Erdenebat (Cựu Bộ trưởng Tài chính) là Thủ tướng mới (ngày 8/7/2016).

2. Kinh tế: Mông Cổ chủ yếu dựa vào ngành khai khoáng và chăn nuôi đồng cỏ tự nhiên, là một trong 10 quốc gia có nguồn khoáng sản giàu nhất thế giới, các khoáng sản chính là đồng, than đá, mô-líp-đen, vôn-fram, vàng, nhôm, uranium… Hiện ngành khai thác khoáng sản chiếm trên 50% GDP. Mông Cổ có khoảng 60 triệu đầu gia súc (lạc đà, ngựa, bò, dê và cừu); tự bảo đảm nhu cầu về lương thực (lúa mỳ).

Kinh tế Mông Cổ gần đây gặp nhiều khó khăn, GDP năm 2015 đạt 12.5 tỷ USD, GDP đầu người năm 2015 đạt xấp xỉ 4.200 USD, tăng trưởng GDP năm 2015 đạt 2,3% (thấp hơn nhiều so với 7,8% năm 2014)[1].

III. QUAN HỆ VIỆT NAM - MÔNG CỔ

1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao: ngày 17 tháng 11 năm 1954.

2. Những mốc lớn trong lịch sử quan hệ hai nước:

- Tháng 7/1955: Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ ta lần đầu tiên thăm Mông Cổ.

- 9/6/1959: Mở cơ quan đại diện thường trú Mông Cổ tại Hà Nội.

- 13/2/1960: Mở cơ quan đại diện thường trú Việt Nam tại U-lan-ba-to

- 1961: Ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác đầu tiên (hai lần sau vào các năm 1979, 2000). Thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam-Mông Cổ.

- 3/12/1979: Thành lập Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật.

3. Về quan hệ chính trị:

Việt Nam và Mông Cổ có quan hệ hữu nghị và hợp tác truyền thống. Trước năm 1990, hai bên thường xuyên giúp đỡ và ủng hộ lẫn nhau. Từ năm 1992, mặc dù đã chuyển sang chế độ đa nguyên đa đảng, nhưng Mông Cổ vẫn coi Việt Nam là đối tác quan trọng ở khu vực Đông Nam Á. Những năm gần đây, hai bên duy trì thường xuyên hoạt động trao đổi đoàn cấp cao cũng như đoàn các cấp, các bộ, ngành, tổ chức hữu nghị.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Phu Nhân có chuyến thăm chính thức Mông Cổ từ 13 - 14 /7/2016 nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao Á-Âu lần thứ 11 tại U-lan-ba-to, Mông Cổ.

Trao đổi đoàn của Lãnh đạo ta sang Mông Cổ: Chủ tịch nước Trần Đức Lương thăm chính thức Mông Cổ ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác (2000), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thăm chính thức Mông Cổ (2008), Thủ tướng Phan Văn Khải thăm Mông Cổ (1999), thăm chính thức Mông Cổ (2004), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An thăm chính thức Mông Cổ (2003), Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu thăm chính thức Mông Cổ (2009), Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn thăm chính thức Mông Cổ (2015), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Mông Cổ và dự Hội nghị cấp cao ASEM 11 tại Mông Cổ (7/2016).

Trao đổi đoàn của Lãnh đạo Mông Cổ sang Việt Nam: Tổng thống Mông Cổ O-chi-rơ-bát thăm chính thức (1994), Tổng thống Mông Cổ N.Ba-ga-ban-di thăm hữu nghị chính thức (2005), Tổng thống Mông Cổ Ên-bếc-đóc-giơ thăm cấp Nhà nước (11/2013), Thủ tướng Mông Cổ N.Ên-khơ-bay-a thăm chính thức (2002), Chủ tịch Quốc hội S.Thơ-mơ O-chi-rơ (2004), Chủ tịch Quốc hội Mông Cổ D.Dêm-bê-rên (2010).

4. Về hợp tác kinh tế - thương mại:

Quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Mông Cổ trong những năm gần đây duy trì ở mức khiêm tốn. Giữa hai nước có cơ chế Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam-Mông Cổ, phiên họp gần đây nhất (phiên thứ 15) tổ chức tháng 3/2013 tại Hà Nội. Năm 2015, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam – Mông Cổ đạt 34,98 triệu USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 13,16 triệu USD, nhập khẩu đạt 21,83 triệu USD.

5. Về hợp tác trên các lĩnh vực khác:

Về văn hóa, hai bên đã đặt tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh và khai trương Trung tâm Văn hóa Hồ Chí Minh tại trường Trung học số 14 mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh, thủ đô Ulan-Bato, Mông Cổ năm 2009. Năm 2013, Việt Nam và Mông Cổ phối hợp cùng sản xuất bộ phim “Cuộc sống như một bộ phim” của Mông Cổ với các cảnh quay tại Việt Nam và được trình chiếu rộng rãi tại Mông Cổ và Việt Nam. Năm 2014, phía Mông Cổ cử đoàn nghệ thuật tham gia Festival Huế. Hai bên kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2014.

Về giáo dục, đào tạo, trao đổi sinh viên được thực hiện từ những năm 60. Theo Hiệp định về Hợp tác giáo dục giai đoạn 2013-2016, hàng năm Việt Nam nhận đào tạo 15 sinh viên Mông Cổ và Mông Cổ đào tạo 5 sinh viên Việt Nam. Hiện nay có khoảng 20 sinh viên tại Mông Cổ và Mông Cổ có hơn 50 sinh viên đang học tại Việt Nam.

 

Tháng 12 năm 2016