Tài liệu cơ bản về Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và quan hệ Việt Nam - Triều Tiên
I. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ TRIỀU TIÊN
- Tên gọi: Cộng hoà dân chủ nhân dân Triều Tiên (Democratic People's Republic of Korea, viết tắt là DPRK); tên thường gọi là Triều Tiên, không gọi là “Bắc Triều Tiên” trong giao tiếp chính thức.
- Thủ đô: Bình Nhưỡng (Pyongyang)
- Vị trí địa lý: Nằm ở nửa Bắc Bán đảo Triều Tiên; phía Đông và Tây giáp biển; phía Bắc giáp Trung Quốc (1.300 km) và Nga (16 km); phía Nam là giới tuyến quân sự với Hàn Quốc chạy theo vĩ tuyến 380 ¬Bắc.
- Khí hậu: Ôn đới.
- Diện tích: 120.538 km2 (toàn bán đảo: 222.209 km2).
- Dân số: 25,11 triệu người (năm 2016).
- Dân tộc: Chỉ có duy nhất một dân tộc Triều Tiên (Hàn Quốc gọi là dân tộc Hàn Quốc).
- Ngôn ngữ: Tiếng Triều Tiên (Hàn Quốc gọi là tiếng Hàn Quốc).
- Tôn giáo: Đạo Phật, đạo Thiên chúa, Thanh đạo giáo.
- Tiền tệ: đồng Won (uân) Triều Tiên (tỉ giá ngân hàng: 108won/1usd)
- Ngày Quốc khánh: 09/09/1948.
○ Các vị lãnh đạo chủ chốt hiện nay:
- Kim Jong Un (Kim Châng Ưn): Chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên (từ tháng 5/2016), Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị (từ tháng 4/2012), Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ (từ tháng 6/2016), Chủ tịch Quân ủy Trung ương (từ tháng 4/2012), Nguyên soái (từ tháng 7/2012), Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Triều Tiên (từ tháng 12/2011); là con trai thứ 3 của Chủ tịch Kim Châng In.
- Kim Yong Nam (Kim Yêng Nam): Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị (từ tháng 9/2010), Chủ tịch Uỷ ban thường vụ Hội nghị Nhân dân tối cao (đại diện Nhà nước về đối ngoại, tương đương chức danh Chủ tịch nước của Việt Nam) (từ tháng 9/1998).
- Pak Pong Ju (Pác Bông Chu): Ủy viên Thường vụ Bộ chính trị (từ tháng 5/2016), Thủ tướng Nội các (từ tháng 4/2013), Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ (từ tháng 6/2016).
- Choe Thae Bok (Chuê The Bốc): Ủy viên Bộ Chính trị (từ tháng 9/2010), Chủ tịch Hội nghị Nhân dân tối cao (tương đương chức danh Chủ tịch Quốc hội của Việt Nam) (từ tháng 9/1998).
- Ri Yong Ho (Ri Yông Hô): Ủy viên dự khuyết Bộ chính trị, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao (từ tháng 5/2016), Ủy viên Ủy ban Quốc vụ (từ tháng 6/2016).
○ Tóm lược lịch sử:
Dân tộc Triều Tiên có khoảng 5.000 năm lịch sử. Năm 2333 trước Công nguyên, nước Ko-Choson (Cổ Triều Tiên) ra đời, bao gồm cả vùng Mãn Châu, Hoa Đông (nay thuộc Trung Quốc) và Bán đảo Triều Tiên. Nhà nước này tồn tại khoảng 1.000 năm, liên tiếp bị nhà Chu, nhà Hán (Trung Quốc) xâm lược.
Từ năm 57 trước Công nguyên, ba nhà nước phong kiến mới lần lượt hình thành là Ko-Guryo (Cao Cú Lệ) bao gồm phía Bắc Bán đảo và vùng Mãn Châu, Paekche (Bách Tế) và Shilla (Tân La) ở phía Nam Bán đảo, còn được gọi là thời kỳ Tam quốc. Năm 668, Shilla thôn tính Kokuryo và Paekche, lập nên triều đại Shilla thống nhất bán đảo, kéo dài gần 3 thế kỷ (668-918). Từ 918-1392, vua Wang Kon lập ra nước Koryo (Cao Ly, nhà Vương), lấy Thủ đô là Kae-Seong (Khai Thành). Từ 1392-1910, vua Lee Song Gye lập ra nước Choson (Triều Tiên, nhà Lý), rời đô về Seoul (1394), vua Sejong (triều vua thứ 4) đã sáng tạo ra bảng chữ cái mà ngày nay vẫn đang dùng.
Năm 1910, Nhật Bản thôn tính Bán đảo Triều Tiên. Năm 1945, Chiến tranh thế giới lần thứ 2 kết thúc, Bán đảo Triều Tiên được giải phóng khỏi ách thống trị của Nhật Bản và bị chia cắt, hình thành hai nhà nước theo hai chế độ chính trị-xã hội khác nhau lấy vĩ tuyến 38o Bắc làm ranh giới: phía Nam là Đại Hàn Dân Quốc (thường gọi là Hàn Quốc, tên tiếng Anh là Republic of Korea) và phía Bắc là CHDCND Triều Tiên (tên thường gọi là Triều Tiên, tên tiếng Anh là Democratic People’s Republic of Korea). Ngày 9/9/1948: Chủ tịch Kim Nhật Thành tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên.
Ngày 25/6/1950 nổ ra cuộc chiến tranh Triều Tiên, lúc đầu là giữa hai miền Triều Tiên và sau đó là sự tham chiến của quân đội Mỹ và một số lực lượng đồng minh, rồi đến sự tham chiến của quân đội Trung Quốc. Chiến tranh kết thúc ngày 27/7/1953; Mỹ và CHDCND Triều Tiên ký Hiệp định đình chiến.
II. TÌNH HÌNH TRIỀU TIÊN:
1. Chính trị nội bộ:
- Đảng Lao động Triều Tiên là đảng cầm quyền duy nhất tại Triều Tiên (thành lập ngày 10/10/1945). Ngoài Đảng Lao động, Triều Tiên còn có hai đảng khác là Đảng Thanh hữu Thiên đạo giáo Triều Tiên và Đảng Dân chủ Xã hội nhưng hai đảng này chỉ tồn tại về mặt hình thức.
- Đảng Lao động Triều Tiên đã họp 7 phiên Đại hội (lần thứ nhất: 8/19456; lần thứ hai: 3/1948; lần thứ ba: 4/1956; lần thứ tư: 9/1961; lần thứ năm: 11/1970; lần thứ sau: 10/1980, lần thứ 7: 5/2016). Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 7 Đảng Lao động Triều Tiên (ngày 6-9/5/2016), Triều Tiên tuyên bố tiếp tục kiên trì chế độ xã hội chủ nghĩa, lấy tư tưởng Chủ thể làm tư tưởng chỉ đạo, lấy lý tưởng của Chủ nghĩa Kim Nhật Thành-Kim Châng In và đường lối “Song tiến” (phát triển song hành kinh tế và vũ khí hạt nhân) của Chủ tịch Kim Châng Ưn làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động; xóa bỏ Ban Bí thư, lập Ban Chính vụ Trung ương, lập mới chức vụ Chủ tịch Đảng, thay các chức danh Bí thư Trung ương thành Phó Chủ tịch Ban chấp hành Trung ương, Bí thư và Phó Bí thư Ban chấp hành Đảng Bộ từ cấp Tỉnh/ Thành/ Huyện/ Quận thành Chủ tịch và Phó Chủ tịch Ban chấp hành Đảng bộ Tỉnh/ Thành/ Huyện/ Quận.
- Tại kỳ họp thứ nhất Hội nghị nhân dân tối cao khóa X (tháng 9/1998), Triều Tiên đã sửa Hiến pháp, suy tôn Chủ tịch Kim Nhật Thành là Chủ tịch nước vĩnh viễn. Tại Hội nghị đại biểu Đảng Lao động lần thứ IV (ngày 11/4/2012) và Kỳ họp thứ 5 Hội nghị nhân dân tối cao Triều Tiên khóa XII (ngày 13/4/2012), Triều Tiên suy tôn Tổng bí thư Kim Châng In là Tổng Bí thư vĩnh viễn của Đảng Lao động Triều Tiên. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Đảng Lao động Triều Tiên (ngày 6-9/5/2016), đồng chí Kim Châng Ưn được suy tôn làm Chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên.
- Các cơ quan lãnh đạo gồm:
+ Uỷ ban Quốc vụ: mới được thành lập tháng 6/2016 thay cho Ủy ban Quốc phòng, là cơ quan Nhà nước cao nhất chỉ đạo toàn diện, gồm có Chủ tịch, 03 Phó Chủ tịch và 08 Ủy viên. Nhiệm vụ và quyền hạn : (i) Giám sát, xây dựng biện pháp nhằm thực hiện mệnh lệnh của Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ, quyết định và chỉ thị của Ủy ban Quốc vụ; (ii) Bãi bỏ các quyết định, chỉ thị của các cơ quan nhà nước không còn phù hợp với mệnh lệnh của Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ và các quyết định, chỉ thị của Ủy ban Quốc vụ.
+ Hội nghị Nhân dân tối cao: là cơ quan lập pháp cao nhất (Quốc hội) ; Uỷ ban thường vụ Hội nghị Nhân dân tối cao là cơ quan cao nhất của Hội nghị nhân dân tối cao.
+ Nội các: Là cơ quan hành pháp.
+Toà án Trung ương và Viện Kiểm sát Trung ương: Là các cơ quan tư pháp cao nhất.
2. Kinh tế:
Sau khi kết thúc chiến tranh Triều Tiên (1950-1953), Triều Tiên đã duy trì và phát triển nền kinh tế tập trung xã hội chủ nghĩa, thu được một số thành tựu nhất định trong thập kỷ 60 và 70 của thế kỷ 20, nhất là phát triển cơ sở hạ tầng, khai khoáng, công nghiệp nặng...Tuy nhiên, do trong thời gian dài tập trung cao các nguồn lực cho phát triển công nghiệp nặng (chủ yếu là công nghiệp quốc phòng), đến cuối thập kỷ 80, nền kinh tế Triều Tiên đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết nghiêm trọng. Đặc biệt, do ảnh hưởng của thiên tai, sự sụp đổ của Liên Xô và chuyển đổi chế độ tại nhiều nước Đông Âu đầu những năm 90, Triều Tiên bị mất nguồn hỗ trợ, nền kinh tế Triều Tiên lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng, tình trạng thiếu lương thực kéo dài triền miên.
Gần đây Triều Tiên đã thực hiện thí điểm một số biện pháp cải tiến cơ chế quản lý kinh tế (cơ chế khoán sản phẩm, hộ sản xuất, tăng tính tự chủ cho các nhà máy, xí nghiệp…), xây dựng các “đặc khu kinh tế” để thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài. Tại kỳ họp thứ 3 Hội nghị nhân dân tối cao khóa 13 (4/2015), Triều Tiên xác định mục tiêu chính là “tổ chức các hoạt động kinh tế với trọng tâm là giải quyết vấn đề lương thực của người dân”, “đẩy mạnh sản xuất điện và đưa ngành công nghiệp luyện kim đến mức tự chủ”. Hiện Triều Tiên đã hoàn tất kế hoạch phát triển tổng thể 13/20 đặc khu phát triển kinh tế đã được quy hoạch để thu hút vốn đầu tư nước ngoài; thúc đẩy hợp tác quốc tế, các tổ chức phi chính phủ, tổ chức dân sự nước ngoài để xây dựng và triển khai các dự án cụ thể. Mới đây, Triều Tiên đã công bố kế hoạch phát triển tổng thể Đặc khu Uôn-san, núi Kum-kang thành khu du lịch tầm cỡ quốc tế với tổng vốn đầu tư khoảng 7,8 tỷ USD (đến năm 2025).
3. Đối ngoại:
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Đảng Lao động Triều Tiên nhấn mạnh, Triều Tiên sẽ tiếp tục kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, xứng tầm với vị thế và hình ảnh của một cường quốc hạt nhân; tích cực tham gia Phong trào Không liên kết, bảo vệ hòa bình khu vực và thế giới; sẵn sàng quan hệ hợp tác hữu nghị với tất cả các nước tiến bộ trên thế giới trên cơ sở tôn trọng quyền tự chủ của Triều Tiên; sẵn sàng cải thiện, bình thường hóa và đa dạng hóa quan hệ với tất cả các nước, kể cả nước từng có quan hệ thù địch với Triều Tiên.
III. QUAN HỆ TRIỀU TIÊN VỚI VIỆT NAM
1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao: 31/01/1950
2. Những mốc lớn trong quan hệ hai nước:
- Việt Nam và Triều Tiên có quan hệ hữu nghị và hợp tác truyền thống. Triều Tiên là một trong những nước đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam.
- Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao đến nay, hai bên đã trao đổi hơn 50 đoàn cấp cao (từ Bộ trưởng trở lên). Các đoàn ta thăm Triều Tiên có: Chủ tịch Hồ Chí Minh (8-12/7/1957), Thủ tướng Phạm Văn Đồng (6/1961), Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Võ Chí Công (9/1988), Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (5/1997), Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Di Niên (8/2000), Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (16-18/10/2007), Bộ trưởng Bộ Công an Lê Hồng Anh (10/2008), Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Hoàng Bình Quân (10/2011); Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Mặt trận tổ quốc Việt Nam Huỳnh Đảm (9/2012), Bí thư Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Trần Quốc Vượng (7/2013), Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn (7/2015); Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng (9/2015); Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Hà Thị Khiết (10/2015).…Các đoàn Triều Tiên thăm ta có: Thủ tướng Kim Nhật Thành (27/11-3/12/1958), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Kim Yong Nam (1/1992), Phó Thủ tướng Công Chin The (4/1997), Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Pec Nam Sun (3/2000), Chủ tịch Hội nghị nhân dân tối cao Chuê The Bốc sang dự Đại hội IX Đảng Cộng sản Việt Nam (4/2001), Chủ tịch Ủy ban thường vụ Hội nghị nhân dân tối cao Triều Tiên Kim Yong Nam (7/2001, 8/2012), Bộ trưởng Ngoại giao Ri Su Yông (8/2014); Bộ trưởng Kinh tế Đối Ngoại Triều Tiên (10/2015), Bộ trưởng Bộ Các lực lượng vũ trang Triều Tiên (11/2015), Phó Chủ tịch Ban chấp hành Trung ương Đảng Lao động Triều Tiên Chuê The Bốc thăm Việt Nam (6/2016).
3. Về kinh tế:
- Hai bên đã thiết lập cơ chế Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế khoa học kỹ thuật Việt Nam-Triều Tiên; đến nay đã họp được 9 phiên (phiên thứ 9 tổ chức tại Hà Nội cuối tháng 10/2014).
Hai nước đã ký nhiều Hiệp định quan trọng như: Hiệp định hợp tác văn hóa (11/1957), hiệp định hợp tác Khoa học kỹ thuật (10/1958), Hiệp ước hữu nghị và hợp tác giữa nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và CHDCND Triều Tiên (1961), Hiệp định thương mại và hàng hải (12/1962), Hiệp định hỗ tương y tế (12/1966), Hiệp định miễn thị thực cho hộ chiếu ngoại giao và công vụ (9/1969), Hiệp định hợp tác vận tải hàng không dân dụng (1/197), Hiệp định vận tải biển (3/6/2002), Hiệp định thương mại (3/5/2002), hiệp định tương trợ tư pháp (3/5/2002), hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư (3/5/2002), Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (3/5/2002).
- Về thương mại: Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Triều Tiên năm 2010 đạt trên 16 triệu USD, năm 2011: 10 triệu USD, năm 2012: 15 triệu USD, năm 2013 đạt khoảng 12,4 triệu USD; kim ngạch thương mại 2 chiều năm 2014 đạt 8 triệu USD, năm 2015 đạt 11,6 triệu USD (trong đó xuất khẩu sang Triều Tiên: 6,13 triệu USD, nhập khẩu từ Triều Tiên: 5,47 triệu USD). Do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan, giao dịch thương mại giữa hai nước chủ yếu được thực hiện thông qua trung gian (Trung Quốc), quy mô giao dịch nhỏ, không ổn định.
- Về văn hoá-giáo dục: Trong những năm 60 và 70 của thế kỷ trước Triều Tiên đã giúp ta đào tạo hàng trăm sinh viên. Ủy bạn Giáo dục Triều Tiên và Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đang thúc đẩy ký Thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực giáo dục. Từ 2013, 2 năm 1 lần, Bộ Văn hoá của Việt Nam đều cử đoàn nghệ thuật sang Triều Tiên dự Liên hoan nghệ thuật mùa xuân tháng 4 tổ chức tại Bình Nhưỡng.
Tháng 12/2016
![]() ![]() ![]() ![]() |