VỤ ĐÔNG NAM Á

NAM Á - NAM THÁI BÌNH DƯƠNG

                               ---------

TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ VƯƠNG QUỐC CAMPUCHIA

 VÀ QUAN HỆ VIỆT NAM - CAMPUCHIA

--------------------

KHÁI QUÁT CHUNG

1. Tên nư­ớc: Vương quốc Campuchia (Kingdom of Cambodia).

2. Thủ đô: Phnôm Pênh (Phnom Penh).

3. Quốc kỳ:   

4. Quốc khánh: 09/11/1953.

5. Diện tích: 181.035 km².

6. Dân số: 15,76 triệu người. 

7. Vị trí địa lý: nằm ở Tây Nam bán đảo Đông Dương, phía Tây và Tây Bắc giáp Thái Lan (2.100 km), phía Đông giáp Việt Nam (khoảng 1.245km), phía Đông Bắc giáp Lào (492 km), phía Nam giáp biển (400 km). Sông ngòi: tập trung trong 3 lưu vực chính (Tôn-lê Thom, Tôn-lê Xáp và Vịnh Thái Lan). Phân bố địa hình: đồng bằng chiếm 1/2 diện tích tập trung ở hướng Nam và Đông Nam, còn lại là núi, đồi bao quanh đất nước. Khí hậu: nhiệt đới với hai mùa rõ rệt (mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4). Nhiệt độ dao động từ 21^oC đến 35^oC.

8. Đơn vị tiền tệ: Riên (Riel) 1 USD = 4.000 Riên (2020).

9. Thu nhập bình quân đầu người: 1.679 USD (2019).

10. Dân tộc:  Người Khơ-me (Khmer) chiếm 90%, còn lại là các sắc tộc khác.

11. Tôn giáo: Đạo Phật là Quốc đạo (90% dân số), ngoài ra có các tôn giáo khác như đạo Thiên chúa, đạo Hồi...

12. Ngôn ngữ: Tiếng Khơ-me (Khmer) là ngôn ngữ chính thức, chiếm 95%.

TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Chính trị:

- Chế độ chính trị: Campuchia là nước Quân chủ lập hiến, đứng đầu Nhà nước là Quốc vương. Hệ thống quyền lực được phân định rõ giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp gồm Vua, Hội đồng ngôi Vua, Thượng viện, Quốc hội, Chính phủ, Toà án, Hội đồng Hiến pháp và các cơ quan hành chính các cấp. Campuchia có chế độ đa đảng, hiện có 41 chính đảng (2020) nhưng đảng CCP đang chiếm đa số tuyệt đối.

- Các Lãnh đạo cấp cao:

+ Quốc vương: Preah Bat Samdech Preah Baromneath  NORODOM SIHAMONI (Pờ-rẹ Bạt Xăm-đéc Pờ-rẹ Bo-rôm-niết Nô-rô-đôm Xi-ha-mô-ni).  

+ Chủ tịch Thượng viện: Samdech Vibolsena Pheakdei SAY CHHUM (Xăm-đéc Vị-bôl sê-na phẹ-kờ-đây Xay Chum).

+ Chủ tịch Quốc hội: Samdech Akka Moha Ponhea Chakrei HENG SAMRIN (Xăm-đéc A-kẹ Mô-ha Pôn-nhia Chạ-kờ-rây Hêng Xòm-rin).

+ Thủ tướng Chính phủ: Samdech Akka Moha Sena Padei Techo HUN SEN (Xăm-đéc A-kẹ Mô-ha Sê-na Pạ-đây Tê-chô Hun Sen).

+ Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao: Prak Sokhonn (Pờ-rạ Xộ-khon).

- Chính sách đối ngoại: Theo Hiến pháp, Campuchia thực hiện chính sách trung lập, không liên kết, không xâm lược hoặc can thiệp công việc nội bộ nước khác. Campuchia gia nhập LHQ (10/1955), là thành viên thứ 10 của ASEAN (4/1999), thành viên thứ 148 của WTO (9/2003), gia nhập ASEM tại Hội nghị cấp cao ASEM 5 (10/2004) tại Hà Nội, thành viên trong hợp tác khu vực như: Uỷ hội Mê Công quốc tế (MRC); Tam giác phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV); Hợp tác Campuchia-Lào-Mianma-Việt Nam (CLMV); Tiểu vùng sông Mê Công mở rộng (GMS); Chiến lược hợp tác kinh tế ba dòng sông A-da-oa-đi-Chao Phờ-ray-a-Mê Công (ACMECS); Hành lang Đông Tây (WEC)... Hiện nay, Campuchia đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 174 nước; có Cơ quan đại diện ở 63 nước, có quan hệ thương mại với khoảng 150 quốc gia/vùng lãnh thổ trên thế giới, chú trọng quan hệ với nước lớn (Trung Quốc, Mỹ, Nhật, EU), các nước tài trợ, láng giềng và đang đẩy mạnh hội nhập khu vực và quốc tế.

2. Kinh tế-xã hội:

Từ năm 1993, Campuchia chuyển sang nền kinh tế thị trường. Sau hơn 2 thập kỷ phát triển, với sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế và đầu tư nước ngoài, kinh tế Campuchia từng bước có thay đổi. Từ năm 2012, GDP đạt tăng trưởng trung bình trên 7%/năm. Năm 2017 đạt 7,1%, 2018 đạt 7,3% và 2019 đạt 7,1%, được WB xếp là nước thu nhập trung bình thấp. Campuchia đang tích cực triển khai Chiến lược Tứ giác giai đoạn 4, tập trung cải cách toàn diện kinh tế-xã hội, tăng cường hội nhập, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2050. 

Cơ cấu kinh tế với trụ cột là nông nghiệp, dệt may, du lịch, xây dựng, trong đó công nghiệp dệt may, da giầy (chiếm 80% tổng giá trị xuất khẩu). Du lịch có chiều hướng phát triển khả quan (năm 2018 đón trên 5 triệu khách quốc tế, năm 2019 đón 6,6 triệu), đặt mục tiêu đến năm 2020 đón 7 triệu du khách nước ngoài. 

QUAN HỆ VIỆT NAM – CAMPUCHIA

1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: ngày 24 tháng 6 năm 1967.

2. Khuôn khổ quan hệ: Quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài.

3. Những mốc lớn trong quá trình phát triển quan hệ:

- 24/6/1967, hai nước thiết lập quan hệ Ngoại giao.

- 18/02/1979, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm hữu nghị chính thức Cộng hòa Nhân dân Campuchia. Hai bên ký Hiệp định Hòa bình, Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam-Campuchia.

- 07/7/1982, ký Hiệp định về vùng nước lịch sử giữa nước CHXHCN Việt Nam và nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia.

- 20/7/1983, ký Hiệp ước về nguyên tắc giải quyết vấn đề biên giới giữa Việt Nam-Campuchia và Hiệp định về quy chế biên giới Việt Nam-Campuchia.

- 26-28/12/1985, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch thăm Campuchia. Hai bên đã ký Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia.

- 16/9/1989, Việt Nam thành lập 5 Tổng Lãnh sự quán tại các tỉnh: Battambang, Seam Riep, Kampong Cham, Stung Treng, Kampong Som.

- 23/10/1991, Hiệp định Hòa bình về Campuchia được ký kết tại Paris gồm 19 nước (trong đó có Việt Nam) và 4 phái Campuchia.  

- 24-26/01/1992, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm thăm chính thức Campuchia, ký Tuyên bố chung với Quốc trưởng, Chủ tịch Hội đồng dân tộc tối cao Norodom Sihanouk.

- 23-25/8/1993, đồng Chủ tịch Chính phủ dân tộc lâm thời Campuchia Norodom Ranarith và Hun Sen thăm Việt Nam. Hai bên ký Thông cáo chung Việt Nam – Campuchia ngày 25/8/1993.

- 09-10/6/1999, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu thăm chính thức Campuchia. Hai bên ra Tuyên bố chung Việt Nam – Campuchia xây dựng phương châm quan hệ “hợp tác láng giềng tốt đẹp, đoàn kết hữu nghị truyền thống, ổn định lâu dài”.

- 28-30/3/2005, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh thăm chính thức Campuchia.  Hai bên ra Tuyên bố chung nâng quan hệ hai nước theo phương châm “Láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài”.

- 10-12/10/2005, Thủ tướng Campuchia Hun Sen thăm chính thức Việt Nam. Hai bên ký 8 văn kiện hợp tác trong đó có Hiệp ước bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985 (gọi tắt là Hiệp ước bổ sung năm 2005)

- 16-18/3/2006, Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni thăm chính thức Việt Nam. Đây là chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên của Quốc vương sau khi lên ngôi ngày 29/10/2004.

- 27/9/2006, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Campuchia Hun Sen cắt băng khánh thành mốc giới 171 tại cửa khẩu quốc tế Mộc Bài (Tây Ninh) – Bà Vẹt (Svay Rieng).

- Tháng 6/2008, Quốc vương Norodom Sihamoni thăm chính thức Việt Nam lần thứ hai.  

- 04-05/11/2008, Thủ tướng Hun Sen thăm chính thức Việt Nam. Đây là chuyến thăm chính thức Việt Nam lần đầu tiên và cũng là chuyến thăm chính thức nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Hun Sen sau khi được bầu lại làm Thủ tướng Campuchia nhiệm kỳ IV.

- Tháng 6/2010, Quốc vương Norodom Sihamoni, Cựu Quốc vương Norodom Sihanouk và Hoàng Thái hậu Norodom Moniniet Sihanouk thăm Việt Nam.

- 06-08/12/2011, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm cấp nhà nước Campuchia.

- 24/6/2012, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Hun Sen dự Lễ khánh thành cột mốc 314 tại Kiên Giang.

- 24-26/9/2012, Quốc vương Norodom Sihamoni thăm cấp nhà nước Việt Nam.

- 26-28/12/2013, Thủ tướng Campuchia Hun Sen thăm chính thức Việt Nam. Việt Nam là nước đầu tiên Thủ tướng Hun Sen đi thăm sau khi được bầu lại làm Thủ tướng Campuchia nhiệm kỳ V.

- 04-05/01/2014, Việt Nam và Campuchia phối hợp tổ chức Mít tinh kỷ niệm 35 năm Chiến thắng chiến tranh biên giới Tây Nam và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng (07/1/1979 – 07/1/2014) tại Hà Nội. Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin đã tham dự Lễ Mít tinh.  

- Tháng 10/2015, Quốc vương Norodom Sihamoni nghỉ dưỡng tại Huế, Đà Lạt.

- 24/6/2017, Lễ mít tinh chào mừng Năm Hữu nghị 2017 và kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (24/6/1967-24/6/2017) tại Hà Nội.

- 24-25/4/2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Campuchia, cùng Thủ tướng Hun Sen khánh thành cầu Long Bình – Chrey Thom.

- 20-21/6/2017, Thủ tướng Hun Sen thực hiện hành trình thăm lại “Con đường tiến tới đánh đổ chế độ diệt chủng Pôn Pốt”, các địa danh và gặp nhân chứng lịch sử tại tỉnh tỉnh Bình Dương và Bình Phước.

- Tháng 6/2017 Chủ tịch Quốc hội Heng Samrin thăm chính thức Việt Nam; dự Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Campuchia tại Hà Nội.

- 06-08/12/2018, Thủ tướng Hun Sen thăm chính thức Việt Nam.

- 19-21/12/2018, Quốc vương Norodom Sihamoni thăm nghỉ dưỡng tại Việt Nam.

- 04/01/2019, Việt Nam và Campuchia tổ chức Mít tinh kỷ niệm 40 năm Ngày chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và cùng quân, dân CPC chiến thắng chế độ diệt chủng tại Hà Nội (07/01/1979 - 07/01/2019). 

- 24-26/02/2019, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm cấp Nhà nước Campuchia.

- 04-05/10/2019, Thủ tướng Hun Sen thăm chính thức Việt Nam. Hai bên ký 02 văn kiện pháp lý quan trọng ghi nhận thành quả 84% công tác phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam-Campuchia.

4. Quan hệ trên các lĩnh vực cụ thể:

- Về chính trị: hai bên trao đổi nhiều chuyến thăm cấp cao quan trọng: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm cấp nhà nước Campuchia (25-26/02/2019), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân dự APPF 28 (14-16/01/2019) tại Campuchia, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình thăm làm việc (12-13/12/2019). Ta đón Quốc vương Campuchia thăm nghỉ dưỡng (19-21/12/2018), TTg Hun Sen thăm chính thức hai lần (06-08/12/2018 và 04-05/10/2019) và dự tang lễ cố Chủ tịch nước Lê Đức Anh (02-03/5/2019), Chủ tịch Quốc hội Heng Samrin thăm chính thức (28-30/5/2019), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Prak Sokhonn thăm chính thức (26-27/11/2018). Hai bên đã tổ chức Hội nghị Hợp tác và Phát triển các tỉnh biên giới VN-CPC lần thứ 10 tại Việt Nam (09-10/01/2019); Kỳ họp lần thứ 17 Ủy ban hỗn hợp VN-CPC về hợp tác kinh tế, văn hóa, khoa học và kỹ thuật (8/2019). Từ cuối 2018 đến nay, hai bên ký bổ sung/ký mới 22 văn kiện, tạo hành lang pháp lý tiếp tục thúc đẩy quan hệ toàn diện và hợp tác thương mại; Việt Nam viện trợ không hoàn lại cho CPC năm 2019 là 235 tỷ đồng.

- Hợp tác an ninh-quốc phòng được tăng cường, hai bên phối hợp chặt chẽ trong trao đổi thông tin, giải quyết tốt các vụ việc phát sinh trên biên giới, tăng cường, duy trì tuần tra chung trên biển, hợp tác chặt chẽ trong công tác tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh tại Campuchia; tiếp tục khẳng định nguyên tắc không cho phép bất cứ lực lượng thù địch sử dụng lãnh thổ nước này chống phá an ninh, ổn định của nước kia. Hai bên đang phối hợp sửa chữa, trùng tu 16/20 Đài Hữu nghị Việt Nam- Campuchia tại các tỉnh/thành của Campuchia.  

- Về kinh tế, thương mại, đầu tư và du lịch: Kim ngạch thương mại hai chiều năm năm 2019 đạt 5,26 tỷ USD (năm 2018 đạt gần 4,8 tỷ USD). Đến nay, VN có 219 dự án đầu tư ở CPC với tổng vốn đăng ký khoảng 3,3 tỷ USD, nằm trong tốp 5 nước có đầu tư lớn nhất tại CPC. Năm 2018, du khách VN thăm CPC đạt 835.000 lượt người, du khách CPC sang VN đạt 202.954 lượt người. Hoạt động đầu tư của VN tại CPC đã có mặt ở 18/24 tỉnh thành và hầu hết các lĩnh vực quan trọng; giúp tăng thu ngân sách, thúc đẩy phát triển hạ tầng, thực hiện các nghĩa vụ tài chính và tạo việc làm cho hàng vạn lao động Campuchia.

- Về công tác biên giới: Hai bên đã hoàn thành 84% công tác phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền giữa hai nước và đã ký 02 văn kiện pháp lý quan trọng ghi nhận thành quả này (tháng 10/2019). Hiện nay, hai bên đang nỗ lực phối hợp giải quyết 16% khối lượng công việc còn lại để sớm hoàn thành công tác phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền nhằm xây dựng đường biên giới hai nước thành đường biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững.

- Về người gốc Việt ở Campuchia: hai bên đang tích cực phối hợp giải quyết giấy tờ pháp lý cho người gốc Việt ở Campuchia nhằm tạo điều kiện cho bà con ổn định cuộc sống, được hưởng những quyền lợi chính đáng và đóng góp vào sự phát triển đất nước Campuchia./.

Tháng 6 năm 2020