KHÁI QUÁT CHUNG

1. Tên nư­ớc:           Nước Cộng hòa Hồi giáo Áp-ga-ni-xtan

(Islamic Republic of Afghanistan)

2. Thủ đô:               Ca-bun (Kabul).

3. Quốc kỳ:

4. Ngày quốc khánh: 19/8/1919 (Ngày độc lập).

5. Diện tích: 652.230 km²

6. Dân số: 34.575.018 người (2018).

7. Vị trí địa lý: Nằm ở Nam Á, phía Nam và Đông giáp Pa-ki-stan, Tây giáp I-ran, Bắc giáp Tuốc-mê-nít-xtan, Ta-gi-ki-xtan, U-dơ-bê-ki-xtan và viễn Đông Bắc giáp Trung Quốc. Phần lớn diện tích là đồi núi hiểm trở, đồng bằng ở phía Bắc và Tây Nam.

8. Đơn vị tiền tệ: Áp-ga-ni (AFN), 1 USD = 70.35 Áp-ga-ni

9. Thu nhập bình quân đầu người: 513 USD (2019).

10. Dân tộc: Pát-xtun (Pastun) chiếm 42%, Ta-Dzích (Tajik) chiếm 27%, Ha-da-ra (Hazara) chiếm 9%, U-dơ-bếc (Uzbek) chiếm 9% và các dân tộc khác chiếm 13%.

11. Tôn giáo: Đạo Hồi là quốc đạo (dòng Săn-ni chiếm 80%, dòng Si-ai chiếm 19%).

12. Ngôn ngữ: Tiếng chính thức là Da-ri (tiếng Ba Tư) và Pa-sto

TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Chính trị:

- Chính thể: Cộng hòa Hồi giáo

- Hiến pháp và hệ thống hành pháp: Ngày 16/01/2004, Đại hội Tộc trưởng (Loya Jirga) đã thông qua bản hiến pháp mới, quy định Tổng thống do nhân dân bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 5 năm và không giữ chức quá 2 nhiệm kỳ. Tổng thống kiêm Tổng tư lệnh quân đội, có quyền chỉ định các Phó Tổng thống, các Bộ trưởng, các thẩm phán, bổ nhiệm 1/3 thành viên Thượng viện. Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng là chức vụ mới được lập từ năm 2014 theo Hiến pháp mới, có vai trò tương tự như Thủ tướng, chủ trì các cuộc họp hàng tuần của Hội đồng Bộ trưởng, đưa ra các khuyến nghị chính sách cho Tổng thống, cũng như có thể đề cử các ứng viên Bộ trưởng cho nội các Áp-ga-ni-xtan.

- Quốc hội: gồm Thượng viện và Hạ viện.

- Đơn vị hành chính: Gồm 34 tỉnh.

- Lãnh đạo hiện nay:

+ Tổng thống: A-sơ-ráp Gha-ni A-ma-dai (Ashraf Ghani Ahmadzai), từ tháng 3/2020;

+ Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng: Áp-đu-la Áp-đu-la (Abdullah Abdullah), từ tháng 5/2020;

+ Bộ trưởng Ngoại giao: Ha-níp At-ma (Haneef Atmar), từ tháng 4/2020. 

+ Chủ tịch Quốc hội: Mi-rơ Ra-man Ra-ma-ni (Mir Rahman Rahmani), từ tháng 7/2019.

2. Kinh tế - xã hội:

           - Áp-ga-ni-xtan là một trong những nước nghèo nhất thế giới. Kinh tế Áp-ga-ni-xtan bị ảnh hưởng nhiều từ tình trạng an ninh bất ổn, chủ yếu phụ thuộc vào viện trợ từ nước ngoài, sản xuất trong nước bị đình trệ do chiến tranh. Theo báo cáo của WB, kinh tế Áp-ga-ni-xtan tăng trưởng GDP 2,9% trong năm 2019. Giá trị nhập khẩu đạt 7 tỉ đôla nhưng xuất khẩu chỉ đạt 300 triệu USD, thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 513 USD, thất nghiệp chiếm khoảng 40% lực lượng lao động. Tháng 7/2016, Áp-ga-ni-xtan trở thành thành viên thứ 164 của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

           - Đáng chú ý, Thỏa thuận hòa bình Mỹ - Ta-li-ban được ký vào 29/2/2020 như một bước tiến mở ra những đột phá cho tiến trình hòa bình tại đất nước này, mang đến cơ hội đàm phán hòa bình cho các phe phái nội bộ ở Áp-ga-ni-xtan. Tuy nhiên, đến nay Chính phủ Áp-ga-ni-xtan và lực lượng Ta-li-ban vẫn chưa thỏa thuận xong về điều khoản trao trả tù binh, khiến cho đàm phán giữa các bên tại Áp-ga-ni-xtan vẫn chưa thể diễn ra và nhiều điều khoản trong Thỏa thuận có nguy cơ không được triển khai đúng như thời hạn định sẵn. Tiến trình hòa bình Áp-ga-ni-xtan vẫn sẽ gặp nhiều thách thức trong thời gian tới.

III. QUAN HỆ VIỆT NAM – ÁP-GA-NI-XTAN:

1.  Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 16/9/1974

2.  Khuôn khổ quan hệ: Quan hệ hữu nghị truyền thống

3. Những mốc lớn trong quá trình phát triển quan hệ:

- Ngày 16/9/1974, Việt Nam và Áp-ga-ni-xtan lập quan hệ ngoại giao.

- Tháng 12/1987, Tổng thống Áp-ga-ni-xtan Mô-ham-mét Na-di-bu-la (Mohammad Najibullah) thăm chính thức Việt Nam.

- Việt Nam và Áp-ga-ni-xtan từng mở Đại sứ quán tại hai nước, tuy nhiên ta đóng cửa Đại sứ quán từ 6/1992, Bạn đóng cửa Đại sứ quán tại Việt Nam từ 8/1993 (chủ yếu do nội chiến và khó khăn về kinh tế của Bạn).

Tháng 6 năm 2020