KHÁI QUÁT CHUNG

1. Tên quốc gia: Nhà nước Độc lập Papua New Guinea (Independent State of Papua New Guinea)

2. Thủ đô: Pot Mo-bi (Port Moresby)

3. Quốc kỳ:

4. Quốc khánh: 16/9/1975

5. Diện tích: 462.840 km²

6. Dân số: 8.927.298 người (5/2020)

7. Vị trí địa lý: nằm sát dưới đường xích đạo, về phía Đông Nam Châu Á, gồm 2 quần đảo chính trước đây được gọi riêng rẽ là Papua và New Guinea nằm giữa Biển San hô và Biển Nam Thái Bình Dương (tổng cộng có trên 600 đảo). Những nước láng giềng gần nhất của PNG gồm Indonesia (hai nước có đường biên giới trên đất liền dài 820km), quần đảo Solomon, Australia, Vanuatu ở phía Nam; Micronesia ở phía Đông; Philippines ở phía Bắc.

8. Đơn vị tiền tệ: kina (K), 1 USD = 3,47 PGK (8/2020)

9. Thu nhập bình quân đầu người: 3,764 USD/năm (2019)

10. Dân tộc: thổ dân Pa-pua, thổ dân di cư từ các tiểu vùng Châu Đại Dương, Ấn Độ Dương

11. Tôn giáo: Tin Lành 69%, Cơ đốc giáo 27%, tín ngưỡng bản địa và tôn giáo khác 3,3%, đạo Baha’i 0,3%.

12. Ngôn ngữ: các ngôn ngữ chính thức là tiếng Anh, tiếng Tok Pisin, tiếng Hiri Motu và ngôn ngữ cử chỉ Pa-pua Niu Ghi-nê; ngoài ra có 820 thổ ngữ khác nhau (chiếm 12% tổng số ngôn ngữ được biết đến của thế giới)

TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Chính trị:

- Pa-pua Niu Ghi-nê theo chế độ quân chủ lập hiến và dân chủ nghị viện. Pa-pua Niu Ghi-nê trở thành thể chế dân chủ đại nghị vào tháng 9/1975. Người đứng đầu Nhà nước trên danh nghĩa là Nữ hoàng Anh Elizabeth II. Đại diện chính thức của Nữ hoàng Anh là Toàn quyền do Quốc hội bầu (được sự chấp thuận của Nữ hoàng Anh) và là nguyên thủ quốc gia của Pa-pua Niu Ghi-nê về mặt nghi thức. Quốc hội nhất viện gồm 111 thành viên được bầu theo hình thức phổ thông 05 năm một lần gồm đại diện của 19 tỉnh và thành phố thủ đô. Quốc hội bầu chọn Thủ tướng là người lãnh đạo đảng hoặc liên đảng chiếm đa số. Toàn quyền chỉ định các thành viên nội các (Hội đồng Hành pháp Quốc gia) trên cơ sở giới thiệu của Thủ tướng. Ngành tư pháp hoạt động độc lập, không phụ thuộc vào Chính phủ, trong đó Toà án Tối cao là cấp cao nhất. Đảng Liên minh Quốc gia là đảng chính trị lớn nhất.

- Bộ máy hành chính có ở 03 cấp: quốc gia, tỉnh và địa phương. Hiện tại, Pa-pua Niu Ghi-nê được chia thành 19 tỉnh và 1 thành phố thủ đô (Port Moresby).

- Kể từ khi giành độc lập (1975) đến nay, Pa-pua Niu Ghi-nê trải qua nhiều Chính phủ khác nhau thông qua các cuộc bầu cử và bỏ phiếu bất tín nhiệm.

- Các lãnh đạo chủ chốt hiện nay:

+ Thủ tướng: Ông Giêm Ma-ra-pê (James Marape)

+ Toàn quyền: Ông Bốp Đa-đê (Bob Dadae)

+ Bộ trưởng Ngoại giao: Ông Pa-trích Pờ-ru-ai (Patrick Pruaitch)

2. Kinh tế-xã hội:

- Pa-pua Niu Ghi-nê là một nước rất giàu tài nguyên thiên nhiên như khoáng sản, gỗ và hải sản…. Kinh tế Pa-pua Niu Ghi-nê là sự kết hợp của kinh tế tự cung tự cấp và kinh tế thị trường kém phát triển; 80% dân số sống phụ thuộc vào nông nghiệp. Các ngành khoáng sản, gỗ và hải sản chủ yếu do các nhà đầu tư nước ngoài làm chủ. Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu là cà phê, dầu dừa, dầu cọ, chè, cacao, gỗ, vani, cao su, rau quả, thịt. Tỷ lệ các ngành trong GDP: nông nghiệp 35%, công nghiệp 38%, dịch vụ 27%.

- Công nghiệp kém phát triển, chủ yếu là khai khoáng, khai thác và chế biến gỗ; các sản phẩm chính là đồ gỗ (ép), sản phẩm kim loại cán, khai thác mỏ (vàng, bạc, đồng, dầu thô), xây dựng, du lịch. Bạn hàng thương mại của Pa-pua Niu Ghi-nê chủ yếu là Nhật, Đức, Úc, Niu Di-lân, Trung Quốc. Các sản phẩm xuất khẩu chính: vàng, đồng, dầu, cà phê, ca cao, dầu dừa, gỗ. Xuất khẩu khoáng sản chiếm tới 72% tổng giá trị hàng xuất khẩu mỗi năm. Các sản phẩm nhập khẩu chính: máy móc và thiết bị giao thông, thực phẩm, nhiên liệu, hoá chất.

- Sau nhiều năm phát triển chậm, thâm hụt ngân sách trầm trọng, từ năm 2003, kinh tế Pa-pua Niu Ghi-nê có sự khởi sắc, GPP tăng trưởng nhanh và liên tục, đồng nội tệ ổn định, lạm phát giảm, nhờ tình hình chính trị nội bộ dần ổn định. Đặc biệt, nhờ sự phát triển của ngành khai khoáng và xây dựng, Pa-pua Niu Ghi-nê đã trở thành nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh thứ 6 của thế giới năm 2011 (9%). Tuy nhiên, một phần lớn người dân vẫn sống dưới mức nghèo khổ (37%). Pa-pua Niu Ghi-nê vẫn phải đối phó với nhiều thách thức như tham nhũng tràn lan, hệ thống luật pháp còn yếu kém, tranh chấp về quyền sở hữu và sử dụng đất làm suy giảm lòng tin của nhiều nhà đầu tư, Chính phủ can thiệp nhiều vào hoạt động kinh tế trong khi chưa có quyết tâm thực hiện những cải tổ sâu rộng cần thiết. GDP năm 2019 đạt khoảng 21,5 tỷ USD. Dự án khai thác khí hóa lỏng (LNG) trị giá 7 tỷ USD do InterOil (Canada) thực hiện đã tìm được nguồn tài chính và bắt đầu vận hành từ năm 2014 với sản lượng 4 triệu tấn /năm. Chính phủ cũng chấp nhận cho Exxon Mobil (Mỹ) cùng với một số đối tác khác từ Nhật, Trung Quốc, Úc khởi động dự án dầu khí trị giá 15 tỷ USD, bắt đầu khai thác từ năm 2013, sản lượng 6,9 triệu tấn/năm.

QUAN HỆ VIỆT NAM – PA-PUA NIU GHI-NÊ

1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 03/11/1989, Đại sứ quán Việt Nam tại Úc kiêm nhiệm Pa-pua Niu Ghi-nê.

2. Khuôn khổ quan hệ: quan hệ ngoại giao

3. Những mốc lớn trong quá trình phát triển quan hệ:

- Lãnh đạo hai nước chủ yếu tiếp xúc tại các diễn đàn đa phương như ASEAN (Pa-pua Niu Ghi-nê là nước duy nhất của Châu Đại Dương hưởng quy chế quan sát viên đặc biệt của ASEAN), LHQ và các diễn đàn quốc tế khác; cho đến nay, hai bên chưa trao đổi được đoàn cấp cao.

- Tổng Thư ký Bộ Ngoại giao Pa-pua Niu Ghi-nê thăm Việt Nam từ 31/10 - 06/11/1989 và hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao.

- Bên lề Hội nghị cấp cao APEC-23 tại Philippines, dưới sự chứng kiến của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Thủ tướng Pa-pua Niu Ghi-nê Peter O’Neill, Bộ trưởng Ngoại giao hai nước đã ký Bản Ghi nhớ về hợp tác trong khuôn khổ APEC giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Pa-pua Niu Ghi-nê. Bạn quan tâm kinh nghiệm tổ chức HNCC APEC-25 của ta, muốn được ta hỗ trợ, chia sẻ.

Tháng 6/2020