KHÁI QUÁT CHUNG

1. Tên quốc gia: Cộng hòa Phi-gi (The Republic of Fiji)

2. Thủ đô: Su-va (Suva)

3. Quốc kỳ:

4. Quốc khánh: 10/10/1970

5. Diện tích: 18.274 km²

6. Dân số: 896.445 người (5/2020)

7. Vị trí địa lý: là một đảo quốc nằm ở tiểu vùng Melanesia thuộc châu Đại Dương, nằm trong khu vực Nam Thái Bình Dương, cách đảo Bắc của Niu Di-lân khoảng 2.000km về phía Đông Bắc; phía Tây giáp Va-nu-a-tu, phía Tây Nam giáp Niu Ca-lê-đô-ni-a; phía Đông Nam giáp đảo Cơ-ma-đéc của Niu Di-lân, phía Đông giáp Tông-ga, phía Đông Bắc giáp quần đảo Xa-moa và phía Bắc giáp Tu-va-lu; bao gồm hơn 800 hòn đảo lớn nhỏ.

8. Đơn vị tiền tệ: Đô-la Phi-gi (1 FJD = 0,54 USD)

9. Thu nhập bình quân đầu người: 5.589 USD/năm (2017)

10. Dân tộc: chủ yếu là người Phi-gi, ngoài ra có người Ấn Độ, Châu Âu, Trung Quốc

11. Tôn giáo: Đa số theo Đạo Cơ Đốc và Hồi giáo

12. Ngôn ngữ: Tiếng Anh, Phi-gi, Hindi, Rotuman

TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Chính trị:

- Chế độ chính trị hiện nay: Cộng hòa dân chủ nghị viện (Phi-gi vẫn đang tiếp tục quá trình cải cách chính trị theo hướng dân chủ hóa).

- Quốc hội Phi-gi trước đây gồm Hạ viện và Thượng viện. Tuy nhiên, theo Hiến pháp mới 2013, Quốc hội là cơ quan lập pháp đơn nhất, gồm 50 thành viên, nhiệm kỳ 4 năm. 

- Tổng thống là người đứng đầu Nhà nước, Tổng tư lệnh các LLVT, có nhiệm kỳ 3 năm, được Quốc hội bầu trên cơ sở kiến nghị của Thủ tướng hoặc Lãnh tụ đối lập. Tuy vai trò của Tổng thống chủ yếu mang tính nghi lễ, song vẫn có ảnh hưởng nhất định trong việc giải quyết các cuộc khủng hoảng chính trị. Thủ tướng là người đứng đầu Chính phủ và cũng được Quốc hội bầu. Quyền lực hành pháp thuộc về Chính phủ. Quyền lực lập pháp được giao cho cả Chính phủ và Quốc hội. Tư pháp độc lập với hành pháp và lập pháp.

- Các đảng chính ở Phi-gi: Phi-gi Trên Hết (FFP), Tự do Dân chủ Xã hội chủ nghĩa (SODELPA), Liên đoàn Quốc gia (NFP), Đảng Tự do Thống nhất Phi-gi (FUFP), Một Phi-gi (OFP), Dân chủ Nhân dân (PDP), Công đảng Phi-gi (FLP).

- Chính quyền địa phương: được chia thành 4 khu vực hành chính là Trung Phi-gi (gồm 5 tỉnh), Đông Phi-gi (gồm 3 tỉnh và đảo Rotuma tự trị), Nam Phi-gi (3 tỉnh) và Tây Phi-gi (3 tỉnh) đứng đầu bởi các Cao ủy do chính quyền trung ương chỉ định. Mỗi tỉnh do một hội đồng tỉnh chịu trách nhiệm, riêng đảo Rotuma có hội đồng quản lý riêng.

- Tại Phi-gi, Great Council of Chiefs (Hội đồng Trưởng lão) là định chế chính trị được thực dân Anh thành lập vào năm 1876 và tồn tại đến tháng 3/2012 thì bị giải tán theo quyết định của chính phủ quân sự lâm thời. Phiên bản gần đây nhất của Hội đồng được xây dựng trên cơ sở Mục 116 của Hiến pháp cũ 1997. Ngoài Great Council of Chiefs đã bị giải tán, Phi-gi còn có một thực thể phi chính trị khác, không được quy định trong Hiến pháp, có quy mô lớn hơn bao gồm các thế hệ với những cấp bậc của giới quý tộc Phi-gi là House of Chiefs (Viện Trưởng lão).

Các lãnh đạo chủ chốt hiện nay:

- Tổng thống: Ông Jioji Konousi Konrote (Giô-gi Cô-nô-si Côn-rô-tê)

 - Thủ tướng: Ông Frank Bainimarama (Phờ-ranh Bai-ni-ma-ra-ma)

- Chủ tịch Quốc hội: Ông Ratu Epeli Nailatikau (Ra-tu Ê-pê-li Nai-la-ti-cau)

- Bộ trưởng Ngoại giao: Ông Inia Seruiratu (I-ni-a Xê-rui-ra-tu)

2. Kinh tế-xã hội:

Phi-gi là một nước đang phát triển, kinh tế khá nhỏ bé, phân tán. Trồng mía và sản xuất đường là những ngành chủ chốt của Phi-gi. Du lịch cũng là ngành có triển vọng đem lại nguồn thu cho ngân sách. Ngoài ra, Phi-gi có thế mạnh về khai khoáng (vàng, nước khoáng...). Phi-gi đang cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế với việc phát triển công nghiệp nhẹ, công nghiệp thay thế nhập khẩu, bao gồm hàng dệt và chế biến thực phẩm. Phi-gi xuất khẩu chủ yếu là đường, vàng và gỗ.

Do biến động chính trị từ năm 2006, kinh tế Phi-gi gặp nhiều khó khăn (tăng trưởng -1,3% đến 0,7%). Du lịch và xuất khẩu mía đường bị ảnh hưởng nặng nề. Các nước tài trợ chính cho Phi-gi trước đây là Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân và Mỹ đều tạm ngừng các khoản viện trợ. Tháng 4/2009, Chính phủ Phi-gi tuyên bố phá giá đồng bản tệ 20%. Với việc dần ổn định về chính trị, kinh tế Phi-gi bắt đầu tăng trưởng dương đạt 2,2% (2013), lạm phát ở mức 3% (2013). Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là: lúa mì, đồ uống có cồn, vải dệt tay; nhập khẩu vàng, quần áo, đồ ăn. Các đối tác xuất khẩu chính là Ô-xtrây-li-a, Mỹ và Nhật. Các đối tác nhập khẩu chính là Xinh-ga-po, Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân.

Phi-gi là quốc gia thường phải hứng chịu nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng từ các siêu bão nhiệt đới, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội đất nước (lũ lụt diện rộng, các cơn bão nhiệt đới nghiêm trọng và cạn kiệt nguồn cá). Do đó, ứng phó với biến đổi khí hậu là một ưu tiên lớn của Phi-gi. Theo kế hoạch hành động quốc gia về khí hậu, Phi-gi cam kết sẽ tạo ra 100% điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2030 đồng thời hứa sẽ cắt giảm 30% lượng khí thải tổng thể từ ngành năng lượng vào năm 2030 (trong trường hợp nếu nhận được sự giúp đỡ về tài chính từ các nước công nghiệp).

QUAN HỆ VIỆT NAM - PHI-GI

1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 14/5/1993. Đại sứ quán Việt Nam tại Niu Di-lân kiêm nhiệm Phi-gi.

2. Khuôn khổ quan hệ: quan hệ ngoại giao

3. Những mốc lớn trong quá trình phát triển quan hệ:

Bạn tỏ coi trọng quan hệ với Việt Nam và đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong ASEAN, muốn có dịp thăm Việt Nam và một số nước trong khu vực vào thời gian thích hợp. Tuy nhiên quan hệ hai nước chưa phát triển nhiều, chủ yếu duy trì quan hệ chính trị-ngoại giao và ủng hộ nhau ứng cử vào các cơ quan của LHQ; và chưa ký kết thỏa thuận hợp tác.   

- Ngày 12/11/2015, nhân dịp Ngài Giô-gi Cô-nô-si Côn-rô-tê nhậm chức Tổng thống mới của Phi-gi, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã có điện mừng.    

- Tháng 02/2016, siêu bão Winston tràn qua Phi-gi gây nhiều thiệt hại về người và tài sản. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã gửi điện chia buồn tới Tổng thống, Thủ tướng và Bộ trưởng Ngoại giao Phi-gi.

- Ngày 09/11/2016, Đại sứ mới của Phi-gi tại Nhật Bản kiêm nhiệm Việt Nam I-si-ke-li Ma-tai-to-ga (Isikeli Mataitoga) đã trình Thư ủy nhiệm lên Chủ tịch nước Trần Đại Quang.

Tháng 6/2020