BỘ NGOẠI GIAO

       ---oOo---

TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ LIÊN BANG

Ê-TI-Ô-PI-A VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

1. Khái quát

    - Tên nước: Cộng hoà dân chủ Liên bang Ê-ti-ô-pi-a (Federal Democratic Republic of Ethiopia)

   - Vị trí địa lý: nằm hoàn toàn trong đất liền, thuộc vùng Sừng châu Phi, Đông giáp Xô-ma-li và Di-bu-ti, Tây giáp Xu-đăng, Nam giáp Kê-ni-a và Nam Xu-đăng, Bắc giáp Ê-ri-tờ -rê-a.

   - Diện tích: 1.104.300 km² (2016)

   - Dân số: 108 triệu (2018)

   - Ngôn ngữ: Tiếng Am-ha-ric, Ô-rô-mô, Ti-gray (chính thức), tiếng Anh.

   - Tôn giáo: Thiên Chúa giáo 50%, Hồi giáo 35%, Cổ truyền 15%.

   - Thủ đô: A-đít A-ba-ba (Addis Ababa).

   - Khí hậu: khí hậu ôn hoà (từ 15-20 độ C), có 2 mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 11- 5, mùa mưa từ tháng 6-10.

   - Đơn vị tiền tệ : Birr

   - Ngày Quốc khánh : 28/5/1991

   - Tổng thống: Xa-lơ Guốc Giu-đơ (Sahle Work Zewde) (từ 10/2018)

   - Thủ tướng: A-bi A-mét (Abiy Ahmed) (từ 4/2018)

   - BTNG: Ghê-đu An-đa-ga-chu (Gedu Andargachew) (từ 4/2019)

    

2. Lịch sử

• Ê-ti-ô-pi-a là một trong những vương quốc lâu đời nhất ở châu Phi. Cuối thế kỷ 19 (1896), quốc vương Mê-nê-lích đã thống nhất lãnh thổ, thành lập một nhà nước phong kiến tập quyền với tên gọi Ê-ti-ô-pi-a. Đây cũng là lúc các đế quốc phương Tây bắt đầu xâm nhập vùng đất này.

• Tháng 5/1935, phát xít Ý xâm lược Ê-ti-ô-pi-a. Nhân dân Ê-ti-ô-pi-a đã tiến hành kháng chiến chống ngoại xâm. Năm 1941, lực lượng đồng minh Anh, Pháp với sự phối hợp của các chiến sĩ du kích Ê-ti-ô-pi-a đã đánh bại phát xít Ý, giải phóng Ê-ti-ô-pi-a nhưng vùng Ê-ri-tờ -rê-a vẫn đặt dưới sự uỷ trị của Anh. Hai-lê Xe-lát-xi – Thủ lĩnh Ta-fa-ri, người đã thâu tóm quyền lực và xưng vương từ 1930 từ nước ngoài trở về, tiếp tục duy trì nền quân chủ ở Ê-ti-ô-pi-a.

• Đầu năm 1974, nhân dân Ê-ti-ô-pi-a do Men-ghít-xtu H. Ma-ri-am lãnh đạo đã nổi dậy làm cách mạng lật đổ chế độ Xe-lát-xi. Ngày 12/9/1974, Chính phủ mới ra đời.

• Năm 1987, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Ê-ti-ô-pi-a ra đời và Chính quyền Men-ghít-xtu tuyên bố đi theo hướng XHCN. Đầu 1989, Ê-ti-ô-pi-a bắt đầu tiếp xúc với Mỹ, đối thoại với EPLF (Mặt trận Nhân dân Giải phóng Ê-ri-tờ -rê-a) và EPRDF (Mặt trận Cách mạng Dân chủ Nhân dân Ê-ti-ô-pi-a) nhưng vẫn giữ chủ trương nhà nước Ê-ti-ô-pi-a thống nhất và chỉ đồng ý cho Ê-ri-tờ -rê-a tự trị.

• Năm 1991, do ảnh hưởng sự sụp đổ của Liên Xô, Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Ê-ti-ô-pi-a tan rã, Lãnh tụ Men-ghít-xtu Hai-lê Ma-ri-am ra nước ngoài tị nạn chính trị. Tháng 2/1995, EPRDF giành thắng lợi trong bầu cử Quốc hội và từ 22/8/1995 chính thức lấy tên nước là Cộng hoà Dân chủ Liên bang Ê-ti-ô-pi-a.

   

1. Chính trị :

1. Đối nội

   - Sau khi lên nắm quyền, Mặt trận Cách mạng Dân chủ nhân dân Ê-ti-ô-pi-a (EPRDF) chủ trương hoà giải dân tộc nhằm tạo sự ổn định, xây dựng lại đất nước và đã để cho Ê-ri-tờ -rê-a tuyên bố độc lập.

   - Ê-ti-ô-pi-a theo thể chế cộng hòa đại nghị, Quốc hội gồm Thượng viện (108 ghế được bầu gián tiếp bởi Quốc hội của các bang, nhiệm kỳ 5 năm, có nhiệm vụ xây dựng Hiến pháp, giải quyết các vấn đề liên bang) và Hạ viện (547 ghế, được dân bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm, có nhiệm vụ xem xét và biểu quyết thông qua hệ thống luật pháp). Tổng thống được bầu gián tiếp bởi Hạ viện và Thượng viện (nhiệm kỳ 6 năm), Thủ tướng được bổ nhiệm bởi Đảng chiếm đa số sau bầu cử Quốc hội. Quyền lực nằm trong tay Thủ tướng.

   - Các đảng phái chính:

   + Mặt trận Cách mạng Dân chủ nhân dân Ê-ti-ô-pi-a (EPRDF, Đảng cầm quyền được tạo thành bởi 04 Đảng dân tộc: (i) Tổ chức Dân chủ của Nhân dân Oromo; (ii) Phong trào Dân chủ Nhân dân Amhara; (iii) Phong trào Dân chủ của Nhân dân Nam Ethiopia; (iv) Mặt trận Giải phóng của Nhân dân Tigrayan);

   + Đảng Dân chủ Nhân dân Ethiopia của người gốc Somalia (SPDP);

   + Đảng Dân chủ Nhân dân Benishangul Gumuz (BGPDP);

   + Đảng Dân chủ Quốc gia Afar (ANDP).

2. Đối ngoại:

• Ê-ti-ô-pi-a thực hiện đường lối đối ngoại hoà bình, hữu nghị, hợp tác với tất cả các nước, không phân biệt chế độ chính trị. Ê-ti-ô-pi-a tranh thủ tối đa viện trợ của các nước để phục hồi và phát triển kinh tế.

• Với vị trí trung tâm ở vùng Sừng châu Phi, cửa ngõ của khu vực Đông phần châu Phi, Ê-ti-ô-pi-a là nơi đóng trụ sở của hơn 90 tổ chức quốc tế và khu vực như UN, UNDP, WB, AU… Ê-ti-ô-pi-a là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế và khu vực như AU, COMESA, WTO (quan sát viên)…

1. Kinh tế :

• Chính phủ Ê-ti-ô-pi-a đã thông qua chính sách kinh tế chuyển tiếp (TEP) với nội dung chính là: làm rõ chức năng quản lý của nhà nước, đề cao vai trò của tư bản tư nhân, khuyến khích viện trợ nước ngoài. Chính sách này bước đầu đã gây được sự chú ý của các công ty nước ngoài, các nước châu Âu đã quyết định tăng viện trợ cho Ê-ti-ô-pi-a.

• Nông nghiệp chiếm vị trí hàng đầu trong nền kinh tế quốc dân (85% lao động, 90% tổng thu xuất nhập khẩu, 46% tổng sản phẩm nội địa). Cho đến nay, chỉ có hơn 10% trong tổng số 790.000 km² đất nông nghiệp được khai thác. Những cây trồng chính để xuất khẩu là : Cà phê (rất nổi tiếng), bông, dứa sợi, thuốc lá, hoa quả, hạt tiêu, mía, gỗ... Ê-ti-ô-pi-a có số lượng đàn gia súc lớn nhất châu Phi và đứng thứ 10 trên thế giới, cung cấp thịt sữa, da cho ngành công nghiệp chế biến.

• Giữa năm 2015, Chính phủ Ê-ti-ô-pi-a đã thông qua Kế hoạch phát triển Tăng trưởng và Chuyển đổi lần thứ 2, ưu tiên công nghiệp hóa và đô thị hóa. Ê-ti-ô-pi-a đạt tốc độ tăng trưởng cao trong thập kỷ vừa qua nhờ phát triển thương mại nông sản và cơ sở hạ tầng.

• Từ khi Thủ tướng Abiy Ahmed lên cầm quyền tháng 04/2018, Chính phủ mới của Ethiopia đã thực hiện nhiều cải cách mạnh mẽ nhằm xây dựng môi trường ổn định, thực hiện Kế hoạch Phát triển và Chuyển hóa đất nước (GTP), mở cửa nền kinh tế, phát triển khu vực tư nhân, kêu gọi đầu tư nước ngoài, phấn đấu trở thành nước có thu nhập trung bình vào 2025.

  Một số thông tin kinh tế cơ bản (2019) :

  - GDP (PPP): 235,3 tỷ USD 

• GDP (PPP) theo đầu người: 2,311 USD

• Tỷ lệ tăng trưởng GDP: 8,3%

• Cơ cấu kinh tế: nông nghiệp 36,2%, công nghiệp 17%, dịch vụ 46,8%.

• Xuất khẩu: 2,93 tỷ USD (cà phê, vàng, sản phẩm da, động vật sống, các loại hạt lấy dầu).

• Đối tác XK chính: Thụy Sỹ,  Trung Quốc, Mỹ, Hà Lan, Ả-rập Xê-út, Đức  (2017)

• Nhập khẩu: 14,7  tỷ USD (lương thực, động vật sống, dầu và sản phẩm dầu mỏ, hoá chất, máy móc, phương tiện giao thông, ngũ cốc, dệt may).

• Đối tác NK chính: Trung Quốc, Mỹ, Ả-rập Xê-út, Ấn Độ (2015)   

• Lạm phát: 13,2 %

• Nợ công: 61,8% GDP

   

1. Quan hệ Việt Nam-Ê-ti-ô-pi-a :

   1. Quan hệ chính trị:

• Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 23/03/1976. Ta đã lập ĐSQ thường trú tại A-đít A-ba-ba năm 1978 nhưng do khó khăn tài chính, ta rút ĐSQ năm 1992.

• Việt Nam có quan hệ truyền thống tốt đẹp với Ê-ti-ô-pi-a. Dưới thời Men-ghít-xu, Ê-ti-ô-pi-a ủng hộ và phối hợp tốt với Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế, đặc biệt về vấn đề Campuchia. Ê-ti-ô-pi-a ủng hộ ta ứng cử Hội đồng Chấp hành UNESCO (2015-2019), Hội đồng Kinh tế-xã hội LHQ (ECOSOC 2016-2018), Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an 2020-2021.

  - Trao đổi đoàn:

  Đoàn vào: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Ê-ti-ô-pi-a (2004); Tổng Vụ trưởng Vụ Thanh tra và Kiểm toán Ê-ti-ô-pi-a (2006); đoàn Phòng Thương mại và Công nghiệp Ê-ti-ô-pi-a (2009); Cố vấn cấp cao về kinh tế của Thủ tướng  tham dự Hội thảo Việt Nam - châu Phi lần 2 (2010); Thứ trưởng Nông nghiệp Ê-ti-ô-pi-a (10/2012); Phó Thủ tướng Ê-ti-ô-pi-a (11/2014); Bộ trưởng Lao động và các vấn đề xã hội (3/2016), Bộ trưởng Doanh nghiệp công (4/2016), Thị trưởng bang Mekelle (4/2016), Cố vấn của Thủ tướng Ê-ti-ô-pi-a (4/2016).

  Đoàn ra: Phó Chủ tịch nước Nguyễn Hữu Thọ (1978); Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Nguyễn Văn Chính dự lễ thành lập nước CHDC Ê-ti-ô-pi-a (9/1987); Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Phó Chủ tịch HĐBT (12/1980); Thứ trưởng Ngoại giao Lê Lương Minh (4/2012), TLBT Ngoại giao Phạm Sanh Châu (11/2016); Chủ tịch nước Trần Đại Quang (8/2018).

  • Các văn bản ký kết: Hiệp định khung về hợp tác văn hoá và Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật (1978), MOU hợp tác giữa VCCI và Phòng TM&CN Ê-ti-ô-pi-a (2009); Hiệp định miễn thị thực cho người mang HCNG và công vụ (2018); Bản ghi nhớ về hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao (2018); Bản ghi nhớ về hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam và Ủy ban Đầu tư Ethiopia (2018).

    + 7/2013: Hai nước đã kết thúc đàm phán Hiệp định vận tải hàng không, hiện đang hoàn tất các thủ tục nội bộ và dự kiến sẽ ký trong thời gian tới.

  • 4/2014, Ê-ti-ô-pi-a đã công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam.

1. . Quan hệ kinh tế:

• Thương mại: Năm 2019, kim ngạch song phương đạt khoảng 10,2 triệu USD (giảm so với con số 11,3 triệu USD năm 2017), trong đó ta xuất chủ yếu là sản phẩm hóa chất, bánh kẹo và sản phẩm từ ngũ cốc và nhập nguyên phụ liệu dệt may, da giày,...

1. Thông tin CQĐD

   ĐSQ Việt Nam tại Tanzania kiêm nhiệm Ê-ti-ô-pi-a

   Plot 11, Bongoyo Road, Oysterbay, Dar es Salaam, P.O Box 9724, Dar es Salaam, Tanzania

   ĐT: +255 (22) 2664535 máy lẻ 21, 22, 23, 24, 25; Fax: +255 (22) 2664537

   Email: vnemb.taz2009@yahoo.com.vn; vnemb.tz@mofa.gov.vn

   ĐSQ Ê-ti-ô-pi-a tại Hàn Quốc kiêm nhiệm Việt Nam

   Địa chỉ: 258-6 Itaewon-dong, Yongsan-gu, Seoul, Hàn Quốc

   ĐT: +82 2790 9766

   Fax: +82 2790 0156

       

   Tháng 8/2020