BỘ NGOẠI GIAO
Vụ
Trung Đông - Châu Phi
------
TÀI
LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA XI-Ê-RA LÊ-ÔN
VÀ
QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM
Khái quát:
Tên
nước: Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn (Republic of Sierra Leone ) Thủ
đô: Phờ-ri Thao (Freetown) Vị
trí địa lý: nằm ở Tây Phi, phía Bắc và Đông giáp Ghi-nê (Guinea), Tây giáp Đại Tây Dương, Nam và Đông Nam giáp
Li-bê-ri-a (Liberia) Diện
tích: 71.740 km2 Dân
số: 7,4 triệu người (2018) Khí
hậu: Nhiệt đới nóng và ẩm Dân
tộc: hơn 10 dân tộc, hai dân tộc lớn nhất là Temne 35,5%, Mende 33,2%. Ngôn
ngữ: Tiếng Anh, tiếng thổ ngữ Mende (phía Nam), Temne (phía Bắc) Tôn
giáo: 78,6% Hồi giáo, 20% Thiên chúa giáo… Quốc
khánh: 27/4/1961 Tổng
thống: Giu-li-út Ma-đa Bi-ô (Julius Maada Bio, từ 4/2018) Phó
Tổng thống: Mô-ha-mét Dun-đếch Da-lô (Mohamed Juldeh Jalloh, từ 4/2018) Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế: A-li Ca-ba (Alie
Kabba, từ 6/2018)
Lịch
sử: -
Năm 1462, người Bồ Đào Nha bắt đầu xâm nhập Xi-ê-ra Lê-ôn nhưng phải đến năm
1500, thực dân Bồ mới thiết lập được một số cứ điểm của họ ở đây. Sau đó người
Pháp, Hà Lan, Anh tiếp tục đến Xi-ê-ra Lê-ôn và bắt những người Phi làm nô lệ. -
Năm 1896, Anh biến Xi-ê-ra Lê-ôn thành thuộc địa; người dân Xi-ê-ra Lê-ôn đã
nhiều lần nổi dậy đấu tranh chống thực dân Anh. - Ngày 27/4/1961, Anh phải trao trả độc lập cho Xi-ê-ra
Lê-ôn, nhưng vẫn đặt dưới sự bảo trợ của Anh và thuộc Khối liên hiệp Anh. - Ngày 19/4/1971, Thủ tướng S. Stevens tuyên bố thành lập
nước Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn, xoá bỏ chế độ toàn quyền Anh, lập chế độ cộng hòa
tổng thống nhưng vẫn thuộc khối Liên hiệp Anh. Chính trị:
Đối nội: - Xi-ê-ra Lê-ôn thực hiện dân chủ đa đảng từ rất sớm
(1962). Tình hình chính trị luôn bất ổn với nhiều cuộc đảo chính. Tổng thống
A-mét Tê-gian Ka-ba (Ahmed Tejan Kabbah) trúng cử Tổng thống trong cuộc bầu cử
dân chủ năm 1996, tái đắc cử năm 2002. Tại cuộc bầu cử năm 2007, ứng cử viên
đối lập Ơ-nét Bai Cô-rô-ma (Ernest Bai Koroma), thuộc đảng Đại hội toàn dân -
APC giành thắng lợi, trở thành Tổng thống tiếp theo và cầm quyền đến đến tháng
4/2018. Sau hai vòng bỏ phiếu bầu cử Tổng thống tổ chức trong tháng 3/2018, ông
Giu-li-út Ma-đa Bi-ô, ứng cử viên đảng Đảng Nhân dân Xi-ê-ra Lê-ôn – SFPP đã giành chiến
thắng trước ứng cử viên của Đảng cầm quyền APC là cựu ngoại trưởng Sa-mu-ra
Ka-ma-ra (Samura Kamara) với 51,81% phiếu bầu, trở thành Tổng thống thứ năm của nước này, chấm dứt một thập niên
điều hành đất nước của APC. Đây là lần thứ 2 ông Bi-ô nắm giữ vị trí đứng đầu Nhà
nước Xi-ê-ra Lê-ôn sau nhiệm kỳ đầu tiên từ tháng 1-3/1996 sau khi ông thực
hiện cuộc đảo chính quân sự. - Nội chiến
1991-2000: kể từ 1991, cuộc nội chiến giữa quân Chính phủ và Mặt trận Cách
mạng thống nhất (RUF) đã làm hàng chục ngàn người Xi-ê-ra Lê-ôn chết và hơn 2
triệu người (hơn 1/3 dân số) phải di cư sang các nước láng giềng. Tháng 6/1/1999, lực lượng RUF phát động đấu
tranh vũ trang chống lại Chính quyền của Tổng thống hợp pháp và đã chiếm phía
Đông và trung tâm thủ đô Freetown trong đó có Phủ Tổng thống, Sở cảnh sát. Lực
lượng gìn giữ hoà bình của Cộng đồng các nước Tây Phi (ECOWAS) đã đưa quân vào
Xi-ê-ra Lê-ôn và đẩy lùi lực lượng nổi dậy ra khỏi thủ đô. Tháng 7/1999, Chính
phủ của Tổng thống Kabbah và Mặt trận cách mạng thống nhất RUF đã ký Hiệp định
hoà bình. Tháng 5/2000, hiệp định hoà bình bị phá vỡ sau khi RUF bắt cóc 500
lính gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc đang thực thi nhiệm vụ tại Xi-ê-ra
Lê-ôn. Cuối năm 2000, với sự giúp đỡ của LHQ và các nước ECOWAS, tình hình
chính trị Xi-ê-ra Lê-ôn đã ổn định, chấm dứt nội chiến.
- Tháng 1/2006, Phái bộ LHQ tại Xi-ê-ra Lê-ôn (UNAMSIL)
chấm dứt họat động và được thay thế bằng Văn phòng Hỗn hợp của LHQ tại Xi-ê-ra
Lê-ôn (UNIOSIL) - một văn phòng dân sự có nhiệm vụ chủ yếu là hỗ trợ chính
quyền Xi-ê-ra Lê-ôn nâng cao năng lực quản lý, tăng cường khả năng an ninh hỗ
trợ hoạt động nhân đạo và tái thiết đất nước. Tháng 9/2010, HĐBA/LHQ đã chính
thức dỡ bỏ lệnh trừng phạt nước này sau 12 năm. Tháng 3/2014, Văn phòng Hỗn hợp
của LHQ chính thức đóng cửa tại Xi-ê-ra Lê-ôn sau 15 năm tiến hành các hoạt
động gìn giữ hòa bình.
- Xi-ê-ra Lê-ôn theo chế độ cộng hòa Tổng thống, Tổng thống vừa là nguyên
thủ quốc gia vừa là người đứng đầu chính phủ và được dân bầu trực tiếp qua hai
vòng, nhiệm kỳ 5 năm (có thể tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ thứ 2). Quốc hội
Xi-ê-ra Lê-ôn gồm 124 ghế, nhiệm kỳ 5 năm.
- Các đảng phái chính:
+ Đại hội Toàn dân (All
People’s Congress - APC);
+ Đảng Nhân dân Xi-ê-ra Lê-ôn
(Sierra Leone People’s Party – SLPP).
- Dịch Ebola: tháng 5/2014, dịch
Ebola xuất hiện tại Xi-ê-ra Lê-ôn và nhanh chóng lây lan khiến Xi-ê-ra Lê-ôn
trở thành nước có số người thiệt mạng vì Ebola lớn nhất thế giới (3.956 ca tử
vong/14.124 ca nhiễm). Ngày 17/3/2016, WHO công bố chính thức hết dịch Ebola
tại Xi-ê-ra Lê-ôn.
Đối ngoại: - Xi-ê-ra Lê-ôn thực hiện chính sách đa dạng hoá quan hệ,
coi trọng quan hệ với các nước láng giềng, phát triển quan hệ với các nước lớn
(Mỹ, Nga, Trung Quốc). Hiện nay, Xi-ê-ra Lê-ôn đang đẩy mạnh quan hệ kinh tế
với Anh, Mỹ, Bỉ và EU. Xi-ê-ra Lê-ôn coi trọng thúc đẩy hợp tác với các nước
đang phát triển trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam, trong đó có Việt Nam. - Xi-ê-ra Lê-ôn là thành viên của Liên minh châu Phi AU,
ECOWAS, WTO và nhiều tổ chức quốc tế khác. 4. Kinh tế: - Xi-ê-ra Lê-ôn là một trong những nước nghèo nhất thế
giới, 2/3 dân số sống bằng nghề nông. Tuy sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên
phong phú như khoáng sản (kim cương, vàng, ti-tan, bô-xít, sắt), thủy hải sản
và tiềm năng phát triển nông nghiệp (sản phẩm chính là lúa, lạc, dầu cọ, chà
là, ca cao) nhưng cơ sở hạ tầng nước này phần lớn bị tàn phá sau cuộc nội chiến
kéo dài từ 1991-2000. Trong những năm gần đây, tăng trưởng kinh tế Xi-ê-ra
Lê-ôn chủ yếu dựa vào khai thác quặng sắt. Các sản phẩm xuất khẩu chính gồm
quặng sắt, kim cương, quặng titan nhưng thu nhập từ xuất khẩu bị ảnh hưởng lớn
bởi sự dao động của giá nguyên liệu thế giới. - Dịch Ebola trong hai năm 2014-2016 đã ảnh
hưởng rất tiêu cực đến kinh tế Xi-ê-ra Lê-ôn, đặc biệt các lĩnh vực giao thông
vận tải, y tế và sản xuất công nghiệp. Công nghiệp khai thác quặng sắt (tạo ra
hàng ngàn việc làm và mang lại 20% GDP) bị đình trệ, giá sụt giảm và chi phí
sản xuất cao do bệnh dịch. Một số
thông tin kinh tế cơ bản (2018): - GDP
(ngang giá sức mua): 11,5 tỉ USD - GDP đầu người
(tính theo sức mua): 1.553 USD - Tăng
trưởng GDP: 3,5% 5. Quan hệ Việt Nam-Xi-ê-ra Lê-ôn a.
Quan hệ chính trị: - Việt Nam và Xi-ê-ra Lê-ôn lập quan hệ ngoại giao ngày 24/6/1982.
Quan hệ chính trị hai nước phát triển tốt. Xi-ê-ra Lê-ôn ủng hộ Việt Nam ứng cử Hội đồng
Chấp hành UNESCO (2015-2019), Hội đồng Kinh tế-xã hội LHQ (ECOSOC 2016-2018). Năm 2008, khi là Ủy viên không thường trực
của HĐBA/LHQ, Việt Nam đảm nhiệm chức Chủ tịch Ủy ban về Cộng hoà Xi-ê-ra Lê-ôn. - Trao đổi đoàn:
Bạn: Công sứ Xi-ê-ra Lê-ôn (2001),
Đại sứ Xi-ê-ra Lê-ôn tại Bắc Kinh dự Hội
thảo Việt Nam – châu Phi (2003); Bộ trưởng Công Thương (2011); Ta: Đặc phái viên của TTg, Thứ trưởng
Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng (2010). - Các văn bản ký
kết: MoU về hợp tác nông nghiệp, sản xuất muối (12/2001); Hiệp định kinh tế
– thương mại, văn hoá và công nghệ (2003); MoU giữa Bộ NN&PTNT VN và Bộ NN,
Rừng và An ninh lương thực Xi-ê-ra Lê-ôn về hợp tác song phương trên lĩnh vực
nông nghiệp (2010); MoU giữa Bộ NN&PTNT VN với Bộ Nghề cá và Nguồn lợi Thủy
sản Xi-ê-ra Lê-ôn về hợp tác song phương trong lĩnh vực thủy sản; Biên bản làm
việc giữa hai Bộ Ngoại giao (2010); MoU giữa 2 Bộ Công Thương về thương mại gạo
(2011). b.
Quan hệ kinh tế: kim ngạch song phương năm 2018
đạt 17 triệu USD, trong đó ta xuất 15.8 triệu USD (chủ yếu là thuốc lá và
nguyên phụ liệu), nhập 1,1 triệu USD (chủ yếu là gỗ và các sản phẩm gỗ). Trong
các năm 2004, 2006 và 2008, Việt Nam đã cử 03 đoàn công tác thuộc 03 đơn vị
khác nhau là Viện Tư vấn phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và miền núi
(CISDOMA), Đại học An Giang (Giáo sư Võ Tòng Xuân) và đoàn liên ngành do Tổng
cục V Bộ Công an chủ trì sang khảo sát khả năng hợp tác, xây dựng dự án nông
nghiệp tại Sierra Leone.
6. Thông tin CQĐD:
Đại sứ quán Việt Nam tại Nigeria (kiêm nhiệm Xi-ê-ra
Lê-ôn)
Địa chỉ: Số 9 đường River Niger,
quận Maitama
Điện thoại: +234 9 8703678
Fax: +234 9 8703679
Email: vnemb.ng@mofa.gov.vn hoặc dsqvnnigeria@gmail.com
Đại sứ quán Xi-ê-ra Lê-ôn tại Bắc Kinh (kiêm nhiệm Việt
Nam)
Địa chỉ: 7 Dongahi Men,
Wai Dajie Sanitun, 100600
Điện thoại: +86 10
65321222/65322174/65321446
Fax:
+86 10
65323752
Email: slembbj@public3.bta.net.cn
Tháng 4/2019
|
