BỘ NGOẠI GIAO

                   ---o0o---

TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ CỘNG HÒA MA-ĐA-GÁT-XCA

VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

I. Thông tin cơ bản

1. Khái quát:

• Tên nước: Cộng hoà Ma-đa-gát-xca (Republic of Madagascar)

• Thủ đô: An-ta-na-na-ri-vô (Antananarivo)

• Vị trí: Ma-đa-gát-xcalà 1 quốc đảo nằm ở Ấn Độ dương, cách lục địa châu Phi 450 km về phía đông nam, có vị trí quan trọng trên con đường thông thương từ châu Âu, châu Mỹ sang châu Á và châu Đại dương.

• Khí hậu: Nhiệt đới

• Diện tích: 587.295 km² 

• Dân số: 26,97 triệu người (2019)

• Tôn giáo: Các tôn giáo bản xứ (52%), Thiên Chúa giáo (41%) và Hồi giáo (7%).

• Ngôn ngữ: Tiếng Pháp, tiếng Malagasy và tiếng Anh đều là ngôn ngữ chính thức.

• Quốc khánh: 26/6/1960

• Đơn vị tiền tệ: Ariary Madagascar.

• Tổng thống: An-đờ-ri Ra-giu-li-na (Andry Rajoelina) (từ tháng 1/2019).

• Thủ tướng: Cờ-rítx-chiên Nờ-xây (Christian Ntsay) (từ tháng 6/2018).

• Bộ trưởng Ngoại giao: Nai-na An-đờ-ri-át-xi-tô-hai-na (Naina Andriatsitohaina) (từ tháng 01/2019). 

  2. Lịch sử:

            Ma-đa-gát-xcacó lịch sử từ 2000 năm trước. Quốc vương Malagasy thống nhất trị vì từ thế kỷ 18-19. Từ 1885, Ma-đa-gát-xcatrở thành lãnh thổ bảo hộ của Pháp và từ 1896, Pháp biến lãnh thổ này thành thuộc địa.

  Ngày 26/6/1960, Ma-đa-gát-xcatuyên bố độc lập và Thủ lĩnh Đảng Xã hội Dân chủ Phililert Tsiranana (thân Pháp) lên làm Tổng thống. Tháng 12/1975, Tổng thống Ratsiraka tổ chức trưng cầu dân ý, thông qua Hiến chương Cách mạng XHCN Ma-đa-gát-xcavà đổi tên nước thành Cộng hoà Dân chủ Madagascar.

  Tháng 11/1991, các chính đảng ở đây thoả thuận thành lập chính phủ mới cho giai đoạn chuyển tiếp. Ngày 19/8/1992, Ma-đa-gát-xcathông qua Hiến pháp đa đảng mới, đề cao thống nhất đất nước và giảm bớt quyền lực Tổng thống.

  Tháng 4/2007, Ma-đa-gát-xcatổ chức trưng cầu dân ý sửa đổi Hiến pháp mới cho phép đem lại nhiều đặc quyền cho Tổng thống, và lấy tiếng Anh làm ngôn ngữ chính thức bên cạnh tiếng Pháp và tiếng Malagasy tạo thuận lợi cho Ma-đa-gát-xcahội nhập khu vực và quốc tế, nhất là thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

  Từ cuối 2008-2013, Ma-đa-gát-xcalâm vào tình trạng khủng hoảng chính trị trong đó, với sự hậu thuẫn của quân đội, Thị trưởng Thủ đô Antananarivo Rajoelina đã buộc Tổng thống Ravalomanana phải từ chức và trao lại quyền lực cho quân đội. Tháng 3/2009, Tòa án Tối cao Ma-đa-gát-xcatuyên bố ông Rajoelina là Tổng thống của Chính quyền chuyển tiếp Madagascar. Tổng thống Rajoelina chưa được quốc tế công nhận.

  Năm 2010, Ma-đa-gát-xcamột lần nữa sửa đổi hiến pháp theo chế độ bán Tổng thống (semi – presidentiel) theo đó Tổng thống và Thủ tướng chia sẻ quyền lực và điều phối đất nước.

  Ngày 20/12/2013, cuộc bầu cử đã được tiến hành và chọn được Tổng thống mới là ông Hery Rajaonarimampianina. Ngày 25/1/2014, Tổng thống mới nhậm chức. AU, SADC và Francophonie đã khôi phục quy chế thành viên của Madagascar.

Ngày 07/11/2018, Ma-đa-gát-xcatổ chức bầu cử Tổng thống nhiệm kỳ 2019-2023. Ngày 28/12/2018, sau hai vòng bỏ phiếu, Ủy ban Bầu cử độc lập Ma-đa-gát-xca(CENI) thông báo ứng cử viên Andry Rajoelina giành thắng lợi với 55,66% phiếu bầu, ông Marc Ravalomanana giành 44,34% số phiếu. Ngày 09/01/2019, Tòa án hiến pháp chính thức tuyên bố ông Andry Rajoelina, 44 tuổi, trở thành Tổng thống Ma-đa-gát-xca(tổng thống trẻ tuổi nhất tại châu Phi).

3. Chính trị:

a) Đối nội:

- Thể chế chính trị : Cộng hoà bán Tổng thống.

          -  Các đảng phái chính trị chính:

+ Đảng AVANA của Jean Louis Robinson

+ Đảng xanh hoặc AMHM của Sarah Geeorget Rabeharisoa

+ Đảng Chủ nghĩa tự do kinh tế và Hành động Dân chủ vì Tái thiết đất nước (LEADER – Fanilo)

+ Đảng Lực lượng mới vì Madagasca – FIDIO của cựu Tổng thống Hery Rajaonarimampianina.

+ Đảng Quyết tâm của tuổi trẻ Ma-đa-gát-xcacủa đương kim Tổng thống Andry Rajoelina

b) Đối ngoại:

          Ma-đa-gát-xcalà thành viên của Liên minh châu Phi (AU), Phong trào Không liên kết. Năm 2004 Ma-đa-gát-xcađược kết nạp làm thành viên của Cộng đồng Phát triển Nam châu Phi (SADC). Do cuộc đảo chính năm 2009, Ma-đa-gát-xcatừng bị treo tư cách thành viên Liên minh châu Phi và Cộng đồng Phát triển Nam châu Phi sau đó đã được khôi phục vào 2014.

4. Kinh tế:

Từ giữa năm 90, Ma-đa-gát-xcathực hiện chính sách kinh tế thị trường, theo đuổi chính sách tư nhân hóa và tự do hóa, khuyến khích nguồn vốn và đầu tư nước ngoài. Chiến lược này đã giúp Ma-đa-gát-xcaduy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế đều và ổn định. Ma-đa-gát-xcacó quan hệ hợp tác kinh tế chủ yếu với các nước phương Tây và châu Á.

 Cơ cấu nền kinh tế bao gồm dịch vụ (56,6%), nông nghiệp (26,5%), công nghiệp (16,9%). Nông nghiệp bao gồm cả thủy sản và lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng (chiếm 80% dân số và đóng góp hơn ¼ GDP). Nông sản chính: cà phê, vani (đứng đầu thế giới), đinh hương, hồ tiêu, gạo, bông, cao su, mía.. và chiếm tới 90% kim ngạch xuất khẩu.

Khoáng sản: crôm, graphite, mica, than, kẽm, thạch anh, vàng, uranium...

Công nghiệp khai khoáng chưa phát triển, chủ yếu tập trung vào công nghiệp chế biến thịt, thủy sản, dệt may, sản xuất bia, đường, xi măng, lắp ráp ô tô...

Một số chỉ số kinh tế năm 2019:

• GDP (PPP): 45,97 tỷ USD

• GDP bình quân (PPP): 1700 USD

• Tăng trưởng GDP: 5,2%

• Các sản phẩm xuất khẩu chính: Cà phê, va-ni, đinh hương, hồ tiêu, đường, bông, crôm, các sản phẩm hóa dầu, cô-ban, ni-ken, đá quý, hàng may mặc

• Các sản phẩm nhập khẩu chính: Máy móc thiết bị, sản phẩm dầu lửa, hàng tiêu dùng, lương thực

II. Quan hệ Ma-đa-gát-xca- Việt Nam:

1. Quan hệ ngoại giao, kinh tế:

- Hai nước lập quan hệ ngoại giao ngày 18/12/1972.  Trước năm 1990, ta có ĐSQ tại Ma-đa-gát-xcanhưng sau đó đóng cửa do khó khăn về kinh tế. Dưới thời cựu Tổng thống Ratsiraka, bạn xây tượng đài Hồ Chí Minh ở thủ đô của Madagascar, khánh thành vào tháng 3/2003. Tượng đài vừa được duy tu sửa chữa vào tháng 9/2014.

Cộng đồng người Việt tại Ma-đa-gát-xcađã trải qua nhiều thế hệ và hiện nay có khoảng 400 người.

a) Trao đổi đoàn:

+ Các đoàn Ma-đa-gát-xcathăm Việt Nam: Bộ trưởng Công nghiệp, Thương mại và Phát triển kinh tế tư nhân (8/2004), Tiến sĩ Ivohasina Fizara Razafimahefa, Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (10/2008), Bộ trưởng Phủ Tổng thống phụ trách Nông nghiệp và Chăn nuôi (5/2017), Phó Chủ tịch Quốc hội thăm Ma-đa-gát-xca(tháng 3/2018).

+ Các đoàn Việt Nam thăm Madagascar: Bộ trưởng Văn hoá Thông tin Phạm Quang Nghị (3/2003), Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa (11/2003). Chủ tịch nước Trần Đại Quang dự HNCC Pháp ngữ và thăm Ma-đa-gát-xca(11/2016).

b) Các thỏa thuận song phương đã ký: Hiệp định khung về Hợp tác Kinh tế, Thương mại, Văn hoá, Khoa học và Công nghệ (11/2003).

- Quan hệ thương mại năm 2018 đạt hơn 21,4 triệu USD. Ta xuất khẩu hơn 16,1 triệu USD các mặt hàng dệt may, xi măng và nhập từ bạn chủ yếu hạt điều và các hàng hóa khác.

2. Hợp tác trong các lĩnh vực:

+ Giáo dục: Vào những năm 1980, ta có 45 chuyên gia giáo dục sang làm việc tại Madagascar.

+ Nông nghiệp: Năm 1999, ta đã cử 80 chuyên gia, kỹ thuật viên nông nghiệp và thuỷ sản sang làm việc tại Ma-đa-gát-xcatheo mô hình hợp tác ba bên với sự tài trợ của FAO.

III. Thông tin Cơ quan Đại diện

ĐSQ Việt Nam tại Mozambique kiêm nhiệm Ma-đa-gát-xca

Địa chỉ: Av. Francisco Orlando Magumbwe, No 1026/1048

Caixa Postal 4501, Maputo, Mozambique.

Tel: (+258) 21 49 7912; (+258) 21 49 1989

Fax: (+258) 21 49 1992

Email: dsqvnmoz@yahoo.com

ĐSQ Ma-đa-gát-xcatại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam

Địa chỉ: No.3, San Li Tung Dong Jie, Beijing 100600

Tel: (+86) 10 6535 2571; (+86) 10 6532 1353

Fax: (+86) 10 6532 2102

Email: ambamadbeijing@yahoo.fr