A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ CỘNG HÒA MA-ĐA-GÁT-XCA
I. Thông tin chung
Tên nước: hoà Ma-đa-gát-xca (Republic of Madagascar)                               
Thủ đô: An-ta-na-na-ri-vô (Antananarivo)                               
Quốc khánh: 26/6/1960                                
Vị trí địa lý: là một quốc đảo nằm ở Ấn Độ dương, cách lục địa châu Phi 450 km về phía Đông Nam, có vị trí quan trọng trên con đường thông thương từ châu Âu, châu Mỹ sang châu Á và châu Đại dương; là một trong bốn đảo lớn nhất thế giới.                              
Diện tích:  587.295 km2                          
Khí hậu: Nhiệt đới                    
Dân số: 28,4 triệu người (2021)                              
Ngôn ngữ: Tiếng Pháp, tiếng Malagasy và tiếng Anh đều là ngôn ngữ chính thức.                                
Đơn vị tiền tệ: Ariary Ma-đa-gát-xca (1 USD = 4.190 Ariary)                              
GDP: 16,64 tỷ USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)                               
GDP/đầu người: 449 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)                               
Tôn giáo: Các tôn giáo bản xứ (52%), Thiên Chúa giáo (41%) và Hồi giáo (7%).                               
Cơ cấu hành chính: Madagascar chia thanh 22 vùng, các vùng được chia thành 119 huyện, 1579 xã.                                
Lãnh đạo chủ chốt:               
+ Tổng thống: An-đờ-ri Ra-giu-li-na (Andry Rajoelina) (từ tháng 01/2019);
+ Thủ tướng: Cờ-rítx-chiên Nờ-xây (Christian Ntsay) (từ tháng 6/2018);
+ Chủ tịch Quốc hội: Cờ-rítx-tin Ra-da-na-ma-ha-xoa (Christine Razanamahasoa) (từ tháng 7/2019);
+ Chủ tịch Thượng viện Ê-ri-ma-na-na Ra-gia-phi-ma-he-pha (Herimanana Razafimahefa) (từ tháng 01/2021);
+ Bộ trưởng Ngoại giao: Ri-sác Ran-đơ-ri-a-man-đơ-ra-tô (Richard Randriamandrato) (từ tháng 3/2022).
II. Khái quát lịch sử
  Madagascar có lịch sử từ 2000 năm trước. Quốc vương Malagasy thống nhất trị vì từ thế kỷ 18-19. Từ 1885, Ma-đa-gát-xca trở thành lãnh thổ bảo hộ của Pháp và từ 1896, Pháp biến lãnh thổ này thành thuộc địa. Từ năm 1947, nhân dân Ma-đa-gát-xca đã tiến hành khởi nghĩa đòi độc lập. Đến năm 1958, chính quyền Pháp buộc phải đồng ý thành lập nước Cộng hòa Ma-đa-gát-xca nhưng đến ngày 26/6/1960, Ma-đa-gát-xca mới chính thức tuyên bố độc lập và Thủ lĩnh Đảng Xã hội Dân chủ Phililert Tsiranana (thân Pháp) lên làm Tổng thống.
Tháng 12/1975, Tổng thống Ratsiraka tổ chức trưng cầu dân ý, thông qua Hiến chương Cách mạng xã hội chủ nghĩa Ma-đa-gát-xca và đổi tên nước thành Cộng hoà Dân chủ Ma-đa-gát-xca.
Ngày 19/8/1992, Madagascar thông qua Hiến pháp mới, lấy tên nước là Cộng hòa Ma-đa-gát-xca.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Thể chế nhà nước: Cộng hoà bán Tổng thống. Tổng thống là người đứng đầu Nhà nước, được bầu với nhiệm kỳ 5 năm. Thủ tướng đứng đầu Chính phủ. Quyền hành pháp thuộc Chính phủ. Quyền lập pháp được chia sẻ giữa Chính phủ với Quốc hội và Thượng viện.
- Cơ cấu nghị viện: Nghị viện là cơ quan lập pháp lưỡng viện của Madagascar gồm Thượng viện (Senat) và Quốc hội (National Assembly). Thương viện gồm 18 thương nghị sĩ, 12 trong số đó dược bầu gián tiếp và 6 người do tổng thống bổ nhiệm, Quốc hội gồm 151 đại biểu.
- Các đảng phái chính trị: Các đảng phái chính của Madagascar gồm:
+ Đảng Đại hội Độc lập của Ma-đa-gát-xca (AKFM): thành lập năm 1958, là đảng chính trị cộng sản do một linh mục Tin lành Merina tên là Richard Andriamanjato sáng lập trên cơ sở có mối liên hệ với Đảng Cộng sản Pháp. Sau năm 1976, AKFM là một phần của Liên minh Đội tiên phong Cách mạng Ma-đa-gát-xca (FNRD).
+ Hiệp hội Tái sinh Ma-đa-gát-xca (AREMA): thành lập năm năm 1976, với tên gọi là Đội tiên phong Cách mạng Ma-đa-gát-xca (FNRD). FNRD là một liên minh chính trị chính của Tổng thống Ratsiraka, luôn chiếm đa số ghế trong quốc hội đến khi chế độ Ratsiraka sụp đổ năm 1991.
+ Đảng Tuổi trẻ Ma-đa-gát-xca quyết tâm (TGV): thành lập năm 2007, là Đảng của Tổng thống đương nhiệm Andry Rajoelina. Đảng được thành lập khi ông Andry Rajoelina tham gia tranh cử thị trưởng thành phố Antananarivo (Thủ đô). TGV cũng là một biệt danh của Tổng thống Andry Rajoelina.
+ Đảng Tôi yêu Ma-đa-gát-xca (TIM): thành lập năm 2002 để ủng hộ Tổng thống Marc Ravalomanana và là Đảng giành đa số ghế tại Quốc hội trong cuộc bầu cử năm 2007. Đến năm 2013, ông Marc Ravalomanana tách ra thành lập Đảng riêng để tranh cử Tổng thống.
+ Đảng Chủ nghĩa tự do kinh tế và Hành động Dân chủ vì Tái thiết đất nước (LEADER – Fanilo): thành lập năm 1992.
+ Đảng Lực lượng mới vì Madagasca – FIDIO của cựu Tổng thống Hery Rajaonarimampianina.
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ:
Từ khi giành độc lập, Ma-đa-gát-xca trải qua nhiều giai đoạn khủng hoảng chính trị (1972, 1991-1992, 2001-2002, 2009-2013). Bầu cử thành công tháng 12/2013 đã đưa ông Hery Rajaonarimampianina lên làm Tổng thống, giúp Ma-đa-gát-xca được khôi phục quy chế thành viên (bị đình chỉ từ 2009) tại Liên minh châu Phi, SADC, Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ năm 2014. Bầu cử Tổng thống năm 2018 với chiến thắng của ông Andry Rajoelina đã diễn ra trong hòa bình, trật tự, là bước tiến lớn của Ma-đa-gát-xca trong việc duy trì hòa bình, ổn định chính trị.
2. Kinh tế - Xã hội 
- Cơ cấu ngành kinh tế: dịch vụ (56,6%), nông nghiệp (26,5%), công nghiệp (16,9%). Nông nghiệp bao gồm cả thủy sản và lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng (chiếm 80% dân số và đóng góp hơn ¼ GDP). Nông sản chính: cà phê, vani (đứng đầu thế giới), đinh hương, hồ tiêu, gạo, bông, cao su, mía.. và chiếm tới 90% kim ngạch xuất khẩu. Khoáng sản gồm có crôm, graphite, mica, than, kẽm, thạch anh, vàng, uranium... Công nghiệp khai khoáng chưa phát triển, chủ yếu tập trung vào công nghiệp chế biến thịt, thủy sản, dệt may, sản xuất bia, đường, xi măng, lắp ráp ô tô...
 Các sản phẩm xuất khẩu chính: Cà phê, va-ni, đinh hương, hồ tiêu, đường, bông, crôm, các sản phẩm hóa dầu, cô-ban, ni-ken, đá quý, hàng may mặc
 Các sản phẩm nhập khẩu chính: Máy móc thiết bị, sản phẩm dầu lửa, hàng tiêu dùng, lương thực.
 Các đối tác thương mại chính:  EU, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nga, Nhật, Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc...
- Ma-đa-gát-xca xếp hạng 164/189 về chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2020. Tỷ lệ thất nghiệp những năm gần đây dao động 2,6%.
V. Chính sách đối ngoại
Ma-đa-gát-xca là thành viên của Liên hợp quốc, G77, Phong trào Không liên kết, WTO, IMF, Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF), Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng Phát triển Nam châu Phi (SADC), Thị trường chung Đông và Nam Phi (COMESA).
B. QUAN HỆ VIỆT NAM - MA-ĐA-GÁT-XCA
I. Quan hệ chính trị
 - Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Ma-đa-gát-xca thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 18/12/1972.
- Cơ quan đại diện: Hai nước chưa mở Đại sứ quán tại thủ đô của nhau. Hiện nay, Đại sứ quán Việt Nam tại Mô-dăm-bích kiêm nhiệm Ma-đa-gát-xca. Đại sứ quán Ma-đa-gát-xca tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam.
 - Hoạt động trao đổi đoàn:
+ Đoàn Việt Nam thăm Ma-đa-gát-xca: Phó Chủ tịch nước Nguyễn Hữu Thọ (11/1978), Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp (10/1980), Bộ trưởng Văn hoá Thông tin Phạm Quang Nghị (3/2003) (thăm chính thức và dự lễ khánh thành công trình  tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tại Quảng trường Hồ Chí Minh tại Thủ đô Antananarivo), Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa (11/2003), Chủ tịch nước Trần Đại Quang dự Hội nghị cấp cao Pháp ngữ và thăm Ma-đa-gát-xca (11/2016), Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển (3/2018).
+ Đoàn Ma-đa-gát-xca thăm Việt Nam: Thứ trưởng Nông-Lâm nghiệp và Nghề cá (6/2004), Bộ trưởng Công nghiệp, Thương mại và Phát triển kinh tế tư nhân (8/2004), Tiến sĩ Ivohasina Fizara Razafimahefa, Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (10/2008), Bộ trưởng Giao thông Vận tải (12/2016), Bộ trưởng Phủ Tổng thống phụ trách Nông nghiệp và Chăn nuôi (5/2017), Tổng Thư ký Bộ Giáo dục Quốc gia, Giáo dục Kỹ thuật (12/2019).
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
1. Thương mại
 Kim ngạch thương mại song phương hai nước năm 2021 đạt 31,4 triệu. Ta xuất khẩu phân bón, chất dẻo nguyên liệu, hóa chất, sản phẩm sắt thép và nhập bông.
2. Nông nghiệp
Năm 1999, Việt Nam đã cử khoảng 80 chuyên gia, kỹ thuật viên nông nghiệp và thuỷ sản sang làm việc tại Ma-đa-gát-xca theo mô hình hợp tác ba bên với sự tài trợ của FAO (1999-2007).
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
1. Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương
Hai nước tích cực phối hợp trên các diễn đàn đa phương.
2. Hợp tác văn hóa
Trong những năm 2000-2002, dưới thời cựu Tổng thống Ratsiraka và cựu Tổng thống Marc Ravalomanana, Ma-đa-gát-xca đã tạo điều kiện cho ta dựng tượng đài Hồ Chí Minh (tượng bán thân) đặt tại Quảng trường Hồ Chí Minh ở thủ đô An-ta-na-na-ri-vô, khánh thành vào tháng 3/2003.
3. Hợp tác giáo dục đào tạo
Vào những năm 1980, Việt Nam có 45 chuyên gia giáo dục sang làm việc tại Ma-đa-gát-xca.
IV. Cộng đồng Việt Nam tại Ma-đa-gát-xca
Cộng đồng người Việt tại Ma-đa-gát-xca đã trải qua nhiều thế hệ và hiện nay có khoảng 400 người, chủ yếu là các thế hệ con cháu người Ma-đa-gát-xca gốc Việt đời thứ 3-4, hầu hết không nói được tiếng Việt.
V. Các Hiệp định, thỏa thuận đã ký kết giữa hai nước
Hiệp định hợp tác Kinh tế và Kỹ thuật (11/1980), Hiệp định Quan hệ Bưu chính và Điện chính (11/1978), Hiệp định khung về Hợp tác Kinh tế, Thương mại, Văn hoá, Khoa học và Công nghệ (11/2003).
VI. Thông tin Cơ quan đại diện
ĐSQ Việt Nam tại Mozambique kiêm nhiệm Madagascar
Địa chỉ: Av. Francisco Orlando Magumbwe, No 1026/1048
Caixa Postal 4501, Maputo, Mozambique.
Tel: (+258) 21 49 7912; (+258) 21 49 1989
Fax: (+258) 21 49 1992
Email: dsqvnmoz@yahoo.com

ĐSQ Madagascar tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam
Địa chỉ: No.3, San Li Tung Dong Jie, Beijing 100600
Tel: (+86) 10 6535 2571; (+86) 10 6532 1353
Fax: (+86) 10 6532 2102
Email: ambamadbeijing@yahoo.fr

Tháng 8/2022