TÀI LIÊU CƠ BẢN VỀ CỘNG HOÀ DÂN CHỦ CÔNG-GÔ

VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

I.  Khái quát:

• Tên nước: CHDC Công-gô (République Démocratique du Congo)

• Thủ đô: Kin-sa-xa (Kinshasa)

• Vị trí địa lý: CHDC Công-gô (hay còn gọi là Công-gô Kin-sa-xa) nằm ở miền Trung châu Phi. Phía đông giáp Ru-an-đa, U-gan-đa, Bu-run-đi, phía tây giáp CH Công-gô, Ăng-gô-la, phía  nam giáp Dăm-bi-a, bắc giáp Trung Phi, Su-đăng.

• Khí hậu: nóng ẩm ở lưu vực sông, khô và mát hơn ở phía Nam.

• Diện tích: 2.344.858 km²

• Dân số: 89,56 triệu người (UN 7/2020)

• Tôn giáo: Thiên chúa giáo

• Ngôn ngữ: tiếng Pháp

• Đơn vị tiền tệ: Francs Congo

• Quốc khánh: 30/6/1960 (tuyên bố độc lập)

   

  II. Lịch sử:

• Công-gô Kin-sa-xa là thuộc địa của Bỉ từ năm 1885, được trao trả độc lập ngày 30/6/1960 do Kassavubu làm Tổng thống, Patrice Lumumba làm Thủ tướng.

• Ngày 24/11/1965, Mobutu đảo chính lên cầm quyền đến năm 1997. Tháng 5/1997, ông Laurent Desiré Kabila, được Ru-an-đa và U-gan-đa ủng hộ, lật đổ Mobutu và lên làm Tổng thống.

• Tháng 8/1998 lực lượng nổi dậy người Banyamulenge (gốc Tutsi) được Ru-an-đa và U-gan-đa ủng hộ đã chiếm toàn bộ miền Đông, đe doạ lật đổ Tổng thống Laurent Desire Kabila được Ăng-gô-la, Dim-ba-buê và Na-mi-bi-a ủng hộ. Ngày 10/7/1999, 6 nước dính líu tới cuộc xung đột ở Công-gô Kin-sa-xa đã ký Hiệp định ngừng bắn dưới sự bảo hộ của Liên minh châu Phi và LHQ.

• Ngày 16/1/2001, ông Laurent Desire Kabila bị sát hại và con trai là Joseph Kabila được đưa lên làm Tổng thống.

• Tình hình Công-gô Kin-sa-xa tiếp tục không ổn định. Với sự dàn xếp của Liên minh châu Âu và LHQ, ngày 17/12/2002 các bên tham chiến ở Công-gô Kin-sa-xa đạt được Hiệp định hoà bình, cam kết ngừng bắn, tiến tới tổ chức bầu cử và ngày 7/4/2003 chính quyền quá độ được thành lập, ông Joseph Kabila làm Tổng thống.

   

  III. Chính trị:

  1. Đối nội:

• Thể chế: Cộng hòa bán tổng thống (semi-presidential republic). Tổng thống là đại diện của đảng giành nhiều phiếu trong tổng tuyển cử, có quyền chỉ định Thủ tướng. Quyền hành pháp được chia sẻ giữa Tổng thống và Thủ tướng. Trong trường hợp không giành được đa số phiếu trong Quốc hội, Tổng thống cần lập một chính phủ liên hợp để giành sự ủng hộ của Quốc hội.

  Hiện tại:

• Tổng thống: Phê-lích Si-xê-kê-đi (Felix Tshisekedi, từ 1/2019)

• Thủ tướng: Xin-vét-trơ I-lung-ga I-lung-cam-ba (Sylvestre Illunga Illunkamba từ 5/2019)

• Bộ trưởng Ngoại giao và HTQT: Ma-ri Tum-ba Nờ-dê-da (Marie Tumba Nzeza, từ 8/2019)

• Kể từ ngày 30/7/2006, Công-gô Kin-sa-xa bầu cử Tổng thống và Quốc hội theo chế độ đa đảng.

• Tổng thống hiện tại, Felix Tshisekedi - người đứng đầu Liên minh vì Dân chủ và Tiến bộ xã hội, đắc cử sau đợt tổng tuyển cử ngày 30/12/2018 với 38,6% số phiếu thuận và nhậm chức ngày 25/1/2019.

• Tháng 8/2019, Thủ tướng CHDC Công-gô Sylvestre Illunga Illunkamba công bố danh sách nội các mới 66 thành viên, trong đó có tân Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế.

  2. Đối ngoại:

        - Dưới sự bảo trợ của LHQ, Hội nghị quốc tế về Vùng Hồ lớn lần hai (tại Nairobi-Kenya, tháng 12/2006) đã thông qua Hiệp ước về An ninh, Ổn định và Phát triển tại Vùng Hồ lớn. Hiệp định này có ý nghĩa rất quan trọng trong tiến trình bình thường hoá quan hệ giữa Công-gô Kin-sa-xa và các nước láng giềng.

        - Công-gô Kin-sa-xa là thành viên LHQ, phong trào KLK, Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng pháp triển các nước Nam châu Phi (SADC), Thị trường chung Đông Nam Phi (COMESA), WTO, khối Pháp ngữ,....

 IV.  Kinh tế:

• Công-gô Kin-sa-xa giàu khoáng sản chiến lược như kim cương, đồng, cobalt, uranium, vàng, bạc, sắt, thiếc, kẽm, dầu lửa,...và có tiềm năng thuỷ điện rất lớn.

• Hàng năm Công-gô Kin-sa-xa sản xuất khoảng 49.000 tấn đồng; 1.680 tấn thiếc, 2.980 tấn cobalt, 390kg vàng, 22 triệu carats kim cương, 10.200 triệu thùng dầu.

• 70% lao động làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, tập trung phát triển sản xuất cà phê, đường, dầu cọ, chè, chuối, gỗ....

• Công-gô Kin-sa-xa xuất khẩu kim cương, vàng, copper, cobalt, dầu thô, gỗ...

• Từ năm 2002, nền kinh tế Cộng hòa Dân chủ Congo trả qua giai đoạn chuyển đổi với sự khởi động lại nền kinh tế. Các điều kiện an ninh được cải thiện đã tạo thuân lợi cho nền thương mại trong nước dần phục hồi. Ngoài ra, nhờ có nguồn viện trợ lớn do các nhà tài trợ cam kết với Congo trong khuôn khổ các chương trình hành động ưu tiên tại Pháp năm 2007. Trong năm 2009, các chỉ số vĩ mô xấu đi do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính quốc tế lên giá nguyên vật liệu thô và ngành công nghiệp khai thác (một trong những động lực tăng trưởng chính của CHDC Congo. Tình hình kinh tế được cải thiện từ năm 2010 với việc tăng giá cả và lạm phát thấp (dưới 1% trong giai đoạn 2013 -2014). Nền kinh tế CHDC Congo được dự báo tiếp tục tăng trưởng tốt từ nay cho tới năm 2020 (7.5% theo dự đoán của IMF).

• GDP (IMF 2019 -PPP): 83,11 tỉ USD, bình quân: 849 USD; Tăng trưởng: 3,4%

V. Quan hệ với Việt Nam:

• Việt Nam và Công-gô Kin-sa-xa thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 13/4/1961.
• Việt Nam hoan nghênh và ủng hộ những nỗ lực của LHQ, Liên minh châu Phi và các tổ chức khu vực ở châu Phi trong việc giúp đỡ Công-gô Kin-sa-xa vãn hồi và củng cố hoà bình, ổn định đất nước để góp phần vào hoà bình và ổn định ở khu vực.
•  Trao đổi thương mại:  kim ngạch thương mại Việt Nam – Công-gô Kin-sa-xa năm 2019 chỉ đạt 166,97 triệu USD; trong đó ta xuất 13,88 triệu USD (gạo, sản phẩm dệt may, dao cạo râu, thuốc thú y...), nhập 153,09 triệu USD (chủ yếu là đồng với 142,99 triệu USD).

2. Trao đổi đoàn

Ta: Tháng 5/2004, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Đào Việt Trung thăm làm việc tại CHDC Congo.

Bạn: Tháng 8/2012, đoàn công tác do Bộ trưởng Năng lượng CHDC Congo – ông Crispin Atama Tabe đã có chuyến thăm và làm việc với lãnh đạo Tập đoàn dầu khí Quốc gia Việt Nam.

3. Thông tin về cơ quan đại diện

                                                                                                         Tháng 8/2020