TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ CỘNG HOÀ BỜ BIỂN NGÀ VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ
NƯỚC CỘNG HOÀ CỐT ĐI-VOA (BỜ BIỂN NGÀ)
I. Thông tin chung
Tên nước: Cộng hoà Cốt Đi-voa/Bờ Biển Ngà (Republic of Côte d’Ivoire)
Thủ đô: Y-a-mút-xu-cơ-rô (Yamoussoukro)
Quốc khánh: 07/8/1960 (Ngày giành độc lập từ Pháp)
Vị trí địa lý: thuộc Tây Phi, trên bờ Đại Tây Dương, Bắc giáp Ma-li và
Buốc-ki-na Pha-xô, Đông giáp Ga-na, Tây giáp CH Ghi-nê và Li-bê-ri-a, Nam giáp Đại Tây Dương.
Diện tích: 322.463 km2
Khí hậu: phía Bắc là khí hậu nhiệt đới khô vừa và phía Nam là khí hậu xích đạo ẩm.
Dân số: 27,05 triệu người (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Dân tộc: 60 dân tộc, trong đó dân tộc Akan chiếm khoảng 42% dân số.
Ngôn ngữ: Tiếng Pháp. 
Đơn vị tiền tệ: Franc CFA Tây Phi (XOF) (1 USD = 620 XOF)
GDP: 69,76 tỷ USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
GDP/đầu người: 2.578,8 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)
Tôn giáo: Hồi giáo 38%, Thiên chúa giáo 32%, Đạo cổ truyền 11%
Cơ cấu hành chính: 14 khu vực hành chính (district) trong đó có 12 khu vực được chia thành 31 vùng và 2 khu vực tự trị (Abidjan và Yamoussoukro).
Lãnh đạo chủ chốt:
+ Tổng thống: A-lát-xan U-át-ta-ra (Alassane Ouattara) (từ tháng 12/2010, tái đắc cử năm 2015 và 2020);
+ Phó Tổng thống: Ti-ê-mô-cô Mây-li-ê Cô-nê (Tiémoko Meyliet Koné) (từ tháng 4/2022);
+ Thủ tướng: Pa-tơ-rích Giê-rôm A-si (Patrick Jérôme Achi) (từ tháng 3/2021);
+ Chủ tịch Quốc hội: A-đa-ma Bích-tô-gô (Adama Bictogo) (từ tháng 6/2022);
+ Chủ tịch Thượng viện: Gian-nô A-hu-xu Cu-a-đi-ô (Jeannot Ahoussou Kouadio) (từ tháng 4/2018);
+ Bộ trưởng Nhà nước, Bộ trưởng Ngoại giao, hội nhập châu Phi và người Bờ Biển Ngà ở nước ngoài: Bà Căng-đi-a Ca-mi-xô-cô Ca-ma-ra (Kandia Kamissoko Camara) (từ tháng 4/2021).

II. Khái quát lịch sử
Từ thế kỷ 17, người Pháp bắt đầu thâm nhập vào Bờ Biển Ngà để truyền đạo và buôn bán. Ngày 20/3/1893, Pháp từ bỏ quan hệ thông thương và thực hiện chế độ thực dân ở Bờ Biển Ngà. Sau Thế chiến II (1946), Đảng Dân chủ Bờ Biển Ngà ra đời do Félix Houphouet Boigny đứng đầu đấu tranh đòi độc lập. Tháng 5/1957, Pháp để cho Bờ Biển Ngà tự trị và ngày 4/12/1958 Bờ Biển Ngà trở thành nước Cộng hoà nằm trong khối Liên hiệp Pháp. Ngày 07/8/1960, Bờ Biển Ngà tuyên bố độc lập, ông F.H Boigny được bầu làm Tổng thống và Chủ tịch Đảng Dân chủ (Đảng cầm quyền). Ông F.H Boigny giữ chức Tổng thống cho tới khi qua đời ngày 7/12/1993.
Năm 1994, Chủ tịch Quốc hội Henri Konan Bédié được chỉ định làm Tổng thống thay ông Boigny. Ngày 22/10/1995, ông Bédié được bầu làm Tổng thống với 95% số phiếu.
Ngày 24/12/1999, cựu tư lệnh quân đội Bờ Biển Ngà - Tướng Robert Guei đã tiến hành đảo chính (lần đầu tiên từ khi độc lập) lật đổ Tổng thống Henri Konan Bédié, tự phong Tổng thống. Tháng 10/2000, ông Laurent Gbagbo đã được bầu làm Tổng thống và nắm quyền tới năm 2010.
Tháng 11/2010, tại bầu cử Tổng thống, ông Alassane Ouattara đã giành chiến thắng trước ông Laurent Gbagbo. Bờ Biển Ngà rơi vào nội chiến khi Tổng thống mãn nhiệm Gbagbo kiên quyết từ chối chuyển giao quyền lực. Nhiều cuộc giao tranh ác liệt đã xảy ra giữa lực lượng ủng hộ Ouattara và lực lượng trung thành với Gbagbo, khiến 3.000 người thiệt mạng và hơn 150.000 người phải rời bỏ đất nước sang các nước láng giềng lánh nạn. Nội chiến kết thúc sau khi ông Gbagbo bị bắt và đầu hàng ngày 11/4/2011. Ông Ouattara chính thức tuyên thệ nhậm chức ngày 7/5/2011.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Thể chế Nhà nước: Cộng hoà Tổng thống. Tổng thống được dân bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 05 năm (tối đa 02 nhiệm kỳ), nắm thực quyền. Phó Tổng thống (quy định từ sau khi Hiến pháp mới được thông qua năm 2016) và Thủ tướng được Tổng thống bổ nhiệm trên cơ sở nhất trí của Thượng viện và Hạ viện, nhiệm kỳ 05 năm, tối đa 02 nhiệm kỳ.
- Cơ cấu nghị viện: gồm Quốc hội và Thượng viện. Quốc hội gồm 255 ghế, đại biểu được bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm; Thượng viện được lập từ sau khi sửa đổi Hiến pháp năm 2016 gồm 99 ghế trong đó 66 đại biểu được bầu theo vùng (mỗi vùng 2 đại biểu), 33 đại biểu được Tổng thống đề cử.
- Các đảng phái chính trị: Có khoảng 130 đảng phái chính trị tại Bờ Biển Ngà, trong đó tiêu biểu có:
+ Tập hợp những người theo Chủ nghĩa Houphouët vì Dân chủ và Hòa bình (RHDP): Đảng cầm quyền của Tổng thống Alassane Ouattara, thành lập 2005 dưới dạng liên minh và chính thức tách ra năm 2018 thành đảng độc lập.
+ Đảng Dân chủ Bờ Biển Ngà - Tập hợp Dân chủ châu Phi (PDCI - RDA) đối lập: thành lập năm 1946, Chủ tịch Đảng là Henri Konan Bédié.
+ Mặt trận Nhân dân Bờ Biển Ngà (FPI): thành lập năm 1982, Chủ tịch Đảng là Pascal Affi N’Guessan.
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ
- Tổng thống Alassane Ouattara tái đắc cử trong cuộc bầu cử Tổng thống tháng 10/2015. Tại bầu cử Tổng thống tháng 10/2020, ông Ouattara ra ứng cử nhiệm kỳ 3 liên tiếp (là nhiệm kỳ đầu tiên theo Hiến pháp mới 2020) và giành thắng lợi gần như tuyệt đối với 94,27%.
2. Kinh tế - xã hội
- Bờ Biển Ngà có tài nguyên phong phú, đặc biệt là kim cương, măng-gan và sắt. Kinh tế chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp và các ngành phụ trợ, là nhà xuất khẩu hàng đầu thế giới về ca cao (35% thị phần thế giới), cà phê, hạt điều, dầu cọ. Các ngành kinh tế khác là lọc dầu, xây dựng, chế biến thực phẩm, các ngành dịch vụ ngân hàng, viễn thông, vận tải khá phát triển. Bờ Biển Ngà là quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế thuộc hàng cao nhất châu Phi (ổn định ở mức 8% giai đoạn 2012-2017).
+ Các sản phẩm xuất khẩu chính: cacao, cà phê, gỗ, dầu mỏ, bông, điều, chuối, dứa, dầu cọ, thủy sản...
+ Các sản phẩm nhập khẩu chính: nhiên liệu, nguyên liêu, thiết bị máy móc phục vụ sản xuất, thực phẩm...
+ Các đối tác thương mại chính: Ni-giê-ri-a, Trung Quốc, Pháp, Mỹ, Hà Lan, Đức, Buốc-ki-na Pha-xô...
- Bờ Biển Ngà xếp hạng 162/189 về chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2020. Tỷ lệ thất nghiệp khoảng 3% năm 2021. Tỷ lệ biết chữ đạt 90% dân số (2019).
3. An ninh - quốc phòng:
- Thời gian gần đây, Bờ Biển Ngà phải đối mặt với nguy cơ khủng bố ở vùng phía Bắc giáp biên giới với Buốc-ki-na Pha-xô, Ma-li và ngay trong nội địa do một số tổ chức Hồi giáo cực đoan (trong đó có Al Qaeda ở Bắc Phi - AQIM) mở rộng hoạt động.
V. Chính sách đối ngoại
- Sau giai đoạn khủng hoảng chính trị 2010-2011, Bờ Biển Ngà thắt chặt quan hệ với các nước láng giềng khu vực Tây Phi và giữ vai trò tích cực tại châu lục. Chính quyền của Tổng thống Alassane Ouattara triển khai mạnh mẽ chính sách đối ngoại đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế, chủ động mở cửa, hội nhập để tái thiết và phát triển kinh tế, tranh thủ tối đa lợi ích cho Bờ Biển Ngà. 
- Bờ Biển Ngà là thành viên nhiều tổ chức quốc tế và khu vực như Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF), Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng Kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS), Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA)… 

B. QUAN HỆ VIỆT NAM - BỜ BIỂN NGÀ
I. Quan hệ chính trị
- Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Bờ Biển Ngà lập quan hệ ngoại giao ngày 6/10/1975.
- ¬Cơ quan đại diện: Đại sứ quán Việt Nam tại Ma-rốc kiêm nhiệm Bờ Biển Ngà, Đại sứ quán Bờ Biển Ngà tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam. Tháng 9/2018, ông Nguyễn Thế Phiệt được chính thức bổ nhiệm làm Lãnh sự danh dự Bờ Biển Ngà tại Tp. HCM. Tháng 8/2019, bà Nguyễn Lệ Uyên Phương được bổ nhiệm làm Lãnh sự danh dự Việt Nam tại Bờ Biển Ngà.
- Hoạt động trao đổi đoàn:
+ Đoàn Việt Nam thăm Bờ Biển Ngà: Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang (2008); Đoàn nghiên cứu chính sách và xúc tiến thương mại gồm đại diện của Bộ Công Thương, Sở Công Thương tỉnh Long An và 10 doanh nghiệp (2010); Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Phương Nga (5/2014); Thứ trưởng Ngoại giao Vũ Hồng Nam (4/2017); Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng (6/2019); Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ (11/2019).
+ Đoàn Bờ Biển Ngà thăm Việt Nam: Đoàn công tác của Hiệp hội Bông và Điều Bờ Biển Ngà (3/2014, 2/2016); Quốc Vụ khanh phụ trách Xúc tiến Đầu tư (9/2018); Bộ trưởng, Chánh văn phòng Tổng thống, Bộ trưởng Bộ Kinh tế số, Bộ trưởng Nông nghiệp (5/2019); Bộ trưởng Ngoại giao (6/2019). 
+ Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã tiếp xúc song phương với Bộ trưởng Ngoại giao Bờ Biển Ngà Kandia Kamissoko Camara nhân dịp dự Kỳ họp 76 Đại hội đồng Liên hợp quốc (23/9/2021) và Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Hiệu điện đàm với Tổng thư ký Bộ Ngoại giao Bờ Biển Ngà Daouda Diabaté (15/10/2021).
- Tham vấn chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao: thiết lập tháng 5/2014, đã tổ chức hai kỳ vào tháng 4/2017 và tháng 6/2019.
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
1. Thương mại
Từ 2015 đến nay, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Bờ Biển Ngà phát triển nhanh chóng, chủ yếu nhờ hoạt động mua bán điều thô (khoảng 700.000 tấn/năm, tương đương 70% sản lượng điều của Bờ Biển Ngà) và bông. Năm 2020, kim ngạch hai chiều đạt 911,3 triệu USD trong đó Việt Nam xuất 266,9 triệu USD chủ yếu là gạo, sản phẩm dệt may và nhập 644,4 triệu USD chủ yếu là điều và bông nguyên liệu. Năm 2021, kim ngạch song phương đạt 1,27 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất 266,2 triệu USD và nhập 1,004 tỷ USD.
2. Đầu tư
Việt Nam hiện có 01 dự án của Công ty cổ phần Long Sơn, cấp phép 2016 với tổng vốn đầu tư 895.000 USD, hoạt động trong lĩnh vực chế biến, phân phối, xuất nhập khẩu điều thô.
3. Nông nghiệp: Hiệp hội Bông và Điều Bờ Biển Ngà đã thành lập văn phòng đại diện tại Tp. HCM, Trưởng Đại diện là ông Jean-Pierre Tô. 
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
1. Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương
Hai nước phối hợp tốt trên các diễn đàn đa phương, gần đây ủng hộ lẫn nhau ứng cử vào Ủy ban Luật pháp quốc tế (ILC) nhiệm kỳ 2023-2027, Bạn cũng ủng hộ Việt Nam ứng cử Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS) nhiệm kỳ 2022-2027.
IV. Cộng đồng Việt Nam tại Bờ Biển Ngà
- Có khoảng 300 người Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại Bờ Biển Ngà, trong đó 50% định cư lâu dài (chủ yếu làm nghề buôn bán, mở nhà hàng và cửa hàng ảnh tại Abidjan) và khoảng gần 1.000 tiểu thương qua lại mua bán điều giữa hai nước.
- Tháng 3/2022, nhân chuyến công tác của Đại sứ Việt Nam tại Ma-rốc kiêm nhiệm Bờ Biển Ngà, cộng đồng người Việt Nam tại Bờ Biển Ngà đã bầu Ban Chấp hành Hội người Việt Nam tại Bờ Biển Ngà với bà Trần Thị Mỹ Nga là Chủ tịch Hội, đồng thời hoàn tất các thủ tục đăng ký thành lập Hội.
V. Các Hiệp định, thoả thuận đã ký kết giữa hai nước
Bản ghi nhớ hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao (5/2014); Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ (4/2017).
VI. Thông tin Cơ quan đại diện
Đại sứ quán Việt Nam tại Ma-rốc kiêm nhiệm Bờ Biển Ngà
Địa chỉ: Số 27 Phố Mezzouda, Souissi - Rabat, Vương quốc Ma rốc
Điện thoại: + (212) 537 65 92 56
Email : vnambassade@yahoo.com.vn
 
Đại sứ quán Bờ Biển Ngà tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam
Địa chỉ: số 9 San Li Tun,  Bei Xiao Jie, Beijing, China
Tel: +86 10 65321223
Fax: +86 10 65322407
Email: secretariat.chine@diplomatie.gouv.ci
Tháng 8/2022

Bản quyền của Vụ Thông Tin Báo Chí - Bộ Ngoại Giao
© Copyright by Press and Information Department - Vietnam Ministry of Foreign Affairs
Email: Banbientap@mofa.gov.vn