A. THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ XAO TÔ-MÊ VÀ PRIN-XI-PÊ
I. Thông tin chung
Tên nước: Cộng hoà Dân chủ Xao Tô-mê và Prin-xi-pê (Democratic Republic of São Tomé and Príncipe)                              
Thủ đô: Xao Tô-mê (São Tomé)                              
Quốc khánh: 12/7/1975                              
Vị trí địa lý: Gồm các hòn đảo trong vịnh Ghi-nê, giữa đường xích đạo, cách bờ biển Ga-bông khoảng 200km.                             
Diện tích: 964 km2                              
Khí hậu: Nhiệt đới, nóng ẩm. Nhiệt độ trung bình hằng năm 26oC. Lượng mưa trung bình hằng năm 1000-2000mm. Mưa nhiều tháng 8-9.                              
Dân số: khoảng 223,000 người  (2021, theo Ngân hàng Thế giới) 
Dân tộc: Người lai, người Ăng-gô-la (con cháu của người nô lệ Ăn-gô-la), người châu Âu (chủ yếu người Bồ Đào Nha)…
Ngôn ngữ: Tiếng Bồ Đào Nha                              
Đơn vị tiền tệ: Dobras (1 USD = 23,32 STD)                              
GDP: 547,09 triệu USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)                              
GDP/đầu người: 1.690 USD (2021, theo Ngân hàng Thế giới)                              
Tôn giáo: Thiên chúa giáo                              
Cơ cấu hành chính: 2 tỉnh São Tomé và Príncipe.                              
Lãnh đạo chủ chốt:
+ Tổng thống: Các-lốt Vi-la Nô-va (Carlos Vila Nova) (từ tháng 10/2021);
+ Thủ tướng: Gioóc Lô-pét Bông Giê-xút (Jorge Lopes Bom Jesus) (từ tháng 12/2018);
+ Chủ tịch Quốc hội: Đen-phinh Xan-ti-a-gô đátx Ne-vớtx (Delfim Santiago das Neves) (từ tháng 11/2018);
+ Bộ trưởng Ngoại giao, Hợp tác và Cộng đồng: Ê-đi-tê đu Ra-mốt đa Cốt-ta Tanh Du-a (Edite do Ramos da Costa Ten Juá) (từ tháng 9/2020).                              
II. Khái quát lịch sử
Bồ Đào Nha xâm chiếm và thống trị Xao Tô-mê và Prin-xi-pê từ thế kỷ XV, biến nơi này thành nơi quá cảnh buôn bán nô lệ từ châu Phi sang châu Mỹ.
Bất chấp sự đàn áp của thực dân Bồ Đào Nha, phong trào đấu tranh giải phóng của nhân dân Xao Tô-mê và Prin-xi-pê không ngừng phát triển. Tháng 9/1960, Uỷ ban giải phóng Xao Tô-mê và Prin-xi-pê (sau này là Phong trào giải phóng Xao Tô-mê và Prin-xi-pê - MLSTP) được thành lập, do ông Manuel Costa đứng đầu, kiên trì lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập.
Ngày 26/11/1974 tại An-giê, Bồ Đào Nha và MLSTP ký Hiệp định trao trả độc lập cho Xao Tô-mê và Prin-xi-pê. Ngày 12/7/1975, nước Cộng hòa Dân chủ Xao Tô-mê và Prin-xi-pê chính thức giành độc lập.
III. Thể chế nhà nước, chế độ chính trị, đảng phái chính trị
- Cộng hoà Dân chủ Xao Tô-mê và Prin-xi-pê theo thể chế cộng hòa tổng thống. Tổng thống nhiệm kỳ 5 năm, đứng đầu Nhà nước. Thủ tướng đứng đầu Chính phủ, được quyền chỉ định nội các.
- Cơ cấu nghị viện: Theo chế độ đơn viện với Quốc hội được bầu theo phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 4 năm.
- Các đảng phái chính trị: Hiện có hơn 15 đảng phái đang hoạt động, trong đó nổi bật là:
+ Hành động Dân chủ Độc lập (ADI): thành lập năm 1994, là Đảng cầm quyền, hiện được lãnh đạo bởi ông Pa-tri-xơ Trô-vô-a-đa (Patrice Trovoada).
+ Phong trào Giải phóng Xao Tô-mê và Prin-xi-pê - Đảng Dân chủ Xã hội (MLSTP-PSD): thành lập năm 1960, hiện được lãnh đạo bởi ông Gióoc-giơ Bông Giê-dút (Jorge Bom Jesus).
+ Đảng Hội tụ Dân chủ (PCD/MDFM-UDD): thành lập tháng 11 năm 1990, hiện được lãnh đạo bởi ông Lê-ôn-neo Ma-ri-ô Đờ-Ao-va (Leonel Mário d’Alva).
IV. Tình hình
1. Chính trị nội bộ
Tình hình chính trị - xã hội của Xao Tô-mê và Prin-xi-pê vài năm trở lại đây tương đối ổn định. Chính quyền hiện nay chủ trương ổn định tình hình an ninh - chính trị, tập trung xây dựng và phát triển kinh tế, đấu tranh chống tham nhũng và xoá đói giảm nghèo, bệnh tật.
2. Kinh tế - Xã hội
- Xao Tô-mê và Prin-xi-pê là một nước nông nghiệp; đất đai, khí hậu thuận tiện cho việc phát triển các loại cây lương thực và cây công nghiệp nhiệt đới. Sản phẩm chủ yếu là chuối, ca cao, cà phê, mía, dừa, cọ. Gỗ và cá cũng là tài nguyên quan trọng của Xao Tô-mê và Prin-xi-pê. Xao Tô-mê và Prin-xi-pê có nguồn dầu mỏ ở vùng vịnh Ghi-nê và đang hi vọng sẽ thu hút được vốn đầu tư và xuất khẩu được mặt hàng có giá trị này. Trữ lượng dầu ước tính khoảng 2 tỷ thùng. Dầu mỏ đang được kỳ vọng sẽ tạo cú hích cho nền kinh tế của Xao Tô-mê và Prin-xi-pê.
+ Cơ cấu kinh tế: nông nghiệp 13.99%, công nghiệp 13.24%, dịch vụ 70.83%.
+ Các sản phẩm xuất khẩu chính: Ca cao, cà phê, dầu cọ, cùi dừa…
+ Các sản phẩm nhập khẩu chính: Trang thiết bị, lương thực, sản phẩm dầu mỏ...
+ Các đối tác thương mại chính: Anh, Hà Lan, Bỉ, Bồ Đào Nha, Bra-xin…
- Xao Tô-mê và Prin-xi-pê xếp hạng 135/189 về chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2020, là một trong những quốc gia có tỷ lệ người biết chữ cao nhất trong khu vực châu Phi cận Xa-ha-ra với 92,82% tổng dân số trên 15 tuổi biết chữ. Việc tiếp cận y tế của người dân gặp nhiều khó khăn. Số lượng các cơ sở y tế và điều kiện trang thiết bị còn hạn chế, nhiều trường hợp phải chuyển đến châu Âu, Nam Phi, Gha-na hoặc Ga-bông để điều trị.
V. Chính sách đối ngoại
Xao Tô-mê và Prin-xi-pê có quan hệ mật thiết với Ăng-gô-la và phương Tây; gần đây đẩy mạnh đa dạng hoá quan hệ đối ngoại nhằm tranh thủ viện trợ, đầu tư, phục vụ nhu cầu trong nước và các dự án về kinh tế - xã hội.
Xao Tô-mê và Prin-xi-pê là thành viên Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, Cộng đồng các nước nói tiếng Bồ (CPLP), WTO, Liên minh châu Phi (AU)...
B. QUAN HỆ VIỆT NAM - XAO TÔ-MÊ VÀ PRIN-XI-PÊ
I. Quan hệ chính trị
- Thiết lập quan hệ ngoại giao: Việt Nam và Xao Tô-mê và Prin-xi-pê lập quan hệ ngoại giao ngày 06/11/1975.
- Cơ quan đại diện: Hai nước chưa mở Đại sứ quán tại thủ đô của nhau. Hiên nay, Đại sứ quán Việt Nam tại Ăng-gô-la kiêm nhiệm Xao Tô-mê và Prin-xi-pê. Đại sứ quán Xao Tô-mê và Prin-xi-pê tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam.
II. Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư
Thương mại: Kim ngạch thương mại song phương năm 2021 ước đạt 186 nghìn USD trong đó ta xuất chủ yếu là than đá và gạo. Kim ngạch thương mại song phương năm 2020 đạt 2,9 triệu USD.
III. Hợp tác trong các lĩnh vực khác
Hợp tác trong các vấn đề khu vực và đa phương: Hai nước thường xuyên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn đa phương, nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc. Gần đây, Xao Tô-mê và Prin-xi-pê ủng hộ Việt Nam đảm nhận vai trò Ủy viên Không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021.
IV. Thông tin Cơ quan đại diện
Đại sứ quán Việt Nam tại Ăng-gô-la kiêm nhiệm
Xao Tô-mê và Prin-xi-pê
Địa chỉ: 74 Houari Boumediene, Miramar, Luanda, Angola
ÐT: +244 924 492 169/929 212 583
Email: vnemb.angola@mofa.gov.vn

ĐSQ Xao Tô-mê và Prin-xi-pê tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam
Địa chỉ: Jianguomenwai Diplomatic Compound 4-2-92,
No. Xiushui Jie, Chaoyang District, Beijing
Đt: +86 10 8532 4825   
Fax: +86 10 8532 4825
Email: isa171282@gmail.com
Tháng 8/2022