TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ NƯỚC CỘNG HÒA SÁT

VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

-----

1. Khái quát :

   - Tên nước: Cộng hoà Sát (Republic of Chad)

   - Vị trí: nằm trong lục địa, thuộc miền Trung châu Phi. Sát có biên giới giáp với vùng Darfur của Sudan về phía Đông, Lybia về phía Bắc, Niger về phía Tây, Cộng hòa Trung Phi về phía Nam và Cameroon và Nigeria về phía Tây Nam.

   - Diện tích: 1,284 triệu km², là quốc gia không giáp biển lớn nhất châu Phi.

   - Dân số: 15,8 triệu người (7/2018)

   - Tôn giáo: Đạo Hồi 53,1%, Thiên Chúa giáo 20,1%, Tin Lành 14,2%, Bái vật giáo 7,3%, thuyết vô thần 3,1%, khác 0,3%.

   - Ngôn ngữ chính : Tiếng Pháp và tiếng A-rập.

   - Thủ đô: N'Djamena; Quốc khánh: 11/8/1960

2. Lịch sử :

     - Sát được Pháp trao trả độc lập năm 1960. Francois Tombalbaye được bầu làm Tổng thống kiêm Thủ tướng đầu tiên. Ngay sau khi giành được độc lập, Sát rơi vào cuộc nội chiến triền miên giữa bộ tộc Toubou ở miền Bắc theo đạo Hồi và những bộ tộc theo đạo Bái vật giáo và Thiên chúa giáo ở miền Nam. Ngày 13/4/1975, Felix Malloum tiến hành đảo chính quân sự lật đổ Tombalbaye, lên nắm quyền.

     - Ngày 21/8/1978 Félix Malloum buộc phải nhường quyền cho một chính phủ đoàn kết dân tộc do Hissène Habré đứng ra thành lập chính phủ, nhằm chấm dứt cuộc nội chiến.

     - Ngày 1/12/1990 Idriss Deby Itno lãnh tụ Phong trào cứu quốc làm đảo chính lật đổ H.Habré lên làm Tổng thống kiêm chỉ huy các lực lượng vũ trang và thắng cử nhiệm kỳ thứ nhất theo chế độ bầu cử đa đảng năm 1996 và tiếp theo năm 2001.

   - Ngày 3/5/2006 Cộng hoà Sát đã tiến hành bầu cử Tổng thống mới. Đương kim Tổng thống Idriss Déby Itno đã giành thắng lợi với số phiếu áp đảo 77,5% phiếu bầu và tiếp tục lãnh đạo đất nước nhiệm kỳ 3.

   - Trong các năm 2006 và 2008, các lực lượng nổi dậy đã cố gắng giành lấy quyền kiểm soát thủ đô tuy nhiên đều thất bại.

   - Ông Idriss Desby Itno tái đắc cử nhiệm kỳ thứ tư trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2011.

3. Chính trị:

1. Đối nội:

   CH Sát theo thể chế cộng hòa Tổng thống. Tổng thống được bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm, không bị giới hạn nhiệm kỳ theo Hiến pháp 2005, có quyền chỉ định nội các. Chính phủ Sát không có Thủ tướng.

   Hiện nay, Sát thực hiện chế độ đa đảng. Đảng cầm quyền là đảng Phong trào yêu nước cứu quốc (MPS) do Idriss Deby dứng đầu. Đảng đối lập chính là Mặt trận dân tộc giải phóng Sát.

   Tổng thống hiện nay: I-đrít Đê-bi Ít-nô (Idriss Déby Itno, từ 1990)

   Bộ trưởng Ngoại giao, Hội nhập châu Phi và Hợp tác Quốc tế: Ma-ha-mát Dên Sê-ríp (Mahamat Zene Cherif, từ 2017)

2. Đối ngoại :

   - Sát là thành viên LHQ, AU, Francophonie, Cộng đồng kinh tế và tiền tệ Trung Phi (CEMAC)...

   - Sát có quan hệ mật thiết với các nước phương Tây (nhất là Pháp và Mỹ) và Trung Quốc. 

   - Quan hệ giữa Sát với các nước láng giềng nhìn chung là tốt, ngoại trừ quan hệ với Libya và Sudan biến động nhiều theo thời gian.

4. Kinh tế:

- Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, Sát hiện là một trong số những quốc gia nghèo nhất thế giới. Sát là nước nông nghiệp nghèo nàn lạc hậu, 80% dân số làm nghề nông, nhưng chỉ chiếm khoảng 21% GDP. Nông sản chính là lúa, ngô, lạc, bông... Các nguồn tài nguyên thiên nhiên chính: dầu lửa, uranium, vàng, cao lanh, cát, muối. Sát luôn bị hạn hán nghiêm trọng, an ninh lương thực bị đe dọa. Nước này cũng bắt đầu xuất khẩu dầu từ 2004.

Một số thông tin kinh tế cơ bản (IMF 2019 - PPP) :

- GDP: 31,76 tỷ USD, bình quân: 2.480 USD; Tăng trưởng 3%

Quan hệ Việt Nam-Sát:

- Quan hệ chính trị: Việt Nam và Sát lập quan hệ ngoại giao ngày 5/10/1981. Hai nước có quan hệ chính trị tốt đẹp, bạn ủng hộ ta ứng cử thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2014-2016, Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021.

+ Các văn bản đã ký kết: Hiệp định khung hợp tác nhân dịp Hội nghị cấp cao Pháp ngữ tại Hà Nội (15/11/1997), Hiệp định hợp tác ba bên trong lĩnh vực nông nghiệp với FAO và CH Sát (26/3/2010).  

- Quan hệ kinh tế: Quan hệ thương mại giữa hai quốc gia còn khiêm tốn. Năm 2019, kim ngạch song phương chỉ đạt 1,82 triệu USD.

Thông tin CQĐD:

ĐSQ Việt Nam tại Ni-giê-ri-a phụ trách Sát

Số 1, đường Kyari Mohammed Crescent, quận Asokoro, Abuja, Nigeria

ĐT: +234 8 137086724

Fax: +234 9 8703679

Email: vnemb.ng@mofa.gov.vn; hoặc dsqvnnigeria@yahoo.com   

ĐSQ Sát tại Bắc Kinh kiêm nhiệm Việt Nam

Tayuan Diplomatic Building No.1, Xin Dong Lu

Đt: +86 10 8532 3822

Fax: +86 10 8532 2783

Email: ambatchad.beijing@yahoo.fr            

                                                                        Tháng 8/2020