BỘ NGOẠI GIAO

-----------

TÀI LIỆU CƠ BẢN VỀ VƯƠNG QUỐC ÉT-XOA-TI-NI

VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

I. Thông tin cơ bản

1. Khái quát:

• Tên nước: Vương quốc Ét-xoa-ti-ni (tên gọi cũ Swaziland)

• Diện tích: 17,363.00 km²

• Dân số: 1,15 triệu người (2019)

• Vị trí địa lý: Giáp Nam Phi về phía Bắc, Tây và Nam; giáp Mozambique về phía Đông.

• Thủ đô: Mbabane

• Tôn giáo: Thiên chúa giáo 90%, Đạo hồi 2%, tôn giáo khác 8%. 

• Ngôn ngữ: Tiếng Anh và tiếng Swazi (chính thức)

• Ngày độc lập: 6/9/1968

• Vua: Mờ-xoát-ti đệ tam (Mswati III) (từ tháng 4/1986)

• Thủ tướng: Am-bờ-rô-dơ Đờ-la-mi-ni (Ambrose Dlamini) (từ tháng 11/2018)

• Bộ trưởng Ngoại giao (nữ): Thu-li Đờ-la-đờ-la (Thuli Dladla) (từ tháng 11/2018)

   

2. Lịch sử:

Cư dân đầu tiên xuất hiện tại Swaziland là những bộ tộc Khoisan sống bằng nghề săn bắn. Sau đó, một dòng người Bantu rất lớn đã tràn vào vùng đất này. Bằng chứng về sự phát triển của ngành trồng trọt cũng như sử dụng công cụ bằng sắt đã được phát hiện và xác định vào khoảng thế kỉ 4. Bên cạnh đó, những tổ tiên của người Sotho và Nguni cũng đến đây trong khoảng thời gian trước thế kỉ 11.

Vào giữa thế kỉ XVIII, người Swazi đến vùng lãnh thổ này dùng làm nơi lánh nạn, tránh sự đe dọa của người Zulu và thành lập vương quốc Ngwan. Công ước Pretoria (1881) bảo đảm nền độc lập của  Swaziland và quốc gia này được đặt dưới sự bảo hộ của Nam Phi, rồi đến người Anh từ năm 1902. Năm 1921, Sobhuza II trở thành Quốc vương. Swaziland giành được độc lập năm 1968 và cũng năm này Swaziland trở thành thành viên thứ 28 của Khối thịnh vượng chung của Anh. Năm 1973,  Swaziland thiết lập thể chế quân chủ chuyên chế. Sau khi Vua Sobhuza qua đời (1982), Hoàng hậu lên nắm quyền nhiếp chính cho đến khi Thái tử tròn 18 tuổi, lên ngôi vào năm 1985 và lấy đế hiệu là Mswati.

Ngày 19/4/2018, nước này chính thức đổi tên từ Vương quốc Swaziland thành Vương quốc Ét-xoa-ti-ni.

3. Chính trị:

a. Đối nội

Chính thể Quân chủ lập hiến.

Hiến pháp: Hiến pháp Ét-xoa-ti-ni được Vua Mswati III phê chuẩn vào ngày 25/7/2005 và có hiệu lực vào ngày 8/2/2006. Theo đó tất cả các đảng phái chính trị  không được hoạt động ở Swaziland.

Theo thể chế hiện tại, Vua – kiêm chức tổng tư lệnh quân đội – được quyền bổ nhiệm Thủ tướng và nội các; tất cả chánh án; 2/3 thành viên Thượng viện (20 người); 15% thành viên Hạ viện (65 người).

Tháng 9/2008, lần đầu tiên Ét-xoa-ti-ni tổ chức bầu cử Quốc hội. Do các Đảng phái chính trị bị cấm nên các ứng cử viên chỉ được ứng cử với tư cách cá nhân.. 

b. Đối ngoại:

           Ét-xoa-ti-ni không có quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và là nước châu Phi duy nhất đến nay có quan hệ ngoại giao với Đài Loan.

 Ét-xoa-ti-ni có mối quan hệ tốt với Mỹ từ khi Vương quốc này giành được độc lập năm 1968. Mỹ hàng năm đều nhận đào tạo cán bộ cho Ét-xoa-ti-ni chủ yếu là về lĩnh vực quốc phòng và y tế. Mỹ hỗ trợ  Ét-xoa-ti-ni thực hiện các chương trình chống HIV/AIDS thông qua tổ chức USAID.

 Ét-xoa-ti-ni là thành viên của Liên Hiệp quốc, Liên minh châu Phi, khối Thị trường chung Đông Nam châu Phi (COMESA), Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi (SADC) và Liên minh Thuế quan Nam châu Phi, SACU (cùng với Botswana, Namibia, Lesotho và Nam Phi).

 4. Kinh tế:

 Ét-xoa-ti-ni có nền kinh tế nhỏ và nhìn chung còn khá lạc hậu. Nông nghiệp trồng trọt (mía, cây ăn quả, ngô, bông vải) và chăn nuôi (bò, cừu) chiếm 60% lực lượng lao động, ngoài ra còn có các ngành lâm nghiệp, khai thác khoáng sản (amian, than đá, kim cương), chế biến nông thực phẩm, dệt, hóa và công nghiệp gỗ.

Hơn 70% dân số của  Ét-xoa-ti-ni sống ở nông thôn và sống bằng nghề trồng trọt. Tỉ lệ thất nghiệp của nước này khá cao trên 40% và đặc biệt có tới 70% dân số sống dưới mức 1USD/ngày.

Nền kinh tế  Ét-xoa-ti-ni dựa một phần khá lớn vào ngành sản xuất nước ngọt, xuất khẩu đường, vải sợi, hoa quả đóng hộp. Các mặt hàng nhập khẩu chính của nước này là máy móc, thiết bị, hóa chất và nhiên liệu.

 Ét-xoa-ti-ni có mối quan hệ chặt chẽ với Nam Phi (nhập khẩu gần 90% và xuất khẩu 70% hàng hóa sang Nam Phi), lấy đồng tiền Rand Nam Phi là đồng bản vị; bên cạnh đó còn có Liên minh Châu Âu và Mỹ…. Vài năm gần đây, kinh tế Ét-xoa-ti-ni đang gặp khó khăn do thâm hụt tài chính, khủng hoảng nợ công, tỷ lệ thất nghiệp cao (40%).

Vua Mswati tuyên bố trong thời gian tới sẽ đẩy mạnh triển khai một số biện pháp nhằm vực dậy nền kinh tế Ét-xoa-ti-ni, thực hiện chương trình Tầm nhìn 2022, chú trọng tăng cường xuất khẩu nông sản, quảng bá du lịch, mở rộng ngành công nghiệp, KHCN, truyền thông và giao thông.

GDP (PPP): 12,44 tỉ USD (2019)

GDP bình quân (PPP): 11 160 USD (2019)

Tỷ lệ tăng trưởng GDP: 1,3% (2019)

II. Quan hệ  Ét-xoa-ti-ni - Việt Nam

- Việt Nam và Ét-xoa-ti-ni thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 21/5/2013.

- Trao đổi đoàn: Hai bên chưa từng trao đổi đoàn và hầu như chưa có nội dung hợp tác cụ thể nào.

- Hợp tác đa phương: hai bên phối hợp tốt trên diễn đàn đa phương. Bạn ủng hộ ta làm Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ nhiệm kỳ 2020-2021.

- Quan hệ thương mại : Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2018 đạt khoảng 10 triệu USD (2017 đạt hơn 12 triệu USD). Ta xuất sang  Ét-xoa-ti-ni hơn 1 triệu USD các sản phẩm dệt may, sắt thép…và nhập 9,1triệu USD các mặt hàng gia dụng, hóa chất, sắt thép các loại từ bạn.

Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi kiêm nhiệm Ét-xoa-ti-ni

Địa chỉ: 87 Brooks Street, Brooklyn, Pretoria

Mã bưu chính: 13692 Hatfield 0028, South Africa

ÐT: +27 12 362 8119 /8

Fax: +27 12 362 8115

Email: embassy@vietnam.co.za

Thương Vụ Việt Nam tại Nam Phi kiêm nhiệm Ét-xoa-ti-ni

Địa chỉ: 198 Silver Oak Ave., Waterkloof, Pretoria

Mã bưu chính: 0181, South Africa

ĐT: +27 12 346 8083

Fax: +27 12 346 8507

Email: za@moit.gov.vn

                                                                                      Tháng 3/2020