BỘ NGOẠI GIAO

----------

TÀi liỆu cơ bẢn vỀ CỘNG HÒA MÔ-RI-XƠ (MÔ-ri-xơ)

và quan hỆ vỚi ViỆt Nam

I. Thông tin cơ bản

1. Khái quát

• Tên nước: Cộng hoà Mô-ri-xơ (Republic of Mô-ri-xơ)

• Thủ đô: Port Louis

• Vị trí địa lý: Là đảo quốc nằm ở Nam Ấn Độ Dương, cách Madagascar 885 km về phía Đông Bắc

• Diện tích: 2.040 km² 

• Khí hậu: Cận nhiệt đới

• Đơn vị tiền tệ: Đồng Rupee Mô-ri-xơ

• Dân số: 1,27 triệu người (2019)       

• Dân tộc: người Indo-Mauritian (68%), Creole (27%), Sino-Mauritian (3%), Franco-Mauritian (2%)

• Tôn giáo: Hindu (48%), Thiên chúa giáo (24%), Hồi giáo (17%), các tôn giáo khác (11%)

• Ngôn ngữ: Tiếng Creole, Bhojpuri, Tiếng Pháp, Anh

• Ngày quốc khánh: 12/3/1968

• Tổng thống: Pri-vi-rát-xinh Ru-pun (Prithvirajsing Roopun) (Từ tháng 12/2019)

• Thủ tướng: Pra-vin Ku-ma Giút-no (Pravind Kumar Jugnauth) (từ tháng 1/2017)

• Bộ trưởng Ngoại giao, Hội nhập khu vực và Thương mại quốc tế: Nan-cu-đa Bốt-đa (Nandcoomar Bodha) (từ tháng 3/2016)

2. Lịch sử:

Vào thế kỷ 16, người Bồ Đào Nha tìm ra đảo Mô-ri-xơ ngày nay. Năm 1589, người Hà Lan chiếm đảo, đặt tên là Mô-ri-xơ (theo tên người cầm quyền). Năm 1715, Pháp chiếm đảo và đưa nhiều nô lệ đến để làm đồn điền trồng mía. Năm 1810, Anh chiếm lại từ tay Pháp.

Ngày 12/3/1968, Mô-ri-xơ giành độc lập từ Anh.

3. Chính trị:

a) Đối nội:

          Thể chế: Cộng hòa Nghị viện. Tổng thống đứng đầu Nhà nước và Tổng Tư lệnh quân đội. Thủ tướng đứng đầu Chính phủ.

Tháng 3/2018, dưới sức ép của dư luận, nữ tổng thống đầu tiên của Mô-ri-xơ buộc phải từ chức do cáo buộc mua sắm đồ dùng cá nhân từ nguồn tài chính không hợp pháp. Phó Tổng thống Vi-a-pu-ri hiện làm Quyền Tổng thống. Tháng 11/2019, Mô-ri-xơ tiến hành bầu cử Quốc hội với kết quả Liên minh người Mô-ri-xơ (MA) của Thủ tướng đương nhiệm Pra-vin Giút-no và Đảng Phong trào Dân quân xã hội chủ nghĩa (MSM) và Đảng Phong trào Giải phóng (ML) đã  giành thắng lợi với 39/62 ghế (chiếm 62,9% số ghế trong quốc hội), tiếp tục nắm quyền điều hành đất nước trong 5 năm tới.

b) Đối ngoại:

Mô-ri-xơ là thành viên của nhiều tổ chức khu vực và quốc tế: Liên hợp quốc, Không liên kết, Liên minh châu Phi, Cộng đồng phát triển miền nam Châu Phi SADC, Tổ chức Pháp ngữ Francophonie, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

4. Kinh tế:

Mô-ri-xơ được coi là trung tâm tài chính mới nổi của khu vực châu Phi Nam Sahara với tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn giữ ở mức cao trong khu vực. Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008 – 2009, nhờ áp dụng các chính sách kinh tế đúng đắn và hoạt động tài chính thận trọng, Mô-ri-xơ đã hạn chế được những tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng, GDP tăng trưởng ổn định ở mức 3 – 4 % trong giai đoạn 2010 – 2017.

Kinh tế của Mô-ri-xơ chủ yếu là dịch vụ (74%); công nghiệp (22%) và nông nghiệp (4%). Nông sản chính có đường mía, chè, chuối, cà phê. Lương thực và hàng tiêu dùng đều phải nhập khẩu. Trong ngành dịch vụ, du lịch là một trong những thế mạnh của Mô-ri-xơ. Hiện Mô-ri-xơ là một trong những địa điểm du lịch hấp dẫn trên thế giới, với lượng du khách đạt mức kỷ lục năm 2017 là 1,3 triệu, tương đương số dân nước này.  

Mô-ri-xơ liên tục được xếp hạng là một trong những quốc gia có môi trường kinh doanh thân thiện nhất châu Phi và đã thông qua một Dự thảo về Tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh nhằm tăng cường sức cạnh tranh và tốc độ tăng trưởng về lâu về dài. Bên cạnh đó, để thúc đẩy phát triển kinh tế, Chính phủ Mô-ri-xơ đã đề ra một loạt các chính sách tập trung vào 05 lĩnh vực: (i) phấn đấu trở thành cửa ngõ thu hút đàu tư nước ngoài vào khu vực châu Phi; (ii) tăng cường việc sử dụng năng lượng tái tạo; (iii) phát triển các thành phố thông minh; (iv) phát triển kinh tế biển; (v) nâng cấp và hiện đại hóa hệ thống cơ sở hạ tầng bao gồm: phương tiện công cộng, bến cảng, sân bay...     

Một số chỉ số kinh tế năm 2019:

• GDP (PPP): 31,66 tỷ USD

• GDP bình quân (PPP): 25.000 USD

• Tăng trưởng GDP: 3,59%

• Các sản phẩm xuất khẩu chính: Dệt may, đường, hoa tươi, mật mía, cá

• Các sản phẩm nhập khẩu chính: Thực phẩm, tài sản cố định phục vụ sản xuất, sản phẩm hóa dầu, hóa chất.

   II. Quan hệ với Việt Nam

          1. Quan hệ ngoại giao, kinh tế:

          Việt Nam và Mô-ri-xơ thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 04/5/1994. Hai nước có quan hệ phát triển tốt đẹp, tích cực phối hợp và ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế. Mô-ri-xơ đã ủng hộ ta ứng cử UV không thường trực HĐBA nhiệm kỳ 2020-2021.

          Quan hệ kinh tế thương mại: Kim ngạch trao đổi thương mại song phương năm 2019 đạt 101 triệu USD; năm 2018 đạt 103,8 triệu USD (trong đó ta xuất khẩu sang bạn chủ yếu là linh kiện điện tử, điện thoại, máy tính, hải sản... và nhập từ Mô-ri-xơ chủ yếu là các mặt hàng: đá quý, kim loại quý, sắt thép phế liệu, nguyên liệu và thức ăn gia súc…).

          Về đầu tư, theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 02/2020, Mô-ri-xơ đứng thứ 3 (sau Seychelles và Thổ Nhĩ Kỳ) trong số các nước Trung Đông - châu Phi đầu tư trực tiếp vào Việt Nam với 53 dự án có tổng trị giá 374,6 triệu USD, chủ yếu trong các lĩnh vực gia công hàng dệt may, đồ gỗ gia dung, nuôi trồng chế biến thủy sản...

          2. Trao đổi đoàn cấp cao:

Về phía ta: Phó Thủ tướng Nguyễn Khánh thăm chính thức Mô-ri-xơ (1996).

Về phía bạn: Thủ tướng Mô-ri-xơ Navinchandra Ramgoolam thăm Việt Nam dự Hội nghị cấp cao Pháp ngữ tại Hà Nội (11/1997), Cựu Tổng thống Mô-ri-xơ Karl Auguste Offmann thăm thành phố Hồ Chí Minh (11/2008), Bộ trưởng Ngoại giao, hội nhập khu vực và thương mại quốc tế Mô-ri-xơ thăm Việt Nam dự dự Hội nghị Ấn Độ Dương (08/2018).

3. Các Hiệp định đã ký: Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học kỹ thuật (1997).

Hiện hai nước đang đàm phán các Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (đã đàm phán vòng 1 từ 2014), Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Hiệp định hợp tác vận tải hàng không.

4. Cộng đồng người Việt tại Mô-ri-xơ: số lượng người Việt đang sinh sống làm việc tại Mô-ri-xơ khoảng 20 gia đình, đa phần là những người mới sang Mô-ri-xơ theo chồng lập nghiệp. Bên cạnh đó, còn có khoảng trên 2000 thủy thủ/thuyền viên người Việt đánh cá ngoài khơi Mô-ri-xơ cho các chủ tàu của Đài Loan.

Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique kiêm nhiệm Mô-ri-xơ

Địa chỉ: Av. Francisco Orlando Magumbwe, No 1026/1048

Caixa Postal 4501, Maputo, Mozambique.

ĐT: +258 21 49 7912/ +258 21 49 1989

Fax: +258 21 49 1992

Email: dsqvnmoz@yahoo.com

Đại sứ quán Mô-ri-xơ tại Ma-lai-xi-a kiêm nhiệm Việt Nam

Địa chỉ: West Block, Wisma Selangor Dredging, Jalan Ampang 50450, Kuala Lumpur, Malaysia.

ĐT: +20 603 2163 6301/ +20 603 2162 6306

Fax:  +20 603 2163 6294

Email: klhc@govmu.org/

maurhckl@streamyx.com