BỘ NGOẠI GIAO

                     ---oOo---

TÀI LIỆU CƠ BẢN

CỘNG HOÀ ĂNG-GÔ-LA VÀ QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM

---------------

I. Khái quát:

-         Tên nước: Cộng hòa Ăng-gô-la (República de Angola)

-         Thủ đô: Lu-an-đa (Luanda)

-         Vị trí địa lý: nằm ở phía Tây Nam châu Phi, phía Bắc giáp CHDC Công-gô (Congo K) và CH Công-gô (Congo B) phía Đông giáp Dăm-bi-a (Zambia) phía Nam giáp Na-mi-bi-a (Namibia) và phía Tây giáp Đại Tây Dương

-         Diện tích: 1.246.700 km²

-         Dân số: 29,3 triệu người (2017)

-         Tôn giáo: Công giáo (38%), Tin lành (15%), các tôn giáo địa phương (47%)

-         Ngôn ngữ chính thức: Tiếng Bồ Đào Nha (ngôn ngữ chính thức), tiếng Ban-tu và một số ngôn ngữ địa phương được sử dụng phổ biến

-         Đơn vị tiền tệ: Kwanza

-         Quốc khánh: 11-11-1975

-         Tổng thống: Giô-ao Ma-nu-en Lô-ren-xô (Joao Manuel Lourenco, từ 09/2017).

-         Chủ tịch Quốc hội: Phéc-nan-đô Đốt Xan-tốt (Fernando dos Santos, từ 9/2012)

-         Bộ trưởng Ngoại giao: Ma-nu-en Đô-minh-gốt Au-gút-xtô (Manuel Domingos Augusto, 10/2017)

II. Lịch sử: 

-         Từ thế kỷ 15, Bồ Đào Nha đến xâm chiếm miền đất Ăng-gô-la ngày nay, biến thành thuộc địa và nơi buôn bán nô lệ da đen, thống trị suốt 5 thế kỷ.

-         Ngày 11/11/1975, Phong trào Nhân dân Giải phóng Ăng-gô-la (MPLA) tuyên bố độc lập, thành lập Cộng hoà nhân dân Ăng-gô-la, nay là CH Ăng-gô-la.

-         Sau độc lập, Ăng-gô-la thi hành đường lối đối nội, đối ngoại tích cực, quan hệ gắn bó với các nước XHCN và Phong trào giải phóng dân tộc.

-         Sau khi giành được độc lập, Ăng-gô-la rơi vào nội chiến giữa Phong trào Nhân dân Giải phóng Ăng-gô-la (MPLA) và Liên minh Quốc gia vì độc lập toàn vẹn của Ăng-gô-la (UNITA). Năm 2002, nội chiến chấm dứt với thắng lợi thuộc về MPLA. Tại cuộc bầu cử quốc hội tháng 9/2008, Đảng MPLA thắng lợi áp đảo, giành được 191/220 ghế nghị sỹ, đứng ra thành lập chính phủ.

-         Tại cuộc bầu cử tháng 9/2012, MPLA giành chiến thắng lần thứ 2 liên tiếp với 71,87% số phiếu; UNITA giành 18,65% số phiếu; các Đảng và liên minh còn lại giành được 9,48% số phiếu.

-         Tháng 9/2017, Bộ trưởng Quốc phòng Joao Lourenco đã giành thắng lợi tại cuộc bầu cử Tổng thống, trở thành Tổng thống thứ 3 của Ăng-gô-la kể từ khi giành độc lập năm 1975.

III. Chính trị:

   1. Đối nội:

-         Thể chế chính trị: Cộng hòa Tổng thống. Tổng thống là người đứng đầu Đảng cầm quyền, Nhà nước và Chính phủ.

-         Theo Hiến pháp Ăng-gô-la (được Quốc hội thông qua năm 2010), người đứng đầu một đảng chính trị thắng Tổng tuyển cử sẽ được coi là Tổng thống, có nhiệm kỳ 5 năm và 2 nhiệm kỳ. Hiến pháp cũng cho phép lập chức danh Phó Tổng thống từ 2010.

2.     Một số đảng phái chính trị chính tại Ăng-gô-la:

-      Đảng MPLA cầm quyền (Phong trào Nhân dân Giải phóng Ăng-gô-la);

-      Đảng UNITA, Đảng đối lập chính (Liên minh Quốc gia vì Độc lập toàn vẹn của Ăng-gô-la);

-      Đảng FNLA (Mặt trận Dân tộc Giải phóng Ăng-gô-la);

3.     Quốc hội: 220 ghế. Chủ tịch Quốc hội là đại diện của đảng giành chiến thắng trong Tổng tuyển cử.

    4. Đối ngoại:

-         Ăng-gô-la theo đường lối Không liên kết (KLK), đa dạng hóa quan hệ với các nước: (i) ưu tiên các nước nói tiếng Bồ và các nước khu vực, đặc biệt là miền Trung và Nam châu Phi; (ii) tranh thủ quan hệ với Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản, Trung Quốc; (iii) duy trì quan hệ với các nước bạn bè truyền thống.

-         Ăng-gô-la là thành viên của Liên hợp quốc (LHQ), Liên minh châu Phi (AU), KLK, Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi (SADC), Thị trường chung Đông Nam Phi (COMESA), Cộng đồng các nước nói tiếng Bồ Đào Nha (PALOP), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Ngân hàng phát triển châu Phi (AfDB), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC)…

IV. Kinh tế:

-         Sau nội chiến, tăng trưởng kinh tế của Ăng-gô-la đạt tốc độ cao, đặc biệt giai đoạn 2002 - 2008 đạt trên 10%, lạm phát được kiểm soát từ 325% (2000) xuống còn dưới 14% (2011). Chính phủ Ăng-gô-la đã rất nỗ lực đưa đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn của khủng hoảng kinh tế do giá dầu xuống thấp từ năm 2014. Để khắc phục sự lệ thuộc vào dầu lửa, nước này đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, đầu tư vào nông nghiệp (Ăng-gô-la từng là nước xuất khẩu cà phê đứng thứ 4 thế giới trước nội chiến) và sản xuất hàng tiêu dùng. Năm 2017, tăng trưởng GDP đạt 1,5%, GDP đầu người đạt 6.800 USD.

-         Công nghiệp chiếm 65,8% GDP của Ăng-gô-la, với nhiều ngành khác nhau trong đó khai khoáng đóng vai trò quan trọng bậc nhất. Các sản phẩm công nghiệp chủ yếu là dầu mỏ, vàng, kim cương, sắt, phốt phát, bô-xít, uranium, xi măng, các kim loại cơ bản, thực phẩm chế biến, thuốc lá, đường, dệt may, sửa chữa tàu… Dầu lửa chiếm tới 90% giá trị xuất khẩu của Ăng-gô-la. Nông nghiệp với các loại nông sản chính như chuối, mía, cà phê, ngô, bông, sắn, hải sản… Lĩnh vực dịch vụ của Ăng-gô-la khá phát triển, chiếm tới 24,6% GDP.

-         Nông nghiệp thu hút 85% dân số nhưng chỉ tạo ra 9,6% của cải xã hội. Hàng năm Ăng-gô-la phải nhập khẩu khoảng 400 ngàn tấn gạo, người dân Ăng-gô-la (đặc biệt ở nông thôn) thường xuyên thiếu lương thực và bị bệnh tật đe dọa.

-         GDP (2017 - theo sức mua): 192 tỷ USD; Bình quân: 6.800 USD; Tốc độ tăng trưởng GDP: 1,5%.

V. Quan hệ với Việt Nam:

1. Quan hệ chính trị - ngoại giao:

-         Việt Nam và Ăng-gô-la lập quan hệ ngoại giao ngày 12/11/1975. Ta lập Sứ quán tại Ăng-gô-la năm 1976, rút Sứ quán năm 2000 (chuyển sang Nam Phi) và lập lại Sứ quán vào năm 2002. Tháng 2/2012, Ăng-gô-la khai trương Sứ quán tại Hà Nội.

-         Từ năm 1986, ta đã cử nhiều lượt chuyên gia (thuộc các lĩnh vực giáo dục, y tế, nông nghiệp) sang công tác tại Ăng-gô-la; hiện tại có khoảng trên 200 chuyên gia ở Ăng-gô-la. Cộng đồng người Việt đang làm ăn, buôn bán tại Ăng-gô-la ước trên 10.000 người.

-         Ủy ban liên Chính phủ hai nước đã tiến hành 6 kỳ họp, gần nhất vào tháng 10/2013 tại Hà Nội. Bộ Ngoại giao hai nước đã họp tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao lần đầu tiên tại Lu-an-đa tháng 6/2011.

Trao đổi đoàn:

          Chủ tịch MPLA, A.Ne-tô (8/1971); Chủ tịch nước CHND Ăng-gô-la, Ê-đu-ác-đô Đốt Xan-tốt (4/1987); Chủ tịch nước Trần Đức Lương (10/2002); Chủ tịch Quốc hội Rô-béc-tô Đê An-mây-đa (10/2004), TBT Đảng CSVN Nông Đức Mạnh (4/2008), đồng chí Trương Tấn Sang, UVBCT, Thường trực Ban BT (7/2009); UVTW Đảng Võ Đức Huy tham dự ĐH Đảng MPLA (12/2009), đ/c Lê Hữu Nghĩa, GĐ Học viện hành chính quốc gia Hồ Chí Minh thăm Ăng-gô-la (5/2010); Quốc vụ khanh BNG Ăng-gô-la vào VN dự Hội thảo VN-Châu Phi (8/2010); Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng họp tham vấn chính trị tại Ăng-gô-la (6/2011); Phó Tổng thống Ăng-gô-la thăm chính thức VN (2/2012); UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh Ủy Ninh Bình Bùi Văn Nam (tháng 6-7/2012), QVK Pháp chế Phủ Tổng thống Phlo-be-la Rô-sa (3/2013), Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (8/2013); Thường trực Ban Bí thư Lê Hồng Anh (cuối tháng 8/2013), Bộ trưởng Cựu Chiến binh (9/2013), Bộ trưởng Nội vụ Ba-rô-xơ Ta-va-rét (10/2014), Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (08/2015), đ/c Nguyễn Văn Bình, UVBCT, Trưởng Ban Kinh tế TW (12/2016), Bộ trưởng Bộ Viễn thông và Công nghệ Thông tin Ăng-gô-la (3/2017), Bộ trưởng Ngoại giao Ăng-gô-la (4/2017), Thứ trưởng Vũ Hồng Nam (5/2018).

2. Các thỏa thuận song phương:

- Đã ký: Hiệp định Thương mại (ký lại tháng 4/2008); Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, văn hoá và khoa học kỹ thuật (1979); Hiệp định về cử chuyên gia Việt Nam sang Ăng-gô-la hợp tác trong lĩnh vực giáo dục (1995) và Y tế (1996); Nghị định thư hợp tác hai Bộ Ngoại giao (2002); Thỏa thuận hợp tác về Thuỷ sản (2004); Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao, công vụ (4/2008); Nghị định thư về hợp tác trong lĩnh vực Dầu lửa và Khí đốt (4/2008), Hiệp định khung về hợp tác Kinh tế, Khoa học kỹ thuật và Văn hóa (2008), Nghị định thư hợp tác chuyên gia giáo dục, Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực Khoa học, công nghệ (3/2011); Nghị định thư về hợp tác kỹ thuật trong lĩnh vực giáo dục đại học, Nghị định thư về hợp tác văn hóa (2/2012), Hiệp định hợp tác trên lĩnh vực an ninh và trật tự công cộng (10/2014).  

- Hai bên đang đàm phán Hiệp định về đào tạo nguồn nhân lực, an sinh xã hội và lao động, Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ Đầu tư, Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực ngân hàng, Hiệp định hợp tác văn hóa, Hiệp định về người lao động Việt Nam làm việc có thời hạn tại Ang-gô-la.

3. Hợp tác trong các lĩnh vực:

          - Nông nghiệp: đoàn khảo sát của Bộ Nông nghiệp và PTNT đi Ăng-gô-la tháng 2/2010 và tháng 11/2012 để thành lập “Dự án phát triển lúa gạo tại Ăng-gô-la”. CP Ăng-gô-la, Ngân hàng Phát triển châu Phi (BAD) đều quan tâm đến dự án.

          - Giáo dục: Từ những năm 1980, Việt Nam đã cử nhiều chuyên gia giáo dục sang làm việc tại Ăng-gô-la. Bộ GD&ĐT tiếp tục cử giáo viên phổ thông, giảng viên đại học và đang xem xét việc cử giáo viên dạy nghề mộc, điện, cơ khí, xây dựng... sang Ăng-gô-la thời gian tới.

          - Y tế: Chính phủ Ăng-gô-la cho phép Cty Kwanza Medi Viettech S.A chuyên nhập khẩu thuốc (sốt rét, lao, HIV, dịch truyền, huyết thanh…), dụng cụ y tế (băng, gạc, chỉ phẫu thuật…) của Việt Nam để giảm sức ép của Ấn Độ với mặt hàng này. Bộ Y tế chỉ định Tổng Cty Dược là đầu mối hợp tác với Cty Kwanza Medi Viettech S.A.

          - Dầu khí: PVEP đang trao đổi, vận động phía Angola dành cho VN Lô 4 hoặc một số diện tích thăm dò tại bể trầm tích Lower Congo.

          - Viễn thông và công nghệ thông tin: Viettel mong muốn thiết lập mạng di động mới tại Ăng-gô-la, liên doanh phát triển công nghệ phần mềm và máy tính.

          - Ngân hàng: Tháng 7/2011, Lãnh đạo Viettin Bank đã có thư ngỏ gửi Bộ trưởng, Chủ nhiệm VP Tổng thống Ăng-gô-la và Lãnh đạo Ngân hàng thương mại KEVE về việc liên doanh hợp tác theo mong muốn của phía Ăng-gô-la.

           - Thương mại: Kim ngạch song phương Việt Nam – Ăng-gô-la năm 2017 đạt 68,5 triệu USD. Ta xuất gạo, hàng dệt may, giày dép, máy móc…, nhập sắt thép phế liệu và nguyên liệu.

          - Cộng đồng người Việt Nam tại Ăng-gô-la là cộng đồng lớn nhất tại châu Phi, với hơn 200 chuyên gia y tế, giáo dục và trên 10 nghìn người Việt đang sinh sống và làm việc, tập trung đông nhất ở Thủ đô Lu-an-đa. Hội người Việt Nam tại Ăng-gô-la đã được thành lập và được Chính phủ Ăng-gô-la cấp phép hoạt động chính thức từ tháng 4/2016./.

Hà Nội, tháng 12/2018