Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam về kết quả của HNCC ASEAN  8 tại Cămpuchia  ngày 5 tháng 11 năm 2002

Câu hỏi 1: Xin Bộ trưởng cho biết những nội dung và kết quả chính của Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 8 và các hội nghị liên quan?

Trả lời:

So với Hội nghị cấp cao lần thứ 7, Hội nghị lần này có ý nghĩa đặc biệt. Bên cạnh Hội nghị cấp cao ASEAN, ASEAN+3 với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hội nghị ASEAN+1 với từng nước, lần này sáu nước Tiểu vùng Mê Công đã tổ chức Hội nghị cấp cao đầu tiên và cũng lần đầu tiên ASEAN họp cấp cao với Ấn Độ và mời Chủ tịch Liên minh châu Phi đến tham dự. Tại các hội nghị này, các nhà lãnh đạo đã đánh giá một cách toàn diện tình hình thế giới và khu vực, những mặt thuận và không thuận đối với từng nước và khu vực. Các vị lãnh đạo đặc biệt quan tâm tình hình Trung Đông, bán đảo Triều Tiên, và những tác động tiêu cực đối với kinh tế, chính trị khu vực và thế giới, nếu như các vấn đề này không được giải quyết một cách hòa bình. Các nhà lãnh đạo lên án mạnh mẽ những hành động khủng bố; nhất trí tăng cường hợp tác chống khủng bố và từng bước loại nó ra khỏi cuộc sống của nhân loại. Các nhà lãnh đạo ASEAN cho rằng, sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ năm 1997, vị thế của ASEAN đã được nâng cao; các nước lớn sau một thời gian chần chừ đã nối lại và tăng cường quan hệ với ASEAN. Điều đó đòi hỏi các nước ASEAN phải tăng cường phát huy nội lực, giải quyết các vấn đề nội bộ trong mỗi nước và trong khối, để tăng cường liên kết, mở rộng hợp tác với các nước bên ngoài; đặc biệt là cần có chiến lược và kế hoạch hành động chung cho cả Hiệp hội trong quan hệ với các đối tác. Trên tinh thần đó, các nhà lãnh đạo ASEAN đã xem xét, đánh giá việc thực hiện các quyết định cấp cao trong năm qua và xác định rõ một số định hướng và nội dung hợp tác quan trọng nhằm thực hiện các mục tiêu của Hiệp hội. Hiện nay, ASEAN còn ba nước là Lào, Cam-pu-chia và Myanmar chưa phải là thành viên của tổ chức Á - Âu (ASEM), các nhà lãnh đạo ASEAN hy vọng năm 2004 khi mà Việt Nam đăng cai Hội nghị cấp cao ASEM-5, ba nước này sẽ trở thành thành viên của ASEM. Về chính trị, an ninh, nhằm tăng cường các nỗ lực hợp tác giữ gìn hòa bình, ổn định, tăng cường hợp tác chống khủng bố, tại Hội nghị này, các nhà lãnh đạo ASEAN đã ra Tuyên bố về chống khủng bố; cùng với Trung Quốc thông qua Tuyên bố hợp tác về các vấn đề an ninh phi truyền thống. Đặc biệt, việc lần đầu tiên sau một thời gian dài thương lượng, các nước ASEAN và Trung Quốc thông qua Tuyên bố về cách ứng xử của các bên tại Biển Đông như một bước tiến tới xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông, có ý nghĩa quan trọng đối với việc xây dựng lòng tin và duy trì hòa bình ở khu vực, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị láng giềng tốt đẹp giữa ASEAN và Trung Quốc. Về liên kết kinh tế, các nhà lãnh đạo tái khẳng định quyết tâm tăng cường và phát huy nội lực của Hiệp hội, quyết tâm thực hiện hiệu quả các chương trình hợp tác như AFTA, AIA, dịch vụ, Chương trình hành động Hà Nội và các dự án trong Kế hoạch công tác về thu hẹp khoảng cách phát triển. Theo đó, các nhà lãnh đạo đã ký Hiệp định về Du lịch ASEAN, tạo cơ sở pháp lý cho việc đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực nhiều tiềm năng này. Các nhà lãnh đạo ASEAN và ba nước Đông Bắc Á đã xem xét các kiến nghị của Nhóm Nghiên cứu Đông Á, giao cho các Bộ trưởng nghiên cứu xác định những hướng ưu tiên thúc đẩy hợp tác giữa hai bên. Các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã ký Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện ASEAN - Trung Quốc, đẩy mạnh đàm phán về lập khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc với lộ trình là đối với sáu nước thành viên cũ của ASEAN thời hạn từ 10 đến 12 năm, đối với bốn nước thành viên với thời hạn thực hiện là 15 năm; ký Bản thỏa thuận về hợp tác nông nghiệp. Các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản đã ra Tuyên bố ASEAN - Nhật Bản về quan hệ đối tác kinh tế toàn diện và sẽ tổ chức Hội nghị cấp cao Nhật Bản - ASEAN vào năm 2003. Cả ba nước Đông Bắc Á và Ấn Độ đều cam kết đóng góp nguồn lực cho sáng kiến liên kết ASEAN. Cũng tại Hội nghị lần này, lần đầu tiên Hội nghị cấp cao ASEAN + Ấn Độ được tổ chức, các nhà lãnh đạo thông qua Tuyên bố chung hợp tác ASEAN - Ấn Độ nhằm khai thác triệt để các tiềm năng hợp tác của hai bên và nhất trí tổ chức họp cấp cao hằng năm; vấn đề tổ chức Hội nghị cấp cao ASEAN + Australia cũng được xem xét. Các nhà lãnh đạo ASEAN hoan nghênh sáng kiến vì sự năng động ASEAN do Tổng thống Hoa Kỳ vừa đưa ra tại Hội nghị cấp cao APEC. Với những kết quả cụ thể như trên, Hội nghị đã thành công tốt đẹp, tái khẳng định hướng đi của ASEAN là: tăng cường đoàn kết; giữ vững hòa bình, ổn định; củng cố và phát huy nội lực, tăng cường liên kết và mở rộng hợp tác với bên ngoài, trước hết là ba nước Đông Bắc Á, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, khẳng định vai trò của ASEAN ở khu vực và quốc tế.

Câu hỏi 2: Xin Bộ trưởng cho biết những đóng góp lớn của Việt Nam trong năm qua vào việc thực hiện các mục tiêu chung của ASEAN, và trong những thành công chung của Hội nghị cấp cao lần này?

Trả lời:

Tiếp tục các nỗ lực trên cương vị là chủ tịch ASC trong năm 2001, năm nay, trong bối cảnh ASEAN phải đối phó với nhiều thách thức từ bên trong và bên ngoài, chúng ta đã đóng góp tích cực vào việc tăng cường đoàn kết, thống nhất trong ASEAN, góp phần xây dựng lập trường chung của ASEAN trước những vấn đề thiết yếu của Hiệp hội. Hoạt động tích cực và linh hoạt của Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững hướng đi, các nguyên tắc của ASEAN, giữ được cách tiếp cận năng động và tỉnh táo trước các thách thức bên trong và bên ngoài. Chủ tịch Hội nghị, các thành viên ASEAN và các bên đối tác đánh giá cao sự đóng góp tích cực của chúng ta. Cùng với các thành viên khác của Hiệp hội, đóng góp của Việt Nam góp phần quan trọng trong việc củng cố hình ảnh của ASEAN cũng như vai trò chủ đạo và chiến lược của ASEAN trong quan hệ hợp tác với các bên đối thoại, đặc biệt là với các nước Đông Bắc Á. Tại Hội nghị lần này, là nhà lãnh đạo có nhiều kinh nghiệm hoạt động tại các diễn đàn đa phương, Thủ tướng Phan Văn Khải đã phát biểu nhiều ý kiến đóng góp nhằm thúc đẩy hợp tác phát triển theo hướng thực tế, hiệu quả, tránh dàn trải, chồng chéo. Chúng ta cũng đưa ra một số sáng kiến cụ thể, có tính khả thi như: tổ chức hội thảo về tác động và nâng cao khả năng tham gia của các thành viên mới vào Khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc; lập Trung tâm ASEAN nghiên cứu và tìm hiểu về Trung Quốc hiện đại tại Hà Nội với sự trợ giúp của Trung Quốc và các nước...