Chiều ngày 16 tháng 10 năm 2014, Hội nghị Cấp cao Á - Âu lần thứ 10 (ASEM 10) đã chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội nghị của Thành phố Mi-lan,  I-ta-li-a, một trung tâm kinh tế, thương mại và tài chính của châu Âu. Tham dự có lãnh đạo cấp cao của 53 thành viên Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM), gồm 21 quốc gia châu Á, 30 quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu (EU) cùng Ban Thư ký ASEAN. Đoàn đại biểu Cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu tham dự Hội nghị.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Van Rôm-pơi, Thủ tướng nước chủ nhà I-ta-li-a Ren-di và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ba-rô-sô đồng chủ trì Lễ đón chính thức các nhà Lãnh đạo ASEM với nghi thức trang trọng.

Tại Lễ kết nạp Crô-a-ti-a và Ca-dắc-xtan, các nhà Lãnh đạo đã nồng nhiệt chúc mừng hai thành viên mới chính thức gia nhập đại gia đình ASEM, khẳng định sức hấp dẫn và sự phát triển năng động của Diễn đàn.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Van Rôm-pơi, đã nêu bật những thành tựu quan trọng của Diễn đàn kể từ Hội nghị Cấp cao ASEM 9 tại Viêng-chăn, Lào, năm 2012, tiếp tục đề cao vai trò của ASEM là một cơ chế hợp tác, đối thoại hàng đầu giữa hai châu lục. Chủ tịch Hội đồng châu Âu nhấn mạnh, với chủ đề “Đối tác trách nhiệm vì tăng trưởng và an ninh bền vững”, Hội nghị ASEM 10 sẽ đề ra những biện pháp đẩy mạnh hợp tác trên cả 3 trụ cột là đối thoại chính trị, hợp tác kinh tế và hợp tác trên các lĩnh vực khác, hướng tới kỷ niệm 20 năm hình thành và phát triển của Diễn đàn ASEM vào năm 2016.

Trong các phát biểu tiếp theo, Thủ tướng nước chủ nhà I-ta-li-a và Lãnh đạo của các thành viên điều phối Mông Cổ, Ma-la-xia và Ủy ban Châu Âu cùng Lào với tư cách nước chủ nhà ASEM 9, nhấn mạnh tầm quan trọng cần gia tăng hợp tác và đóng góp của ASEM trước những chuyển biến nhanh chóng, khôn lường ở hai châu lục và thế giới.

Sau Lễ khai mạc, các nhà Lãnh đạo đã tiến hành phiên họp phiên toàn thể. Thứ nhất về “Thúc đẩy hợp tác kinh tế - tài chính thông qua tăng cường kết nối Á - Âu”. Hội nghị đánh giá kinh tế thế giới đang dần phục hồi, tuy nhiên còn thiếu bền vững, hông đồng đều và tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó kinh tế châu Á tiếp tục là động lực của tăng trưởng toàn cầu và cải cách cơ cấu ở châu Âu đang tạo cơ sở để  tăng rưởng mạnh hơn về trung hạn. Hội nghị nhất trí cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách kinh tế - tài chính, thúc đẩy việc sớm thông qua Hiệp định thuận lợi hóa thương mại của WTO và tăng cường phối hợp chính sách với G-20, nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững, mạnh mẽ, cân bằng và đồng đều. Hội nghị đặc biệt đề cao việc kết nối giữa hai châu lục trên cả ba phương diện hạ tầng cơ sở, thể chế và con người, cũng như khả năng tăng cường hợp tác, kết nối kỹ thuật số, hàng không, hợp tác vũ trụ…

Cũng vào chiều ngày 16 tháng 10, tại phiên toàn thể thứ hai về “Đối tác Á - Âu ứng phó với các vấn đề toàn cầu trong một thế giới gắn kết”, các nhà Lãnh đạo đều cho rằng các thách thức toàn cầu ngày càng trở nên gay gắt hơn, đặc biệt là biến đổi khí hậu – thách thức lớn nhất của nhân loại trong Thế kỷ 21, thiên tai, dịch bệnh, an ninh về lương thực, nguồn nước và năng lượng, dân số gia tăng nhanh... Tất cả các thách thức đang tác động sâu sắc và nhiều chiều đến mọi quốc gia và mọi châu lục, cản trở nỗ lực hoàn tất các Mục tiêu thiên niên kỷ.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cùng Tổng thống Hàn Quốc, Thủ tướng Đức và Thủ tướng Man-ta được mời phát biểu dẫn đề phiên toàn thể thứ hai. Trong phát biểu, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, chỉ trong hơn một thập niên đầu Thế kỷ 21, nhân loại đang phải ứng phó với nhiều thách thức toàn cầu gay gắt, phức tạp hơn bao giờ hết. Đó là cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính trầm trọng nhất trong hơn 100 năm qua, thảm họa kép động đất sóng thần ở Nhật Bản, rồi mới đây là siêu bão Hai-an tàn phá đất nước Phi-líp-pin, và nay là Ê-bô-la tại châu Phi - đại dịch lớn nhất từng xảy ra. Tất cả các thách thức đan xen với nhau, gây nên những hệ quả khôn lường về kinh tế, xã hội, chính trị, an ninh..., cản trở nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định, phục hồi kinh tế và cuộc sống của người dân ở mọi khu vực.

Do đó, Thủ tướng Chính phủ đề xuất, để phối hợp hành động đóng góp vào những nỗ lực chung toàn cầu, ASEM cần xác định phát triển bền vững là nội hàm quan trọng của hợp tác ứng phó với các thách thức toàn cầu, trong đó con người phải là mục tiêu và là trung tâm. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là đóng góp vào hoàn thành các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và xây dựng Chương trình nghị sự phát triển sau năm 2015, thúc đẩy đạt thỏa thuận mới toàn cầu về khí hậu tại Hội nghị Pa-ri và hợp tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai tại Hội nghị Xên-đai. Theo đó, ASEM cần có tư duy phát  triển mang tầm toàn cầu và cách tiếp cận liên ngành, đổi mới và sáng tạo về an ninh về lương thực - nguồn nước - năng lượng trước thực trạng biến đổi khí hậu đang làm cho các thách thức trở nên phức tạp và khó lường. Đồng thời, cần đẩy mạnh nỗ lực chung về phòng chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và phục hồi sau thảm họa, như sớm thiết lập mạng lưới trao đổi thông tin, hợp tác. Bởi lẽ, hai châu lục Á- Âu đang phải hứng chịu thiên tai nhiều nhất, như siêu bão, nước biển dâng, hạn hán, lũ lụt nghiêm trọng…. Châu Á - Thái Bình Dương hứng chịu khoảng 70% thiên tai toàn cầu và 2/3 nạn nhân của thiên tai là ở châu Á. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh ASEM cần phối hợp đồng bộ và hiệu quả giữa các hoạt động, sáng kiến trong khuôn khổ Diễn đàn cũng như với các cơ chế khác. Trong đó, cần quan tâm thỏa đáng việc tham gia, hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác tiểu vùng và khu vực của các thành viên ASEM, đặc biệt là hợp tác Mê Công - Đa-nuýp và tăng cường nâng cao năng lực cho các thành viên đang phát triển.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định ứng phó với các thách thức toàn cầu luôn là một nội hàm then chốt trong nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN năng động, tự cường và gắn kết, và trong hợp tác giữa ASEAN với các đối tác. Những nỗ lực đó đã được hiện thực hóa và triển khai mạnh mẽ qua các chương trình, thỏa thuận. Tại Cuộc họp Cấp cao không chính thức vừa diễn ra sáng nay, các nhà Lãnh đạo ASEAN – EU khẳng định quyết tâm hướng tới quan hệ đối tác chiến lược, trong đó coi trọng thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, kết nối cũng như ứng phó với các thách thức toàn cầu. Thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Bến Tre của Việt Nam với tỉnh Tun-chê-a của Ru-ma-ni đã được ký kết ngay dịp Hội nghị Cấp cao lần này và trong khuôn khổ hợp tác Mê Công - Đa-nuýp là minh chứng sinh động nữa về tính thiết thực của mối quan hệ đối tác Á – Âu.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao sự ủng hộ của các thành viên đối với ba sáng kiến mới của Việt Nam tại Hội nghị ASEM 10 về “Hội thảo ASEM về quản lý bền vững nguồn nước nhằm bảo đảm an ninh lương thực”, “Tuần lễ thanh niên ASEM: Hành động mạnh mẽ hơn nhằm giải quyết thách thức về không đói nghèo” và “Hội nghị về kỹ năng xanh hướng tới tăng trưởng toàn diện và bền vững”.
Hội nghị Cấp cao ASEM 10 sẽ tiếp tục các hoạt động trong ngày 17 tháng 10, trong đó có phiên họp về “Tăng cường đối thoại và hợp tác Á - Âu và tương lai ASEM”./.