Thứ trưởng Ngoại giao Hà Kim Ngọc (Ảnh: Lao Động)

Mở chương sử mới

Nhìn lại lịch sử quan hệ hai nước, từ khi Bác Hồ đặt chân lên đất Hoa Kỳ (tháng 12/1912) trên hành trình đi tìm đường cứu nước và không lâu sau khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bác đã viết thư gửi Tổng thống Hoa Kỳ Truman (tháng 2/1946), bày tỏ mong muốn hai nước Việt Nam – Hoa Kỳ là bạn và phát triển quan hệ “hợp tác đầy đủ”, Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cho rằng, chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa là sự tiếp nối con đường Bác đã đi, vừa đánh dấu sự hoàn tất một chương sử hai bên bình thường hóa hoàn toàn quan hệ, theo tinh thần “hợp tác đầy đủ”, như ý nguyện của Bác, đồng thời mở ra một chương sử mới của quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ.

Theo Thứ trưởng, đây là một sự kiện được những người quan tâm tới quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ “trông đợi từ lâu” và thật “tuyệt vời” khi chuyến thăm lịch sử này diễn ra đúng vào dịp hai nước kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, tháng 7/1995 – tháng 7/2015.

“20 năm là quãng thời gian ngắn so với lịch sử quan hệ giữa hai quốc gia, song quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ đã có những bước tiến dài, mà ở thời điểm hai nước tuyên bố bình thường hóa quan hệ, ít ai có thể hình dung được”, Thứ trưởng Hà Kim Ngọc nói.

Từ hai phía của chiến tuyến, Việt Nam và Hoa Kỳ đã bước qua “lằn ranh” chia rẽ hai bên, khởi đầu một quá trình hòa giải không hề dễ dàng, từ cựu thù trở thành bè bạn, rồi đối tác và đến tháng 7/2013, trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai bên đã xác lập quan hệ đối tác toàn diện với chín trụ cột, bao gồm các lĩnh vực hợp tác từ chính trị - ngoại giao, kinh tế - thương mại – đầu tư, khoa học – công nghệ, giáo dục – đào tạo, đến quốc phòng – an ninh, khắc phục hậu quả chiến tranh, giao lưu nhân dân…

Điểm nổi bật là trong hai thập kỷ qua, hai bên đã có sáu chuyến thăm cấp cao, mở đầu là chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Bill Clinton (năm 2000), tiếp đến là chuyến thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Phan Văn Khải (2005), chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống G. W. Bush (2006), rồi đến chuyến thăm Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (2007), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2008), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (2013). Mỗi chuyến thăm của Lãnh đạo cấp cao hai nước đều là những dấu mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ thời kỳ mới.

Thứ trưởng Hà Kim Ngọc khẳng định, với những tiền đề quan trọng được tạo ra trong 20 năm qua, chuyến thăm Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đưa quan hệ hai nước vươn tới tầm cao mới, với tầm nhìn mới, mở ra thời kỳ phát triển sâu rộng, hiệu quả, thực chất hơn, tăng cường lòng tin giữa hai nước, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau.

Tạo thế đối ngoại vững vàng

Đề cập đến tác động của chuyến thăm đối với tiến trình triển khai chính sách đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế của Việt Nam, Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cho rằng, trong thời gian qua, chuyến thăm Hoa Kỳ và chuyến thăm Trung Quốc trước đó hai tháng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng như một loạt các hoạt động đối ngoại của Lãnh đạo cấp cao nước ta (các hoạt động song phương, đa phương của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Quốc hội), đã góp phần thể hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế của Việt Nam, tạo thế chiến lược đối ngoại mới vững vàng hơn cho đất nước, không chỉ trong quan hệ song phương với hai nước này, mà còn với các đối tác khác cũng như trong bàn cờ chiến lược chung của khu vực.

“Tăng cường quan hệ với các nước lớn, các đối tác quan trọng là một trong những ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta. Với kết quả tích cực của chuyến thăm Trung Quốc và Hoa Kỳ của Tổng Bí thư, chúng ta có những thuận lợi mới để đưa quan hệ hợp tác với hai đối tác này đi vào chiều sâu, hiệu quả, thực chất, cũng như tiếp tục giải quyết những vấn đề còn tồn tại, khác biệt; góp phần phục vụ công cuộc phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền, và nâng cao vị thế của đất nước ta”, Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cũng cho biết, qua các chuyến thăm này, các nước đều đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực Đông Nam Á nói riêng và châu Á – Thái Bình Dương nói chung. Điều này rất có ý nghĩa khi Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, tham gia tích cực, chủ động vào việc xử lý các vấn đề khu vực và quốc tế liên quan trực tiếp đến lợi ích của ta.

Tuyên bố về tầm nhìn chung

Tuyên bố chung là sự thể hiện quan điểm và nhận thức chung của Lãnh đạo hai nước liên quan các vấn đề song phương, khu vực và quốc tế mà hai bên cùng quan tâm. Theo Thứ trưởng Hà Kim Ngọc, Tuyên bố về tầm nhìn chung mà Việt Nam và Hoa Kỳ vừa đạt được trong chuyến thăm của Tổng Bí thư – kết quả lớn nhất của chuyến thăm - là văn kiện quan trọng nhất, phản ánh thực chất nhất thực trạng quan hệ hai nước cũng như định hướng tương lai.

Trong các chuyến thăm cấp cao trước đây, Việt Nam và Hoa Kỳ đã có bốn Tuyên bố chung khi các đồng chí Lãnh đạo Cấp cao ta thăm Hoa Kỳ. Mỗi Tuyên bố chung đều có ý nghĩa quan trọng, đánh dấu một giai đoạn phát triển của quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ và định hướng cho giai đoạn tiếp theo; đồng thời, định ra những nguyên tắc căn bản cho quan hệ hai nước thời kỳ mới. Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cho biết, kế thừa các Tuyên bố chung trước đây, đồng thời phản ánh những bước phát triển mới của quan hệ cũng như tình hình khu vực và quốc tế, Tuyên bố về tầm nhìn chung trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua có ba điểm mới:

Thứ nhất, Tuyên bố đã thể hiện dấu ấn chuyến thăm lịch sử đầu tiên đến Hoa Kỳ của Tổng Bí thư, người đứng đầu hệ thống chính trị của Việt Nam. Thứ hai, Tuyên bố đã tổng kết 20 năm quan hệ giữa hai nước, đặc biệt là sau hai năm triển khai quan hệ Đối tác toàn diện, rút ra những bài học, khẳng định các nguyên tắc lớn trong quan hệ; đồng thời, xác định tầm nhìn lâu dài cho quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ trong tương lai với phương châm: “gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai”. Thứ ba, cấu trúc và nội dung của Tuyên bố chung lần này thể hiện rõ: quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ giờ đây dựa trên “kiềng ba chân” vững chắc với các lĩnh vực hợp tác ở cả ba mức độ song phương, khu vực và toàn cầu.