Thưa các đồng chí đại biểu,

Trước hết, tôi nhiệt liệt chào mừng các đồng chí lãnh đạo, đại biểu từ các tỉnh, thành phố, đại biểu các cơ quan trung ương, các đồng chí Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và đại diện các đơn vị trong Bộ Ngoại giao đã đến dự Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 17.

Hội nghị chúng ta diễn ra trong bối cảnh Đất nước bước vào thời kỳ phát triển mới, đẩy mạnh thực hiện đường lối Đại hội XI của Đảng, thực hiện ba đột phá chiến lược, ưu tiên tái cơ cấu nền kinh tế, đẩy mạnh hội nhập quốc tế toàn diện và phát triển bền vững. Trên thế giới, những chuyển biến nhanh, phức tạp của tình hình thế giới và khu vực đã và đang tác động đến môi trường an ninh và phát triển của nước ta, vừa đem lại cơ hội vừa gây ra những thách thức to lớn.

Trong bối cảnh đầy biến động và phức tạp đó, mặt trận đối ngoại bao gồm ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội, đối ngoại nhân dân, với sự chủ động và phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ban, ngành và đặc biệt là địa phương, đã triển khai toàn diện và đồng bộ các hoạt động đối ngoại, góp phần quan trọng vào những thành tựu chung của đất nước, đặc biệt là góp phần giữ vững độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, duy trì môi trường hoà bình, ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thưa các đồng chí,

Đất nước ta đang bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế toàn diện. Chủ đề của Hội nghị ngoại vụ lần thứ 17 “Phát huy vai trò của địa phương trong thời kỳ đẩy mạnh hội nhập quốc tế” đã khẳng định vai trò quan trọng của các địa phương trong việc triển khai Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế, bởi lẽ thành công của hội nhập quốc tế cần có sự đồng thuận và tham gia tích cực của các địa phương, các doanh nghiệp, các tầng lớp nhân dân.

Do đó, Hội nghị Ngoại vụ lần này, ngoài việc kiểm điểm đánh giá công tác trong hai năm qua, còn có ý nghĩa quan trọng là quán triệt và đề xuất các biện pháp đẩy mạnh sự phối hợp giữa Bộ Ngoại giao và tỉnh, thành trong việc triển khai Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế.

Thực tiễn cho thấy sự phối hợp này là rất cần thiết, rất thiết thực nhằm bảo đảm thống nhất quản lý đối ngoại, bảo đảm đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước được thực hiện nhất quán và xuyên suốt từ trung ương đến địa phương. Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, từ nhiều năm nay, Bộ Ngoại giao hết sức coi trọng công tác ngoại vụ địa phương; đã tích cực hỗ trợ các Sở, các cơ quan Ngoại vụ địa phương đào tạo đội ngũ cán, nâng cao trình độ nghiệp vụ và năng lực hội nhập kinh tế quốc tế.

Chúng ta vui mừng nhận thấy, trong hai năm qua, mạng lưới các Sở, các cơ quan Ngoại vụ địa phương đã được củng cố và mở rộng, đội ngũ cán bộ ngoại vụ đã có những trưởng thành về nhiều mặt, và đang trở thành lực lượng nòng cốt trong triển khai các chủ trương, chính sách nhằm tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, viện trợ phát triển; tăng cường giao lưu nhân dân, trao đổi văn hoá của địa phương với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận, để đáp ứng những yêu cầu cấp thiết của hội nhập quốc tế, cần phải có cách suy nghĩ mới, cách làm mới nhằm nâng cao hơn nữa tính chủ động, sáng tạo của các cơ quan Ngoại vụ địa phương trong công tác tham mưu, cũng như trong triển khai đường lối, chính sách ở địa phương.

Để làm được việc đó, Hội nghị cần chỉ ra những mặt còn tồn tại, yếu kém, khiếm khuyết. Đó là: nhận thức và hiểu biết của cán bộ và nhân dân về hội nhập quốc tế chưa được đầy đủ; Đội ngũ cán bộ ngoại vụ đã có trưởng thành, song vẫn phải nâng tầm hơn nữa mới đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ mới; Hệ thống các cơ quan ngoại vụ chưa ổn định, chưa thống nhất, nên việc phối hợp giữa Bộ Ngoại giao với các cơ quan Ngoại vụ vẫn còn những bất cập.

Chúng ta không kỳ vọng cùng một lúc có thể giải quyết được tất các vấn đề tồn tại. Tuy nhiên, Hội nghị cần xác định rõ trong hai năm tới, công tác ngoại vụ địa phương cần chú trọng những ưu tiên, những trọng tâm gì nhằm tạo ra chuyển biến tích cực, có tính đột phá. Với suy nghĩ đó, tôi chia sẻ với các đồng chí một số ý kiến sau:

Một là, cần tìm ra phương hướng, giải pháp để phát huy vai trò “chủ thể tích cực” của địa phương trong triển khai đường lối đối ngoại và hội nhập quốc tế ở địa phương; tinh thần và quyết tâm hội nhập cần thấm sâu vào bộ máy quản lý nhà nước và đời sống xã hội ở mỗi địa phương. Do đó, Hội nghị cần tập trung thảo luận các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao vai trò của các cơ quan ngoại vụ là lực lượng chủ chốt điều phối, triển khai các hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực ở địa phương.

Hai là, cần xác định cụ thể những lĩnh vực ưu tiên mà Bộ Ngoại giao có thể hỗ trợ các địa phương hiệu quả hơn nhằm nâng cao năng lực hội nhập phù hợp với đặc thù và lợi thế của từng địa phương. Việc Bộ Ngoại giao quyết định thành lập Cục Ngoại vụ sẽ được công bố ngay sau đây, là để thực hiện chức năng là cầu nối giữa Bộ với các cơ quan Ngoại vụ địa phương trong việc thực hiện công tác này.

Ba là, cần tìm các giải pháp nâng cao hơn nữa hiệu quả cơ chế phối hợp giữa Bộ Ngoại giao, các Bộ, ngành trung ương với các tỉnh thành, giữa Sở và các cơ quan Ngoại vụ với các Sở, ban, ngành khác của địa phương nhằm thống nhất nhận thức và hành động trong triển khai các chủ trương, chính sách về đối ngoại và hội nhập quốc tế.

Theo tinh thần đó, Hội nghị cần dành nhiều thời gian đi sâu thảo luận, đánh giá toàn diện những mặt tích cực, cũng như những hạn chế hoặc những mặt mà đối ngoại địa phương và ngoại vụ cần làm tốt hơn. Cần tập trung phân tích các vướng mắc, khó khăn, các “nút thắt” mà các đồng chí đang gặp phải, cả trong cơ chế chính sách và trong thực tiễn công tác. Hội nghị cũng cần tạo diễn đàn trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp tháo gỡ, khơi thông những vấn đề còn tồn tại, vướng mắc; đề xuất các phương hướng, giải pháp có tính khả thi để các địa phương phát huy tối đa lợi thế, tiềm năng của mình; qua đó nâng tầm của các sở và các cơ quan Ngoại vụ địa phương.

Để có được chuyển biến mới, các tỉnh, thành cần chú trọng vào các nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, đề nghị các tỉnh, thành chủ động, tích cực trong tuyên truyền, quán triệt, điều phối, triển khai công tác đối ngoại ở cấp độ địa phương, dành ưu tiên cho những vấn đề cấp thiết như chủ động, tích cực tham gia Cộng đồng ASEAN; chủ động xây dựng các chương trình, dự án xúc tiến thương mại, đầu tư, du lịch…sau khi các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định Đối tác kinh tế khu vực toàn diện (RCEP) được ký kết. Bộ Ngoại giao có một mạng lưới các Cơ quan đại diện ở khắp các châu lục, sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ các địa phương về định hướng chính sách, cung cấp, thẩm định thông tin, kết nối đối tác…qua đó, tạo thuận lợi cho các tỉnh, thành chủ động triển khai các hoạt động đối ngoại đó tại địa phương.

Thứ hai, nâng cao vai trò của Ngoại vụ trong đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội và tái cơ cấu kinh tế của địa phương. Các Sở, các cơ quan ngoại vụ cần đóng vai trò “đầu tàu” tham mưu cho Lãnh đạo địa phương trong các hoạt động đối ngoại, “dẫn dắt” các nỗ lực hợp tác và hội nhập quốc tế, khai thác hiệu quả các mối quan hệ đối tác, nhất là hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, du lịch, lao động… với các địa phương nước ngoài. Các cơ quan Ngoại vụ cần tham mưu với lãnh đạo địa phương về các biện pháp tăng cường sự chuẩn bị trong nước, nhất là các giải pháp nâng cao năng lực hội nhập của địa phương. Bộ Ngoại giao và các Bộ quản lý chuyên ngành sẽ tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ địa phương trong quá trình này.

Thứ ba, tăng cường thống nhất quản lý đối ngoại và triển khai đồng bộ, toàn diện hoạt động đối ngoại ở địa phương. Sở Ngoại vụ và các cơ quan Ngoại vụ phải là cầu nối gắn kết trung ương và địa phương, phải làm tốt nhiệm vụ điều phối các hoạt động đối ngoại Nhà nước, đối ngoại Đảng, đối ngoại nhân dân; quản lý hiệu quả các tổ chức phi chính phủ; thường xuyên quan tâm công tác quản lý biên giới lãnh thổ, đấu tranh về dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, bảo hộ công dân, ngư dân; đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền đến người dân về các chủ trương của Đảng, Nhà nước về hội nhập quốc tế.

Thứ tư, liên quan đến cơ chế chính sách, cơ chế chỉ đạo - phối hợp: cần xây dựng quy trình phối hợp hiệu quả hơn giữa Bộ Ngoại giao - đầu mối là Cục Ngoại vụ, các Cơ quan đại diện với các địa phương và Ngoại vụ địa phương. Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan; kiến nghị các biện pháp kiện toàn Cục Ngoại vụ, nâng cao hơn nữa hiệu quả phối hợp, chỉ đạo, hướng dẫn giữa Bộ Ngoại giao, Cơ quan Đại diện và các địa phương. Cần có kế hoạch kết nối các cơ quan ngoại vụ trên phạm vi toàn quốc phù hợp với chiến lược kết nối vùng miền để triển khai đồng bộ công tác, hỗ trợ lẫn nhau tham gia hội nhập quốc tế. Vì vậy, rất mong các đồng chí đại biểu địa phương chủ động đề xuất các hình thức và biện pháp tăng cường kết nối địa phương với các đơn vị chức năng của Bộ Ngoại giao và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nhằm phát huy tiềm năng của địa phương và lợi thế của Cơ quan đại diện. Bộ Ngoại giao sẵn sàng lắng nghe tiếp thu những ý kiến đóng góp của các đồng chí.

Những yêu cầu và nhiệm vụ mới của hội nhập quốc tế đặt ra cho Hội nghị Ngoại vụ lần thứ 17 phải có những chuyển biến mới trong tư duy và hành động nhằm nâng cao vai trò của các địa phương trong công tác đối ngoại, trong hội nhập quốc tế như chủ đề của Hội nghị đề ra.

Tôi tin tưởng rằng, Hội nghị sẽ làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, đem lại nhiều kết quả thiết thực, đề ra được các phương hướng và giải pháp hiệu quả.

Tôi tuyên bố khai mạc Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 17 và chúc Hội nghị thành công tốt đẹp.

Chúc toàn thể các đồng chí đại biểu sức khoẻ và hạnh phúc./.