Khi hình thành được con số hơn 2,6 triệu người Việt Nam đang kiều cư trong gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới hồi 1994-1995, chúng tôi đã đưa ra thông tin dự báo rằng “con số đó đang nhích lên khá nhanh từ 2,6 triệu đến 3 triệu” trong những năm từ 1996 đến đầu thế kỷ mới. Con số tổng hợp được về tổng số lượng kiều dân Việt Nam hiện nay (2004-2005) là 3.078.143 trên lãnh thổ của 108 nước và vùng lãnh thổ đã chứng tỏ rằng dự báo đó là khá chính xác - khá chính xác cả về mặt xu hướng gia tăng, cả về số lượng gia tăng.

Để hình dung rõ hơn ý nghĩa của con số 3.078.143 này, xin được lưu ý rằng ở thời điểm giữa năm 2004 các nước và vùng lãnh thổ sau đây trên thế giới có dân số ít hơn con số đó: Tây Sahara – 300 ngàn; Cômôrốt – 700 ngàn; Gibuti – 700 ngàn; Môrixơ – 1,2 triệu; Mayhôtê – 200 ngàn; Rêuniông – 800 ngàn; Xâysen – 100 ngàn; Bốtxoan – 1,7 triệu; Lêxôthô – 1,8 triệu; Namibia – 1,9 triệu; Xoadilen – 1,2 triệu; Cápve – 500 ngàn; Gambia – 1,5 triệu; Ginê Bitxao – 1,5 triệu; Môritani – 3 triệu; Ghênê Xích đạo – 500 ngàn; Gabông – 1,4 triệu; Xaotômê và Prinxipê – 200 ngàn người... Đó là các nước và vùng lãnh thổ thuộc Châu Phi.

Tại Châu Mỹ, các nước và vùng lãnh thổ sau đây có dân số dưới 3.078.143 người: Antigoa và Babuđa – 100 ngàn; Bahamát – 300 ngàn; Bácbađốt – 300 ngàn; Đôminica – 100 ngàn; Grênađa – 100 ngàn; Goađêlôp – 400 ngàn; Jamaica – 2,6 triệu; Matinic – 400 ngàn; Quần đảo Ăngtin thuộc Hà Lan – 200 ngàn; Xan Kit Nêvi – 50 ngàn; Xan Luxia – 200 ngàn; Xan Vincent và Crênađin – 100 ngàn; Triniđát và Tôbacô – 1,3 triệu; Gaiana thuộc Pháp – 200 ngàn; Guyana – 800 ngàn; Xurinam – 400 ngàn; Bêlixê – 300 ngàn người.

Tại Châu Á, các nước và vùng lãnh thổ có dân số dưới 3.078.143 người là: Đặc khu hành chính Ma Cao – 400 ngàn; Mông Cổ – 2,5 triệu; Brunây – 400 ngàn; Đông Timo – 800 ngàn; Baren – 700 ngàn; Síp – 900 ngàn; Côoét – 2,5 triệu; Ôman – 2,7 triệu; Cata – 700 ngàn; Butan – 1 triệu; Manđivơ – 300 ngàn người.

Trên đất Châu Âu các nước và vùng lãnh thổ sau đây có dân số dưới 3.078.143: Quần đảo Chanen – 200 ngàn; Extônia – 1,3 triệu; Aixơlen – 300 ngàn; Latvia – 2,3 triệu; Anđôra – 100 ngàn; Maxêđônia – 2 triệu; Manta – 400 ngàn; Xan Mariô – 30 ngàn; Xlôvennia – 2 triệu; Lichtenxten – 30 ngàn; Lúcxămbua – 500 ngàn; Mônacô – 30 ngàn người.

Tại Châu Đại Dương, các nước và vùng lãnh thổ sau đây có dân số dưới 3.078.143 người: Liên bang Micơrônexia – 100 ngàn; Phigi – 800 ngàn; Polinexia thuộc Pháp – 300 ngàn; Guam – 200 ngàn; Kiribati – 100 ngàn; Quần đảo Mácsan – 100 ngàn; Naura – 10 ngàn; Tân Balêđônia – 200 ngàn; Palan – 20 ngàn; Quần đảo Xalômôn – 500 ngàn; Tônga – 100 ngàn; Tuvalu – 10 ngàn; Vanuatu – 200 ngàn; Tây Xamoa – 200 ngàn người.

Như vậy là trên cả 5 Châu lục, vào giữa năm 2004, đang có 72 nước và vùng lãnh thổ có số dân ít thua tổng số người Việt Nam ở nước ngoài; có 58 nước và vùng lãnh thổ có số dân bằng hoặc ít thua tổng số người Việt Nam tại Hoa Kỳ (1.300.000); có 34 nước và vùng lãnh thổ có số dân ít thua tổng số người Việt Nam tại Pháp (300.000); có 27 nước và vùng lãnh thổ có số dân bằng hoặc ít thua số người Việt Nam tại Oxtrâylia (250.000) và Canada (200.000); có 16 nước và vùng lãnh thổ có số dân ít thua số người Việt Nam tại Trung Quốc (180.000), tại Campuchia (130.000), tại Đài Loan (120.000), tại Thái Lan (110.000), tại Đức (100.000) hoặc tại Nga (100.000).

Sự gia tăng số lượng người Việt Nam ở nước ngoài trong lịch sử, đặc biệt là những đợt gia tăng lớn, thường gắn với những sự kiện không vui của đất nước, của dân tộc: Hậu quả của chiến tranh, của nghèo đói, của những bất ổn về chính trị, kinh tế, xã hội... ở trong nước. Nhưng, trong hơn một thế kỷ nay dường như người Việt Nam ở nước ngoài đã dần dần chuyển cái thực tế không vui đó thành hiện thực đáng mừng: Ổn định việc kiều cư hữu hảo và thích nghi nhanh chóng với đời sống kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội... của nhân dân các nước sở tại; nuôi dưỡng và phát triển trong cộng đồng kiều dân Việt Nam ý thức luôn hướng về đất mẹ, hướng về dân tộc. Đó là một trong nhữnh thành tựu lớn nhất, căn bản nhất của kiều bào – một bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt Nam mà nay đã lên tới hơn 3 triệu người, đông hơn tổng dân số của mỗi một trong 72 quốc gia và vùng lãnh thổ của thế giới; đang có 10 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới ngày nay mà số kiều dân Việt Nam trong mỗi nước đó là nhiều hơn tổng số dân của mỗi một trong số 27 nước hoặc vùng lãnh thổ của thế giới hiện đại. Càng đông người Việt Nam kiều cư ở nước ngoài, càng phải tăng cường hơn nữa sức mạnh hướng về Tổ quốc Việt Nam; càng nhiều nước có người Việt Nam kiều cư, càng phải tăng cường hơn nữa tình hữu nghị giữa Việt Nam với cộng đồng quốc tế. Đó là lẽ sống, là cơ sở để tồn tại, để phát triển của tất cả bà con kiều bào – những người luôn ý thức rằng mình là “máu của máu Việt Nam, thịt của thịt Việt Nam”.

Xem xét cụ thể hơn các số lượng kiều dân Việt Nam của từng nước và vùng lãnh thổ sở tại; so sánh các số lượng đó giữa hai thời điểm 1994 - 1995 và 2004-2005 chúng ta có thể có được nhiều kết quả bổ ích. Chẳng hạn, về xu hướng nhập cư có sự giảm bớt ở 54 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có 43 nước và vùng lãnh thổ giảm mạnh. So với 10 năm trước số người Việt Nam ở 43 nước này chỉ còn lại từ 30% trở xuống. Đặc biệt có 30 nước và vùng lãnh thổ mà so với 10 năm trước, số người Việt Nam ở đây còn lại chỉ từ 10% trở xuống. Đáng chú ý hơn, có 7 nước và vùng lãnh thổ trong 10 năm qua số kiều dân Việt Nam giảm rất mạnh chỉ còn từ 5% trở xuống.

Về số lượng kiều dân Việt Nam tăng đáng kể trong 20 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới trong 10 năm qua được diễn biến theo thứ tự như sau:

1) Ở Mỹ tăng: 350.000 người; 2) Đài Loan: 105.000; 3) Ôxtrâylia: 90.000; 4) Canađa: 50.000; 5) Campuchia: 30.000; 6) Lào: 25.000; 7) Séc: 17.000; 8) Anh: 15.000; 9) Na Uy: 15.000; 10) Thụy Điển: 8.000; 11) Đan Mạch: 6.500; 12) Hà Lan: 5.000; 13) Bỉ: 5.000; 14) Phần Lan: 5.000; 15) Hàn Quốc: 4.500; 16) Nhật Bản: 4.000; 17) Niu Zilân: 2.112; 18) Thụy Sỹ: 1.500; 19) Italia: 1.000; 20) Macao: 79 người.

(còn nữa)
Tiến sĩ Trần Trọng Đăng Đàn
(Nhà nghiên cứu Khoa học xã hội)