Thu hút chuyên gia Việt kiều về làm việc tại quê nhà
Nước Nhật có diện tích lớn hơn nước ta khoảng 10%, rất nhiều đồi núi, nếu tính diện tích canh tác có lẽ chỉ bằng nước ta, ngoài than đá, Nhật hầu như không có tài nguyên thiên nhiên nào đáng kể. Vậy mà chỉ nhờ vào nền giáo dục đúng đắn, Nhật Bản có tài nguyên nhân lực tuyệt vời và chính nguồn nhân lực này đã tạo ra sự phồn vinh cho Nhật Bản ngày nay.
Kinh nghiệm của Hàn Quốc
Cách đây hai năm, một người bạn đồng song, đồng thời là huynh trưởng của tôi đã về Sài Gòn thăm nhà. Chúng tôi đã tổ chức một buổi hội ngộ nhỏ tại tệ xá, gồm các cựu sinh viên du học tại Nhật Bản. Trong buổi tiệc này, bạn tôi đã đề cập đến cố tổng thống Park Chung Hi của Hàn Quốc. Mặc dù là một nhà độc tài, tổng
Kinh nghiệm của Trung Quốc
Tiếp theo sự thành công của Hàn Quốc, Trung Quốc cũng thực thi một chính sách rất cởi mở để thu hút Hoa kiều về đầu tư vốn và chất xám để phát triển kinh tế Trung Quốc và họ đã gặt hái nhiều thành quả to lớn. Ngoài việc khuyến khích Hoa kiều hồi hương kiến thiết xứ sở, Trung Quốc có chính sách đãi ngộ chuyên gia Hoa kiều hậu hĩnh không kém tiêu chuẩn quốc tế.
Sự tương đồng văn hoá giữa bốn nước Đông Á
Từ phía Bắc Á Châu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Việt
Chuyên gia Nhật Bản đã nghỉ hưu sang làm việc tại Trung Quốc
Một người bạn Nhật của tôi hiện đang làm tư vấn đưa những kỹ sư Nhật đã về hưu sang Trung Quốc làm việc. Ở tuổi ngoài 60, họ là những người còn rất năng động, đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm trong việc sản xuất, chế tạo và khai phát. Vì họ được lĩnh lương hưu từ 1.500 3.000 USD/ tháng ở Nhật Bản nên họ không đòi hỏi mức lương quá cao. Họ thích làm việc để cuộc sống có ý nghĩa. Bạn tôi đang dự định triển khai mô hình này sang Việt Nam. Nếu có chỗ ở thích hợp thì mức lương khoảng 1.000 – 2.000 USD có thể đủ cho họ có một cuộc sống thoải mái ở Việt Nam. Theo tôi biết thì đã có một số chuyên gia Nhật trong phạm trù này đang làm việc với một doanh nhân Việt kiều Nhật Bản.
Trong số ba triệu đồng bào Việt Nam ở nước ngoài, số chuyên gia đã hoặc sắp về hưu khá nhiều, riêng ở Hoa Kỳ, con số này được ước đoán là khoảng 50 ngàn người. Theo thiển ý, chúng ta nên tạo điều kiện để các chuyên gia Việt kiều thuộc phạm trù nêu trên, về nước làm việc và sinh sống. Họ có lợi thế hơn các chuyên gia Nhật Bản là có thể giao thiệp bằng tiếng Việt, dễ làm việc và truyền đạt các kinh nghiệm của họ cho đồng liêu bản xứ.
Một trung tâm môi giới giữa chuyên gia Việt kiều và các xí nghiệp trong nước
Vậy thì chúng ta phải làm gì để có thể thu hút các chuyên gia Việt kiều đã về hưu về làm việc tại Việt Nam?
Theo kinh nghiệm của người bạn Nhật của tôi, chúng ta cần có một trung tâm môi giới làm trung gian giữa các xí nghiệp Việt Nam và chuyên gia Việt kiều giống như một bà mối. Khi xí nghiệp có nhu cầu thì bà mối sẽ giới thiệu các chuyên gia đã đăng ký với trung tâm môi giới. Bà mối sẽ giúp hai bên thoả thuận các điều khoản cần thiết để đạt được một hợp đồng.
Trong số các chuyên gia này, chắc hẳn sẽ có một số người có vốn để đầu tư mở công ty riêng, hoặc hợp tác với đối tác trong nước để hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp này, trung tâm môi giới có thể tư vấn cho họ và / hay giới thiệu đối tác cho họ.
Vấn đề nhà ở cho chuyên gia Việt kiều
Chuyên gia Nhật Bản sang Trung Quốc hay Việt Nam làm việc thường sang làm việc một mình. Nhưng chuyên gia Việt kiều có khả năng sẽ về nước với gia đình. Vì vậy vấn đề an cư lạc nghiệp là cần thiết. Luật đất đai đã cho phép Việt kiều mua nhà ở, nhưng thủ tục còn rất khó khăn. Thủ tục nhà đất vốn khó khăn ngay cả đối với người dân đang sinh sống trong nước. Vì vậy tôi chỉ mong rằng với Nghị quyết 36-NQ/TƯ Bộ chính trị, các cơ quan chức năng sẽ cải thiện và đơn giản hoá thủ tục mua nhà đất cho Việt kiều, nhất là những chuyên gia trong phạm trù nói trên. Theo quy định hiện hành, chỉ những Việt kiều yêu nước có đóng góp cho xứ sở mới được mua nhà ở. Đã là người Việt Nam thì ai mà chẳng yêu quê hương xứ sở của mình. Nên chăng chúng ta lược bỏ các điều kiện không cần thiết ngõ hầu giúp Việt kiều mua nhà để họ an cư.
Vấn đề visa cho chuyên gia Việt kiều
Trên thực tế, so với người nước ngoài, Việt kiều chưa được hưởng quy chế ưu đãi nào khi xin cấp visa nhập cảnh. Đôi khi Việt kiều còn bị ngược đãi nữa. Tôi được biết trường hợp một Việt kiều
Vì vậy khi chuyên gia Việt kiều có một hợp đồng dài hạn với một xí nghiệp Việt
Hạn chế lịch sử
Việc thu hút Việt kiều về xây dựng quê hương bị hạn chế bởi một yếu tố lịch sử là đa số Việt kiều đã ra đi sau năm 1975. Đây là lý do chính khiến số Việt kiều về nước đầu tư và làm việc còn quá ít so với tiềm năng vốn và chất xám của hơn ba triệu Việt kiều trên thế giới. Tuy nhiên Hàn Quốc cũng có hoàn cảnh lịch sử bị chia cắt như nước ta trước 1975, vậy mà họ đã thu hút được rất nhiều Hàn kiều về xây dựng xứ sở của họ. Nên chăng chúng ta nghiên cứu cách làm của Hàn Quốc thời Park Chung Hi, rồi áp dụng linh hoạt vào trường hợp nước ta. Tôi rất mong được các bạn đang sinh sống, du học hay nghiên cứu tại Hàn Quốc chỉ giáo.
Nay gần 30 năm đã trôi qua, hơn bao giờ hết chúng ta phải tích cực tìm các biện pháp cụ thể để thu hút đồng bào ở nước ngoài về chung sức phát triển quê hương. Trong quá trình hội nhập vào AFTA và WTO sắp tới, sự góp sức của các chuyên gia Việt kiều càng cấp thiết hơn.
Nhằm thu hút chuyên gia VK về quê nhà làm việc, tôi xin đề nghị một số biện pháp như sau:
1) Một số đông trí thức VK còn chần chừ chưa quyết định về làm việc sinh sống tại quê nhà vì hệ thống hành chính chưa đủ thông thóang. Vì thế, tôi đề nghị trong Câu lạc bộ Khoa học - Kỹ thuật VK (OVS) sẽ có một tiểu ban về cải cách hành chính để tư vấn cho Quốc hội và Chính phủ, giúp hệ thống hành chính nước ta ngày một thông thoáng hơn.
2) OVS sẽ có một tiểu ban làm trung gian môi giới giữa chuyên gia VK và các cơ quan, xí nghiệp trong nước.
3) Quốc hội dự thảo rồi thông qua một đạo luật mà Nghị quyết 36 Bộ Chinh trị đã nêu ra, tuyên bố những người ra đi sau 1975 không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, vẫn bảo lưu được quyền công dân khi đăng ký tại các cơ quan lãnh sự VN tại nơi thường trú.
4) Cải thiện chế độ visa cho chuyên gia VK. Cấp visa dài hạn trên một năm cho chuyên gia VK có hợp đồng làm việc dài hạn với một cơ quan hay công ty trong nước, miễn visa nhập cảnh cho chuyên gia có nhu cầu đi lại làm việc với đối tác trong nước. vv.
5) Lập một website để VK đã hồi hương hay đã sinh sống ở VN trao đổi kinh nghiệm sinh sống với VK toàn cầu. Việc này sẽ giúp giải đáp thắc mắc cho VK giúp họ quyết định về quê hương làm việc.
6) Đẩy mạnh tiến trình cụ thể hóa Nghị quyết 36, ngăn chặn tình trạng trên thông dưới không thoáng.
Vũ Tất Thắng (Nhật Bản)
Cập nhật 15-09-2006