Với 1.610 loài thực vật thuộc 75 bộ, 1.521 loài động vật thuộc 55 bộ (số liệu khảo sát năm 2006), trong đó có nhiều loài đặc biệt quý hiếm như tê giác, bò tót, sóc bay, báo gấm, gà so cổ, hạc cổ trắng, rồng đất, cá lăng bò..., VQGCT thực sự là kho bách khoa toàn thư sống cho công tác nghiên cứu thế giới tự nhiên.

Theo tuyến đường Tp. Hồ Chí Minh đi Đà Lạt, tới km số 140 rẽ trái, đi thêm 23km là tới VQGCT. Con sông Đồng Nai ẩn hiện sau những cánh đồng ngô chen lẫn vườn điều và các loại cây ăn trái rất đa dạng, phong phú, rồi đột nhiên cắt ngang, tạo nên một ranh giới tự nhiên, sẽ hiện ra trước mắt bạn một bên là khu dân cư và bên kia là VQGCT, thế giới của muôn loài sinh vật với bao điều kỳ thú và bí ẩn hẳn làm cho mỗi người trong chúng ta tới đây sự tò mò khám phá.

Du khách sẽ nhận được những thông tin chỉ dẫn và lựa chọn các tuyến du lịch khám phá khu rừng tại Trung tâm Du lịch sinh thái và Giáo dục môi trường. Bạn có thể theo đường thủy đến Tà Lài, hòa nhập với cộng đồng người Mạ bản địa, ngắm nhìn cánh rừng già nhiều tầng, nhiều lớp soi mình trên dòng Đồng Nai tạo nên sự lãng mạn khó quên. Hoặc ngược về đầu nguồn đến xã Quảng Ngãi thăm quan phế tích của Vương quốc Phù Nam tồn tại 1.300 năm trước, nằm trên đỉnh một ngọn đồi bên dòng sông Đồng Nai đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn. Nơi đây các nhà khảo cổ đã phát hiện một đền thờ và nhiều hiện vật như linh vật Linga – Yoni cao 2,1m, đường kính 0,7m (lớn nhất Đông Nam Á), các vật dụng và trang sức bằng đá quý, vàng, bạc, đồng... tiêu biểu cho nền văn hóa Óc Eo.

Những tuyến khám phá xuyên rừng với dòng thác ghềnh uốn khúc ngày đêm ào ào đổ nước từ trên cao xuống các tảng đá, tung bọt trắng xóa, toả hơi nước mát lạnh cả một vùng, nghiêng mình trước những “gã khổng lồ” từ vài trăm đến cả ngàn năm tuổi của đại ngàn như cây bằng lăng 6 ngọn, cây tùng cổ thụ, cây gõ đỏ, giáng hương, cây si nổi tiếng... rồi tập kết ở Bầu Sấu với một đêm ngủ rừng sẽ thỏa mãn những du khách ưa cảm giác mạnh, mạo hiểm. Chiếc xe chuyên dụng sẽ đưa bạn đi chừng 10km là hết đường. Phần còn lại dành cho đi bộ. Bạn nhanh chóng bị kích thích bởi âm hưởng của hàng ngàn loại côn trùng, sống động lạ thường, đôi lúc giật lên từng hồi những tiếng hú dài của chú vượn xám hay giật mình bởi tiếng rúc lạ tai chen lẫn sự hãi hùng của một con chim rừng. Chưa đầy 5 phút bạn bắt đầu cảm thấy dòng chảy bên trong lớp áo, không khí như đặc quánh bởi độ ẩm bão hòa. Đôi khi cả khu rừng như lặng đi, chỉ còn nghe thấy bước chân và hơi thở của chính mình. Tầng tầng, lớp lớp các loài cây làm cho thỉnh thoảng mới thấy được ánh mặt trời xuyên qua kẽ lá, nhiều lớp lá rụng dầy đặc, ẩn chứa hàng triệu sinh vật “rất mến khách” đó là vắt. Nhưng tất cả chỉ là chuyện nhỏ khi vẻ đẹp hoang dã và kỳ vĩ của rừng xanh bao la đã hút hồn du khách.

Rừng Cát Tiên có cảnh quan thiên nhiên đa dạng, vừa có đồi núi vừa có bãi cát ven sông, nhiều đầm lầy, ao hồ mênh mông nước, lại vừa có nhiều trảng cỏ rộng lớn. Vào mùa mưa, các sông suối hiền lành trở thành các dòng thác nước đổ ầm ào trắng xóa trên các triền đá. Sông Đồng Nai bao bọc ba mặt bắc, đông và tây với chiều dài đến 90km tạo nên nhiều ghềnh thác hùng vĩ và nhiều bãi cát vàng rộng lớn như các bãi tắm tự nhiên. Đâu đó hiện ra chiếc cầu gỗ, bắc ngang con suối với hai bờ xanh ngát một màu của tre nứa báo hiệu sắp tới Bầu Sấu.

Bầu Sấu là điểm thú vị nhất của hành trình khám phá. Từ căn nhà gỗ nhỏ của Trạm Kiểm lâm dựa lưng vào một gò cao, mở ra trước mắt một trảng cỏ dẫn đến khu đầm lầy lớn nhất Cát Tiên. Vào mùa mưa diện tích mặt nước tới hàng ngàn hécta. Đây là trung tâm khu bảo tồn và cũng là điểm hấp dẫn không chỉ với du khách mà bao năm nay đã cuốn hút nhiều nhà khoa học trong nước và thế giới tới nghiên cứu. Lòng đầm rất nhiều loài cá và lưỡng cư. Có những con cá lóc lâu năm nặng cả chục kg. Đặc biệt, đàn cá sấu được thả cách đây gần chục năm sinh trưởng tốt, đã xuất hiện nhiều cá sấu con. Du khách có thể  tận hưởng vẻ đẹp tuyệt vời của mặt hồ tĩnh lặng, trảng cỏ xung quanh là nơi quần cư của hàng trăm loại chim nước, công, trĩ, cò, le le, ngỗng trời, bói cá, gà lôi, sếu, mòng két... Nếu thích bạn có thể chèo xuồng lượn theo những gò núi phủ kín cây xanh, chốc chốc từng đàn cò chao nghiêng đáp xuống đám cây soi mình trên mặt nước. Hoàng hôn trên Bầu Sấu là một cảnh thần tiên, vừa bí hiểm vừa mê hoặc. Đêm xuống rất nhanh cùng tiếng côn trùng bất tận. Nếu bạn cảm thấy chưa muốn ngủ thì có thể đi soi thú hoặc từ chòi canh soi đèn xem cá sấu ghé lên bờ ngay gần nơi bạn ngồi bên ấm trà nóng. Bạn bỗng thấy mình thật nhỏ bé và mong manh.

VQGCT là khu rừng đặc biệt quý giá về đa dạng sinh học, ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa lịch sử, đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển. Ban thư ký Công ước RAMSAR công nhận Bầu Sấu (thuộc VQGCT) là vùng đất ngập nước quan trọng của thế giới, trung tâm nghiên cứu khoa học tầm cỡ quốc tế. VQGCT đang được UNESCO xem xét và công nhận là Di sản Thiên nhiên và Văn hóa thế giới. Nơi đây đã trở thành điểm du lịch sinh thái lý tưởng, vùng văn hoá của miền Đông Nam Bộ với nhiều loại hình du lịch như du thuyền, đi bộ xuyên rừng, tắm thác, cắm trại... Ngoài ra vườn quốc gia còn có tác dụng như lá phổi đóng vai trò to lớn trong việc cải thiện môi trường và phòng hộ đầu nguồn cho Thủy điện Trị An.

Một đêm trong rừng già Cát Tiên đủ cho bạn hiểu sự cộng sinh giữa muôn loài và là điều lý giải duy nhất cho một thế giới tồn tại và phát triển.

Thu Hồng
(Tổng hợp)