Người Huế Ăn Tết

Bánh su sê hay phu thê làm bằng bột sắn có nhân đậu xanh ngào đường dừa hay tôm chấy (tôm chấy là tôm tươi được rang xát cho nhỏ tơi ra), gói lá dừa đem hấp cách thủy. Còn bánh sen chấy làm bằng hạt sen nấu chín, ngào với đường đem láng cho mỏng, nướng lên cuộn tròn, để vừa thẩu đậy kín để ăn dần. Bánh dừa mận thì dùng xôi nếp giã nhuyễn ngào với dừa và nước đường, đem cán mỏng, cắt thành miếng vuông vức, ngoài bọc lớp mè (vừng) rang, gói lại bằng giấy bóng. Bánh măng thì làm bằng măng tươi thái chỉ đem rim kỹ với đường, nấu lẫn với bột nếp. Sau đó cắt miếng phủ lớp bột hoàng tinh bên ngoài rồi bọc giấy bóng.

Các món ăn mặn cũng được các mệ, các o xứ Huế chuẩn bị chu đáo từ vài hôm trước Tết. Trong các món ăn, dưa món là thứ không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người Huế. Dưa món gồm dứa (thơm) và củ cải thái miếng đem phơi săn trộn với ớt chín, cà muối, đu đủ, tỏi, cà rốt, nước mắm và đường. Món này phải làm trước Tết độ tuần lễ cho ngấm. Tiếp đến các món chả tôm, nem bò lụi, chả da, xà lách gân bò, chả tré, hành dầm giấm, chả lụa...

Hành dầm giấm là hành củ phơi nắng cho héo đem muối với đường trước Tết vài ba hôm, lúc ăn trộn thêm ớt và tỏi. Chả tré thì làm bằng thịt bò và thịt ba rọi rán vàng thái chỉ, trộn với riềng, ớt, tỏi, muối, đường, thính. Món này ăn với bánh tráng mè và rau ngò thơm. Còn muốn ăn tré chua thì gói chặt tré thành từng gói nhỏ bằng lá chuối hột, bên trong lót lá ổi. Để vài ba hôm tré sẽ có vị chua. Nem bò lụi dùng thịt bò nạc thật tươi giã nhuyễn trộn với hàn the, bì lợn, thính, đem viên thành từng viên, nướng vàng. Khi ăn dùng bánh tráng (bánh đa) cuộn nem, xà lách, rau thơm, chuối chát non, khế, chấm với nước lèo. Nước lèo là một thứ nước chấm hỗn hợp gồm tương ngọt, nước mắm, hành phi, gan lợn giã đun lẫn hành, tỏịTrước khi ăn còn rắc thêm đậu phộng rang giã nhỏ. Nem bò lụi cũng là một món ăn hỗn hợp của gần 20 thứ khác nhau. Một món ăn khác là chả tôm làm bằng tôm tươi lột vỏ giã nhuyễn, trộn mỡ, hàn thê, lòng trắng trứng, cho tôm lên mặt lá chuối hấp chín ăn với dưa món và nước chấm. Muốn ăn chả tôm chiên (rán) thì sau khi hấp đem rán chả lên ăn với rau sống. Ngoài ra, món tôm chua cũng là món ăn rất được người Huế ưa thích. Tôm được chọn làm món chua là loại tôm sông, tôm đồng. Tôm đem dầm rượu, cho vô thạp cùng với nước mắm, củ riềng và đường, đậy kỹ, đem đặt ngoài nắng chừng năm hôm thì dùng được.

Có thể chia món ăn Huế làm ba loại: Chay, bình dân và ngự thiện. Ngự thiện là những món ngon vật lạ trong cung đình dành riêng cho vua chúa và hoàng thân quốc thích. Sau này, món ăn ngự thiện bình dân hóa như món tré nộm, chả giò, nem...Món chay là những món ăn đơn giản, với tài sáng tạo và bàn tay khéo léo của phụ nữ Huế đã chế biến các loại thực vật bình thường như hoa chuối, nấm rơm, hạt sen, đậu phộng, tầu hũ, nước dừa, củ đậu... thành nhiều món ăn thơm ngon, lạ miệng để cúng vào buổi sáng đầu năm. Món chay được người theo đạt Phật ưa thích.

Ngày Tết, người Huế rất thích uống trà. Nhiều loại hoa được ướp thành trà để dùng như hoa nhài, hoa sen, hoa sói... Hoa được ướp trong trà bằng một nghệ thuật cầu kỳ và cẩn thận.

Việc ăn uống của người Huế đã góp phần vào nền văn hóa ẩm thực của nước nhà càng thêm đa dạng và phong phú...

Minh Đạt