Đồ trang sức phụ nữ Việt Nam

Người Việt Nam từ hàng nghìn năm nay đã biết chế tác đồ trang sức với trình độ nghệ thuật ngày càng hoàn mỹ. Thông qua hiện vật trang sức, người xem có thể hiểu được sự thay đổi đến mức tinh xảo trong cách làm đẹp của phụ nữ Việt Nam...

Trang phục và trang sức của phụ nữ dân tộc Dao

Ngay từ thời kỳ đồ đá (cách đây khoảng 3000-5000 năm), người Việt cổ đã biết lấy đá cưa, đục, khoan, mài, đánh bóng... thành đồ trang sức. Đồ trang sức bằng đá ngay từ thời kỳ này đã đạt đến trình độ kỹ thuật tinh xảo và mang tính thẩm mỹ khá cao. Khuyên tai bằng đá, vòng khuyên nhiều kích cỡ, bản tròn, dày hoặc dẹt, màu xanh rêu, trắng, ngà với các sắc độ khác nhau. Vòng tay bằng đá mang nhiều hình thù, kiểu dáng: hình tròn, hình lục lăng,  hình chữ nhật, hình trái xoan; mặt đá làm khá mịn, màu sắc đa dạng: xanh đen, xanh biếc, hồng vàng...

Trải qua một thời gian dài, nghệ thuật chế tạo đồ trang sức ngày càng phát triển đến mức hoàn thiện. Đặc biệt là sau sự chuyển biến từ thời kỳ đồ đá sang đồ kim khí (cách đây khoảng 3000 năm). Đồ trang sức bằng đồng rất đa dạng, nhiều chủng loại, kiểu dáng từ đai đầu, trâm cài đầu đến vòng cổ, vòng tay, bao tay, vòng chân, bao chân, đai áo...

Những chiếc đai đầu gắn lông chim là trang sức thiêng liêng và quý giá, phụ nữ thường đeo mỗi khi nhảy múa, ca hát trong các dịp hội hè, lễ tết. Bao đai, bao chân ngày ấy còn gắn với quả chuông nho nhỏ, trong lúc đi lại sẽ phát ra âm thanh như reo mừng. Hình thức vòng cũng khá phong phú, có cái để trơn, nhẵn, có cái trang trí hoa văn đơn giản. Khuy áo bằng đồng dáng cong mềm, hai đầu uốn vào trong thân khuy, hoặc thon dần, đến hết đường lượn lại hướng ra ngoài, ở giữa gắn khuy móc tròn. Mỗi chiếc khuy đai áo có thể dài đến 14 cm.

Hàng chục chiếc gương đồng đa dạng về kiểu dáng, kích cỡ là điểm nổi bật trong số các hiện vật trang sức phụ nữ niên đại thế kỷ XVI- XVII. Gương hình vuông, hình tròn, có tay cầm hình chữ nhật, có những chiếc gương chỉ là phiến đồng tròn, dày, trơn bóng.

Đồ trang sức của phụ nữ Việt Nam qua các thời kỳ thể hiện rõ nét óc thẩm mỹ, sự sáng tạo, đôi bàn tay khéo léo của người Việt xưa. 

 Nguyễn Tuấn Long