QUAN HỆ VIỆT NAM - HÀ LAN

         -----

Từ năm 1602, công ty Đông Ấn Hà Lan đến Việt Nam mua gia vị, gạo, lụa, sành sứ... mở đầu cho quan hệ hai bên. Trong kháng chiến chống Mỹ, nhiều người dân Hà Lan đã xuống đường phản đối chiến tranh, lập Ủy ban Y tế Hà Lan - Việt Nam (1968) giúp đỡ nhân đạo cho Việt Nam.

I. QUAN HỆ CHÍNH TRỊ - NGOẠI GIAO:

Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 09/4/1973. Từ những năm 1990, quan hệ hai nước đã được tăng cường. Hiện nay, Hà Lan xem Việt Nam là đối tác ưu tiên và chính sách thúc đẩy hợp tác với Việt Nam nhận được sự ủng hộ và thống nhất cao của chính giới cũng như cộng đồng doanh nghiệp Hà Lan. Hà Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn cấp cao:

Đoàn Việt Nam thăm Hà Lan:

+ 01/1995         Phó Thủ tướng Phan Văn Khải.

+ 10/2001         Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải.

+ 6/2007           Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn Yểu.

+ 9/2008           Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn.

+ 9/2008           Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm.

+ 4/2009           Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng.

+ 5/2009           Bí thư Thành uỷ TPHCM Lê Thanh Hải.

+ 4/2010           Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Sinh Hùng.

+ 2010               Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng.

+ 9-10/2011     Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng.

+ 11/2012         Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải.

+ 8/2013           Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh.

+ 3/2014           Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dự Hội nghị An ninh hạt nhân tại La-Hay.

+ 6/2014           Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu.

+ 9/2014           Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải.

+ 4/2017           Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng.

+ 7/2017           Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.

Đoàn Hà Lan thăm Việt Nam:

+ 1993               Hoàng thân Clause- chồng Nữ hoàng Beatrix.

+ 6/1995           Thủ tướng Wim Kok.

+ 2001               Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội.

+ 10/2005         Thái tử Willem Alexander.

+ 9/2006           Bộ trưởng Hợp tác Phát triển Agnes van Argenne.

+ 3/2008           Bộ trưởng Thương mại Frank Heemskerk và Bộ trưởng Hợp tác phát triển Bert Koenders.

+ 3/2011           Thái tử Willem-Alexander và Công nương Máxima.

+ 9/2011           Bộ trưởng Quốc phòng.

+ 10/2012         Bộ trưởng Các vấn đề Châu Âu và Hợp tác Quốc tế Ben Knappen.

+ 6/2014           Thủ tướng Mark Rutte thăm chính thức Việt Nam.

+ 8/2014           Chủ tịch Ủy ban Ngoại thương và Hợp tác của Hạ viện thăm Việt Nam.

+ 5-6/2017       Đặc phái viên của TTK LHQ về tài chính toàn diện cho phát triển, Hoàng hậu Maxima thăm Việt Nam.

Quan hệ Việt Nam - Hà Lan là điển hình của mối “quan hệ năng động và hiệu quả” giữa Việt Nam và một nước Châu Âu. Quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa ta và Hà Lan phát triển tốt đẹp trên tất cả các lĩnh vực và ngày càng đi vào chiều sâu. Đáng chú ý, hai nước đã thiết lập Đối tác chiến lược về Thích ứng với Biến đổi khí hậu và Quản lý nước (10/2010, có Ủy ban liên Chính phủ điều phối hoạt động, đến nay đã họp sáu phiên, hoàn thiện Đề án đồng bằng sông Cửu Long) và Đối tác Chiến lược về Nông nghiệp Bền vững và An ninh Lương thực (6/2014). Đây là những lĩnh vực Hà Lan có thế mạnh và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng có thể tận dụng sự hợp tác giúp đỡ của Hà Lan.

Hai bên tích cực hợp tác tại các tổ chức và diễn đàn đa phương quốc tế và khu vực, nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc, ASEM, ASEAN - EU. Hai nước ủng hộ lẫn nhau ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền LHQ (Việt Nam nhiệm kỳ 2014-2016 và Hà Lan nhiệm kỳ 2015-2017), vào Hội đồng Bảo an LHQ (Hà Lan nhiệm kỳ 2017-2018 và Việt Nam nhiệm kỳ 2020-2021); Hà Lan ủng hộ Việt Nam vào ECOSOC nhiệm kỳ 2016-2018, ủng hộ Việt Nam vào Ủy ban Ranh giới thềm lục địa nhiệm kỳ 2012-2017.

Hai bên thường xuyên tiếp xúc cấp cao bên lề các hội nghị lớn: Hội nghị Biến đổi Khí hậu Copenhagen (12/2009), G20 tại Canada (6/2010), ASEM-8 tại Bỉ (10/2010), Hội nghị Thượng đỉnh hạt nhân tại Seoul (26-27/3/2012), Hội nghị LHQ về Phát triển bền vững Rio+ 20 tại Brazil (6/2012), Hội nghị Thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần thứ ba tại La Hay (24-26/3/2014), Hội nghị Cấp cao ASEM11 tại Mông Cổ (7/2016), Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos (01/2017 và 01/2018). Ngoài ra, Hà Lan đã tích cực phối hợp với Việt Nam tại các diễn đàn đa phương như: hợp tác ASEAN-EU; hợp tác tại ASEM; ủng hộ quan hệ Việt Nam - EU và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU; hợp tác với Việt Nam (trên tư cách Chủ tịch EU 6 tháng cuối năm 2004) tổ chức thành công Hội nghị thượng đỉnh ASEM-5 tại Hà Nội; phối hợp với Việt Nam đưa ra Tài liệu quan điểm chung về Các vấn đề Phát triển, Biến đổi khí hậu và Tăng trưởng xanh tại Hội nghị G20, Seoul 10/2009...

Về vấn đề dân chủ, nhân quyền, mặc dù các vấn đề về quyền con người, tự do ngôn luận, báo chí… là một bộ phận trong chính sách đối ngoại của Hà Lan, nhưng trong quan hệ với Việt Nam, phía Hà Lan không nêu như một số nước Châu Âu khác và không gắn vấn đề dân chủ, nhân quyền với hợp tác phát triển. Từ năm 2008, Chính phủ Hà Lan lập ra Giải thưởng Nhân quyền Tulip hàng năm để cổ vũ những người bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền trên thế giới theo các cách sáng tạo. Năm 2016, ông Nguyễn Quang A được đề cử vào danh sách bầu chọn và đã đạt được số phiếu bình chọn cao nhất. Ta đã tiếp xúc và gửi Công hàm cho Đại sứ quán Hà Lan tại Hà Nội đề nghị Hà Lan không xem xét trao giải thưởng cho ông Quang A. Kết quả, nhà hoạt động internet người Pakistan đã được Bộ Ngoại giao Hà Lan chọn trao giải. Trong chuyến thăm Việt Nam của Thái tử và Công nương Hà Lan, Hà Lan đánh giá cao Đối thoại Nhân quyền Việt Nam - EU tổ chức 02 lần/năm trên cơ sở tôn trọng các khác biệt về lịch sử, giá trị văn hoá, dân tộc và trình độ phát triển.

Về vấn đề Biển Đông, Hà Lan có lập trường tích cực đối với các vấn đề an ninh, hòa bình, ổn định tại khu vực, nhấn mạnh các bên liên quan cần kiềm chế và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, hợp tác, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982; đề cao vai trò đang lên của Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông cũng như đóng góp vào hòa bình và an ninh khu vực.

II. QUAN HỆ KINH TẾ - THƯƠNG MẠI - ĐẦU TƯ:

Trong chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2011) và chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte (2014), hai bên đã xác định 05 lĩnh vực hợp tác ưu tiên: thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý nước, nông nghiệp, năng lượng, kinh tế biển và dịch vụ vận tải logistics.

1. Thương mại:

Quan hệ thương mại Việt Nam - Hà Lan không ngừng phát triển, kim ngạch thương mại khá lớn và tăng đều hàng năm, trong đó Việt Nam luôn xuất siêu. Từ năm 2002, xuất khẩu sang Hà Lan bắt đầu có chiều hướng tăng mạnh, trung bình khoảng 15%/năm. Hà Lan hiện là một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại Châu Âu.

Kim ngạch trao đổi thương mại Việt Nam - Hà Lan 2009-2017 (đơn vị: tỷ USD).

Năm 2016, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 6,68 tỷ USD, đưa Hà Lan trở thành đối tác lớn thứ hai của Việt Nam tại EU sau Đức, trong đó Việt Nam xuất siêu hơn 5,3 tỷ USD. Các mặt hàng xuất khẩu chính của ta sang Hà Lan gồm máy vi tính - sản phẩm điện tử - linh kiện, điện thoại các loại và linh kiện, giày dép, dệt may, hạt điều. Các mặt hàng nhập khẩu chính từ Hà Lan gồm máy móc - thiết bị - dụng cụ - phụ tùng khác, linh kiện ô tô và phụ tùng, sữa và sản phẩm sữa, sản phẩm hóa chất, dược phẩm. Năm 2017, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 7,77 tỷ USD trong đó ta xuất khẩu chủ yếu các mặt hàng thủy sản, rau quả, hạt điều, cà phê, hạt tiêu, gạo, sản phẩm hóa chất, sản phẩm chất dẻo và nhập khẩu chủ yếu thực phẩm, thức ăn gia súc và nguyên liệu, hóa chất và sản phẩm hóa chất, dược phẩm, sản phẩm chất dẻo.

2. Đầu tư:

Những năm gần đây, Hà Lan luôn là một trong những nhà đầu tư Châu Âu lớn nhất tại  Việt Nam. Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính từ 01/01/1988 đến 20/12/2017, đối với những dự án FDI còn hiệu lực, Hà Lan xếp thứ 11/125 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam với 305 dự án trị giá gần 8,2 tỷ USD và là nhà đầu tư Châu Âu lớn nhất tại Việt Nam. Một số dự án đầu tư đáng chú ý của Hà Lan tại Việt Nam gồm: nhà máy điện Mông Dương trị giá 2,1 tỷ USD và nhà máy điện Phú Mỹ 3 trị giá 410 triệu USD (thực chất là đầu tư của Hoa Kỳ thông qua văn phòng tại Hà Lan); Công ty Pepsico Việt Nam trị giá 180 triệu USD.

Các dự án đầu tư chủ yếu thực hiện tại các tỉnh phía Nam: TPHCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương…Ngoài một số dự án đầu tư lớn trên, các dự án đầu tư của Hà Lan nhìn chung có quy mô vừa và nhỏ. Nhiều dự án đầu tư của các tập đoàn lớn hoạt động rất hiệu quả như Heineken (bia Heineken, Tiger, Bivina), Unilever (chất tẩy rửa, hoá mỹ phẩm, kem Wall), Royal Dutch Shell (khai thác và phân phối dầu khí), Foremost (sữa), Akzo Nobel Coating (hoá dược), Philips (điện tử)...

III. HỢP TÁC PHÁT TRIỂN:

Ngay sau khi lập quan hệ ngoại giao năm 1973, Hà Lan bắt đầu viện trợ ODA không hoàn lại cho ta, chủ yếu trong lĩnh vực nhân đạo, giáo dục-đào tạo và y tế.

Giai đoạn 2000 - 2005, Hà Lan cam kết tài trợ không hoàn lại cho Việt Nam bình quân khoảng 25 - 27 triệu euro/năm, 36 triệu euro/năm giai đoạn 2006-2008. Kể từ năm 2011, cam kết của Hà Lan dành cho Việt Nam giảm nhẹ, trung bình khoảng 30 triệu Euro/năm, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên: bảo tồn rừng và đa dạng sinh học, y tế, quản lý nguồn nước và các vấn đề có tính liên ngành như xoá đói giảm nghèo, giới và phát triển, quản lý nhà nước…

Giai đoạn 2011 - 2014, Hà Lan xếp Việt Nam vào nhóm nước có thu nhập trung bình, tuy không nằm trong nhóm 30 nước ưu tiên nhận viện trợ của Hà Lan nhưng vẫn trong nhóm 3 nước "quá độ” sang quan hệ đối tác bình đẳng (Colombia, Việt Nam và Nam Phi). ODA của Hà Lan cho Việt Nam vẫn tiếp tục nhưng sẽ giảm dần và tập trung vào một số lĩnh vực rất chọn lọc như: đối tác công - tư (tập trung vào các dự án nhỏ), an toàn thực phẩm, y tế và quản lý nước. Để chuyển dần sang quan hệ Đối tác, Hà Lan triển khai một số chương trình như: ORIO, NICHE, Đối tác Công - Tư…

Từ 01/2014, Hà Lan đã chuyển quan hệ với Việt Nam sang “đối tác thương mại” đặt trọng tâm thúc đẩy thương mại và đầu tư với Việt Nam nhằm góp phần tăng trưởng kinh tế và việc làm của Hà Lan. Tuy vậy, Hà Lan vẫn tiếp tục tài trợ cho nhiều tổ chức xã hội dân sự tại Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực xã hội và kinh tế.

- Chương trình ORIO (2009-2016) là chương trình hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng cho 45 nước đang phát triển trong đó có Việt Nam, tài trợ các lĩnh vực nước; các dịch vụ xã hội và  năng lượng. Đến nay, Việt Nam có 05 dự án được Hà Lan tài trợ trong lĩnh vực cấp nước sạch và xử lý chất thải ở Bến Tre (khánh thánh 5/2015); Bà Rịa Vũng Tàu (01 nhà máy đang chạy thử nghiệm và 01 nhà máy khánh thành quý I/2017); đã ký thỏa thuận tài trợ năm 2016 đối với Ninh Thuận; Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu (hiện đang chọn nhà thầu xây dựng).

Năm 2014, Bộ trưởng Ngoại thương và Hợp tác Phát triển quyết định kết thúc Chương trình ORIO. Chương trình ORIO đã chính thức chấm dứt vào cuối năm 2016 và chỉ tiếp tục tài trợ 05 dự án đã ký trên.

Từ tháng 6/2015, Hà Lan triển khai Chương trình Drive thay thế Chương trình ORIO nhằm hỗ trợ tài chính cho các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn ở các nước đang phát triển, do  Cục Doanh nghiệp Hà Lan (Bộ Kinh tế) quản lý, có ngân sách 150 triệu euro (2015-2017), tài trợ cho mỗi dự án từ 500.000 euro đến 30 triệu euro phụ thuộc vào quy mô, loại hình dự án và nước liên quan. Các doanh nghiệp tham gia phải tuân thủ quy định của OECD về tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ký với Bộ Kinh tế Hà Lan Bản ghi nhớ về hợp tác triển khai Chương trình này tại Việt Nam nhân chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017).

- Chương trình NICHE (Sáng kiến Tăng cường năng lực giáo dục Hà Lan) là chương trình hợp tác mới thay thế chương trình Tăng cường năng lực thể chế cho giáo dục và đào tạo sau phổ thông (NPT). Việt Nam là 1 trong 23 nước được tiếp nhận tài trợ từ Chương trình, tổng vốn tài trợ khoảng 18 triệu euro cho các dự án tăng cường đào tạo sau trung học trong các lĩnh vực: (i) quản lý nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu và nông nghiệp (09 triệu euro); (ii) vận tải biển (03 triệu euro); (iii) giáo dục đại học hướng nghiệp (03 triệu Euro); (iv) y tế (03 triệu euro). Cơ quan Hợp tác Giáo dục Hà Lan (NUFFIC) được Chính phủ Hà Lan ủy quyền thực hiện Chương trình. Hai bên đã phối hợp xây dựng danh mục dự án trong lĩnh vực Quản lý nước, ứng phó với BĐKH và nông nghiệp. Chương trình NICHE tại Việt Nam kết thúc vào cuối năm 2016. 

Ngoài ra, hai bên có các khuôn khổ hợp tác khác: Đối tác Công - Tư (PPP), các sáng kiến hợp tác giữa hai Chính phủ (G2G), chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp; giữa các doanh nghiệp (B2B) và giữa các trường Đại học, Viện nghiên cứu (K2K). Trong khuôn khổ PPP, hai bên đã thực hiện Đối tác Phát triển Ca cao bền vững 2007-2010 và Đối tác trong lĩnh vực Thủy sản 2008 – 2010... Trong khuôn khổ B2B, doanh nghiệp hai bên tìm kiếm cơ hội hợp tác với nhau. Trong khuôn khổ K2K, có hơn 20 chương trình, dự án liên kết, hợp tác đào tạo giữa các đại học, viện nghiên cứu Hà Lan với các đại học và viện nghiên cứu Việt Nam.

IV. HỢP TÁC TRONG CÁC LĨNH VỰC KHÁC:

1. Quản lý nước và thích ứng với biến đổi khí hậu: hai bên đã thiết lập Quan hệ Đối tác chiến lược về Thích ứng với biến đổi khí hậu và Quản lý nước từ năm 2010. Đến nay, hai bên đã tổ chức 06 phiên họp Ủy ban liên Chính phủ trong lĩnh vực trên. Tại phiên họp gần nhất lần thứ 06 tại Hà Lan (4/2017), hai bên đã trao đổi về phương hướng hợp tác, cập nhật và triển khai Kế hoạch đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian tới như tái cấu trúc và xây dựng liên kết vùng, xem xét khả năng tiếp cận nguồn viện trợ của Quỹ Khí hậu xanh cho các dự án chuyển đổi, đánh giá tác động môi trường sinh thái của Kế hoạch, phát huy mô hình hợp tác công tư – PPP; tiếp tục triển khai Dự án Thăng & Trầm và dự án Ngân hàng Đất. Hai bên cũng đã trao đổi việc triển khai một số chương trình hỗ trợ phát triển khác của Hà Lan cho Việt Nam nhằm thay thế Chương trình NICHE và Chương trình ORIO đã hết hạn; nhất trí triển khai các dự án cụ thể và phương án tài chính cho Chương trình “Thành phố Hồ Chí Minh phát triển hướng ra biển, thích ứng với biến đổi khí hậu” và hợp tác giữa Hà Nội và Am-xtéc-đam liên quan đến sông Tô Lịch; trao đổi về việc triển khai dự án quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông Hồng – sông Thái Bình giai đoạn 2020-2030 và tầm nhìn 2050; đánh giá triển vọng của Chương trình Dữ liệu địa lý về Nước và Nông nghiệp tại Việt Nam. Hà Lan nhấn mạnh tầm quan trọng của Kế hoạch đồng bằng sông Cửu Long và vai trò quan trọng của nông nghiệp đối với tương lai phát triển của khu vực. Chủ tịch Phân ban Hà Lan khẳng định sẵn sàng trợ giúp và chuyển giao kỹ thuật cho Việt Nam phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long. Kết thúc phiên họp, hai đồng chủ trì đã ký Biên bản cuộc họp và thống nhất tổ chức phiên họp lần thứ bảy tại Việt Nam trong năm 2018.

Nhân chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017), hai bên đã ký Ý định thư về các dự án chuyển đổi quy mô lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long.

2. Nông nghiệp: hai bên đã ký Thỏa thuận Đối tác chiến lược về Nông nghiệp bền vững và An ninh lương thực năm 2014, triển khai hợp tác trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, xây dựng mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu. Hai bên còn hợp tác trong hai khuôn khổ: (i) G2G: Thỏa thuận hợp tác giữa Bộ NN&PTNT Việt Nam và Bộ Kinh tế Hà Lan ký năm 2013 về hợp tác ngành rau quả giữa hai nước; Bản ghi nhớ giữa hai Bộ trên về hợp tác nâng cấp chuỗi sản phẩm thịt lợn ký năm 2013; Dự án “Nâng cao giá trị chuỗi thịt lợn Việt Nam theo định hướng quốc tế” năm 2016 và Dự án “Chương trình khí sinh học cho ngành chăn nuôi Việt Nam giai đoạn 2016-2020” do Hà Lan hỗ trợ; Thỏa thuận hợp tác nghiên cứu cúm gia cầm giữa hai Bộ trên ký năm 2013; Dự án hỗ trợ kỹ thuật nâng cao hiểu biết về tăng cường trữ lượng các bon rừng theo cơ chế REDD+ và Dự án giảm phát thải rừng khu vực Châu Á-LEAF do Hà Lan tài trợ; (ii) Khuôn khổ Đối tác chiến lược về Thích ứng với biến đổi khí hậu và Quản lý nước: hai bên đang triển khai Dự án Quy hoạch lũ vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Quy hoạch thủy lợi phục vụ nuôi trồng thủy sản và phát triển nông nghiệp bền vững vùng ven biển đồng bằng sông Cửu Long; Thí điểm hệ thống giám sát và kiểm tra hệ thống đê và đập ở Việt Nam; Hợp phần 2 Tăng cường năng lực trường đại học Thủy lợi trong bối cảnh biến đổi khí hậu của Dự án Tăng cường năng lực trường đại học Thủy lợi và trường đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ với 04 đại học Hà Lan tiến hành hợp tác đào tạo chuyên gia nông nghiệp công nghệ cao.

Nhân chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017), hai bên đã ký Ý định thư về hợp tác phòng chống thiên tai; ký với Ngân hàng Thế giới Bản ghi nhớ về hợp tác quản lý an toàn thực phẩm . 

3. An ninh - Quốc phòng: chủ yếu là các hợp đồng đóng tàu quân sự với Tập đoàn Damen. Từ 2008 đến nay, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã ký khoảng 40 hợp đồng trị giá 96 triệu USD mua trang thiết bị, vật tư và dịch vụ tư vấn thiết kế kỹ thuật và dịch vụ hỗ trợ đóng tàu. Nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan (9/2011), hai bên đã ký MOU hợp tác trong lĩnh vực Quốc phòng, trong đó có nội dung trao đổi đoàn cấp cao. Năm 2011, Việt Nam đề nghị Tập đoàn Damen đóng 02 tàu hộ vệ tên lửa corvette cho Việt Nam. Hai bên đã đàm phán 04 vòng về gói tín dụng cho dự án đóng 02 tàu hộ vệ trên. Tuy nhiên, năm 2014, ta chủ trương dừng đàm phán do vấn đề tài chính. Trong chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017), hai bên đã ký thỏa thuận về việc Tập đoàn Damen đóng 06 tàu tuần tra đa năng xa bờ cho Lực lượng Cảnh sát Biển Việt Nam.

Đoàn tùy viên quốc phòng Hà Lan khu vực Châu Á đã thăm Việt Nam tháng 3/2016. Năm 2016, Việt Nam cử học viên tham gia hai khóa học gìn giữ hòa bình tại Hà Lan. Lãnh đạo Trường Gìn giữ hòa bình Hà Lan và Giám đốc Trung tâm Gìn giữ hòa bình đã thăm lẫn nhau trong năm 2016. Đầu tháng 12/2016, đoàn quân sự Việt Nam thăm trao đổi kinh nghiệm với Trường Gìn giữ hòa bình Hà Lan để chuẩn bị cho việc Việt Nam tham gia các phái đoàn gìn giữ hòa bình và thành lập Trung tâm Gìn giữ hòa bình Việt Nam (VNPKC).

4. Giáo dục - đào tạo: Hà Lan giúp Việt Nam trong nhiều dự án, gồm  Chương trình hợp tác liên đại học Việt Nam - Hà Lan, 2 chương trình học bổng là Chương trình học bổng của Chính phủ Hà Lan và Chương trình học bổng Huygens với số lượng từ 30-50 học bổng/năm. Tháng 5/2001, Tổ chức Hợp tác Giáo dục quốc tế (NUFFIC) của Hà Lan phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội thảo và triển lãm giáo dục sau đại học tại Hà Nội. Tháng 8/2002, Hà Lan đưa Việt Nam vào danh sách được hưởng quy chế đặc biệt trong hợp tác đào tạo đại học. Nhiều đại học, viện nghiên cứu Việt Nam đã thiết lập quan hệ hợp tác đào tạo nghiên cứu chặt chẽ với các đối tác Hà Lan. Các ngành sinh viên Việt Nam theo học tại Hà Lan gồm kinh tế, quản trị kinh doanh, kỹ thuật và công nghệ.

5. Giao thông vận tải:

Hai bên hợp tác trong lĩnh vực biến đổi khí hậu ngành hàng hải và đường thủy; hợp tác trong lĩnh vực hàng không (Hiệp định cấp Chính phủ về vận tải hàng không giữa và qua lãnh thổ hai nước ký chính thức tháng 10/1993 tại Hà Nội; Nghị định thư sửa đổi ký năm 2011; tháng 10/2016, hai bên ký Bản ghi nhớ hợp tác nhằm hỗ trợ chuyển giao kiến thức, nâng cao năng lực cho các cơ quan hàng không của Việt Nam; hiện Vietnam Airlines và KLM Royal Dutch Airlines đã ký kết Hợp đồng hợp tác liên danh trên các chuyến bay của KL giữa Amsterdam-Paris với tần suất 05 chuyến/tuần và trên các chuyến bay của VN giữa TPHCM – Bangkok với tần suất 07 chuyến/tuần; hai bên đang nghiên cứu khả năng khai thác đường bay trực tiếp); hợp tác chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường năng lực cho ngành GTVT; hợp tác giữa các doanh nghiệp ngành GTVT hai nước (Tập đoàn Damen và Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy SBIC đã hợp tác lập Công ty TNHH đóng tàu Damen - Sông Cấm và đầu tư xây dựng nhà máy đóng tàu Damen - Sông Cấm, hoạt động từ năm 2014. Đây là nhà máy đóng mới và sữa chữa tàu chuyên dụng lớn nhất và hiện đại nhất của Tập đoàn Damen ở nước ngoài. Đến nay, nhà máy đã đóng hơn 100 sản phẩm tàu các loại. Hiện Vinalines đang trao đổi với Tập đoàn Steinweg về việc thành lập trung tâm Logistics, phân phối hàng hóa Việt Nam tại Châu Âu).

Nhân chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017), hai bên đã ký Ý định thư giữa Đối tác Hàng hải thuộc Chương trình Kinh doanh Quốc tế Hà Lan (PIB) hợp tác với Tổ hợp thủy Việt Nam về hàng hải, cảng và đường thủy nội địa; Bản ghi nhớ giữa Cục Đường thủy nội địa Việt Nam và Tập đoàn STC Hà Lan;

6. Hải quan:    

Hai nước đã có hợp tác ban đầu trong lĩnh vực hải quan. Cuối tháng 11/2016, đoàn Hải quan Hà Lan đã thăm làm việc với Hải quan Việt Nam và tiến hành trao đổi sơ bộ đầu tiên về thẩm quyền, quy trình ký kết và giới thiệu chức năng, nhiệm vụ của cơ quan hải quan hai nước. Hiện hai bên đang trao đổi dự thảo Hiệp định cấp Nhà nước về hỗ trợ hành chính lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan[1] (Hà Lan đã ký hơn 30 Hiệp định trong lĩnh vực này ở cấp Nhà nước). Khi Hiệp định trên được ký kết thông qua, Hà Lan sẽ là nước EU đầu tiên hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực này.

7. Hàng hải:

Ngày 14/01/2002, cơ quan hàng hải của hai nước đã ký Thỏa thuận công nhận giấy chứng nhận khả năng chuyên môn cho thuyền viên theo Quy định I/10 của Công ước STCW. Thỏa thuận này có hiệu lực từ năm 2003.

Hoạt động hợp tác hàng hải song phương hiện nay gồm đóng tàu tìm kiếm cứu nạn, hợp tác đào tạo với Đại học Hàng hải Việt Nam, Đại học Giao thông vận tải TPHCM, hợp tác nghiên cứu về cảng biển. Nhân chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (7/2017), hai bên đã ký Bản ghi nhớ giữa Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam Vinalines và Tập đoàn STC Hà Lan về hợp tác đào tạo ngành hàng hải. 

8. Hợp tác giữa các địa phương:

Các địa phương gồm TPHCM, Hà Nội, Bình Dương, Vĩnh Long, An Giang, Đồng Tháp hiện có hợp tác với các địa phương Hà Lan.

Hợp tác giữa TPHCM và TP Rotterdam chủ yếu tập trung vào lĩnh vực thích ứng và giảm thiểu tác hại của biến đổi khí hậu. Tháng 03/2011, hai bên ký Bản Ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu với trọng tâm là thực hiện “Chương trình TPHCM phát triển về hướng biển Đông thích ứng với biến đổi khí hậu”. Tháng 4/2013, hai bên đã tổng kết “Chương trình TPHCM phát triển về hướng biển Đông thích ứng với biến đổi khí hậu” với kết quả là Báo cáo ATLAS, Chiến lược Thích ứng Khí hậu và Kế hoạch Hành động cho TPHCM. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ giai đoạn 2013-2015 trong lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu, thống nhất hợp tác triển khai Chiến lược Thích ứng Khí hậu. Tháng 3/2015, hai bên đã ký gia hạn Bản ghi nhớ về hợp tác giai đoạn 2015-2018.

Hợp tác giữa Hà Nội và TP Amsterdam: tháng 12/2014, hai bên đã ký Bản ghi nhớ quan hệ hữu nghị hợp tác với các nội dung: Các giải pháp đô thị xanh; Cung cấp nước sạch, thoát nước, xử lý nước thải, quản lý nước mặt và nước ngầm; Xử lý chất thải rắn, chuyển hóa chất thải thành năng lượng; Quy hoạch chung, quy hoạch không gian; Quản lý nước tích hợp, biến đổi khí hậu và quản lý nguy cơ lũ lụt liên quan tới khu vực sông Hồng (bao gồm đê điều, sẵn sàng ứng phó với tình huống khẩn cấp). Cùng với đó là về quy hoạch thành phố tổng thể, quản lý đô thị, phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông và phương tiện giao thông công cộng. Các giải pháp đô thị thông minh như: chiếu sáng thông minh, năng lượng và giao thông thông minh…

 Hợp tác giữa tỉnh Bình Dương và TP Eindhoven và TP Emmen: tháng 01/2015, Bình Dương và Eindhoven đã ký Bản ghi nhớ về việc tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị và mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực. Hai bên đã ký nhiều thỏa thuận hợp tác (giữa Becamex IDC và Tập đoàn Philips liên quan đến hỗ trợ bệnh viện quốc tế Becamex Bình Dương; giữa Becamex IDC và Tập đoàn Brainport (Eindhoven) trong lĩnh vực nguồn nhân lực, công nghệ cao, kinh doanh, môi trường sống chất lượng, nghiên cứu khả thi mô hình ba nhà (nhà nước – viện nghiên cứu – nhà doanh nghiệp); giữa Công ty Luật Becamex và Công ty Luật quốc tế Twiceans Hà Lan tăng cường hợp tác giai đoạn 2016-2020; giữa Becamex IDC và Tập đoàn Philip Lighting về phát triển chiếu sáng bền vững, tạo tiền đề xây dựng Thành phố thông minh Bình Dương; giữa Đại học quốc tế miền Đông (EIU) và Tập đoàn Philips Lighting về hỗ trợ kỹ thuật và thiết bị để xây dựng phòng thí nghiệm nghiên cứu về khoa học chiếu sáng Philips đặt tại EIU…). Tháng 3/2016 và tháng 12/2016, Bình Dương phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Hà Lan tại TPHCM tổ chức Hội thảo quốc tế “Thành phố thông minh” nhấn mạnh mô hình hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước, nhà khoa học với nhà trường và nhà doanh nghiệp nhằm từng bước chuyển hóa nền công nghiệp sản xuất truyền thống sang công nghệ cao và dịch vụ có hàm lượng chất xám cao, sử dụng ít lao động, nâng cao giá trị gia tăng cho kinh tế địa phương.

Tháng 11/2015, tỉnh Bình Dương và TP Emmen đã ký Bản ghi nhớ thiết lập quan hệ hợp tác hữu nghị trên lĩnh vực kinh tế, thương mại, dịch vụ, du lịch, xuất nhập khẩu và đầu tư. Hai bên đã trao đổi đoàn: Thị trưởng TP Emmen thăm làm việc Bình Dương (3/2016 và 3/2017), Lãnh đạo Bình Dương thăm Emmen và tổ chức hội thảo thu hút đầu tư (7/2016).

Hợp tác giữa tỉnh An Giang và TP Oss: tháng 9/2013, hai bên đã ký Bản ghi nhớ thiết lập quan hệ hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Đầu năm 2016, đại học An Giang và đại học Khoa học ứng dụng HZ Hà Lan đã ký Bản ghi nhớ về trao đổi sinh viên và phát triển các chương trình nghiên cứu. Tháng 10/2016, Phó Thị trưởng Oss thăm làm việc tại An Giang lần thứ ba, thảo luận các nội dung hợp tác sắp tới gồm: tiếp tục khuyến khích các doanh nghiệp hai bên trao đổi xuất khẩu hàng hóa và chính quyền hai bên sẽ phối hợp, hỗ trợ và đồng hành cùng doanh nghiệp mỗi khi có vấn đề phát sinh; tiếp tục duy trì và mở rộng hợp tác giữa các trường trong lĩnh vực giáo dục; tăng cường mở rộng hợp tác về logistics. Đại học An Giang đã ký Bản ghi nhớ với Đại học Khoa học ứng dụng Hà Lan (HZ) vào đầu năm 2016, triển khai trao đổi sinh viên và phát triển chương trình nghiên cứu.

Hợp tác giữa tỉnh Đồng Tháp và TP Emmen: tháng 11/2015, Thị trưởng Emmen đã dẫn đầu đoàn doanh nghiệp và đại học Stenden thăm Đồng Tháp, ký một số văn kiện hợp tác: (i) Bản ghi nhớ hợp tác giữa đại học Đồng Tháp và đại học Khoa học Ứng dụng Stenden trong lĩnh vực giáo dục; (ii) Bản ghi nhớ giữa TP Sa Đéc và TP Emmen về việc mở rộng hợp tác kinh tế, nông nghiệp công nghệ cao, giáo dục và đào tạo, trong đó trước mắt là phát triển thành phố hoa, Emmen sẽ hỗ trợ Sa Đéc về kỹ thuật, công nghệ cao, liên kết với các doanh nghiệp hoa để trao đổi giống hoa mới, thị trường tiêu thụ…

Hợp tác giữa tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Gelderlands: tháng 11/2016, lãnh đạo tỉnh đã thăm xúc tiến thương mại đầu tư tại Hà Lan. Bên cạnh Hội nghị xúc tiến đầu tư thu hút 80 đại biểu tham dự, lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Gelderlands đã ký Thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp, dinh dưỡng vật nuôi, sản xuất thực phẩm và an toàn thực phẩm; các lĩnh vực khác sẽ được quan tâm xem xét phù hợp.

Hợp tác giữa tỉnh Bình Phước và thành phố Hoogeveen: Bình Phước và Hoogeveen đã có trao đổi hợp tác bước đầu. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác hữu nghị vào tháng 7/2016. Thị trưởng Hoogeveen đã thăm Bình Phước tháng 3/2016 tìm hiểu cơ hội hợp tác thương mại đầu tư.

V. CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT NAM TẠI HÀ LAN:

Theo Cục Thống kê Hà Lan, cộng đồng người Việt Nam ở Hà Lan hiện nay khoảng hơn 21.000 người, đa số là người gốc Nam (chủ yếu là nông dân và ngư dân vượt biên từ các tỉnh phía Nam và Nam Trung Bộ), khoảng hơn 3.500 người gốc Bắc (trước là lao động xuất khẩu từ Đông Âu di cư sang đầu những năm 90 và số nhập cư bằng con đường không chính thức gần đây). Các khu vực tập trung đông người Việt sinh sống gồm Helmond, Almere, Purmerend, Hoorn, Harlingen, Leeuwarden và Spijkenisse. Cộng đồng người Việt tại Hà Lan chủ yếu hình thành từ sau năm 1975 (những thuyền nhân Việt Nam đầu tiên đến Hà Lan vào năm 1977). Số lượng học sinh, sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam sang du học, nghiên cứu tại Hà Lan khoảng 400 học sinh/năm, đa phần là tự túc; có khoảng 30-40 sinh viên theo diện học bổng của Chính phủ Hà Lan, chủ yếu là các khóa học ngắn hạn.

Tháng 6/2016, Hội Sinh viên Việt Nam tại Hà Lan chính thức ra đời nhằm gắn kết và giúp đỡ các du học sinh Việt Nam tại Hà Lan.

VI. CÁC HIỆP ĐỊNH, VĂN BẢN ĐÃ KÝ GIỮA HAI NƯỚC:

+ Hiệp định hợp tác hàng không (10/1993).

+ Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư (3/1994).

+ Thoả thuận hồi hương người tị nạn Việt Nam từ Tiệp Khắc chạy sang Hà Lan (6/1994).

+ Hiệp định Tránh đánh thuế hai lần và Bản Thoả thuận về hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật (01/1995).

+ Thỏa thuận về hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật (01/1995).

+ Hiệp định khung về Hợp tác Phát triển (10/2000).

+ Thoả thuận Đối tác Chiến lược về Ứng phó với Biến đổi Khí hậu và Quản lý nước (10/2010).

+ Bản ghi nhớ về hợp tác năng lượng (9/2011).

+ Nghị định thư sửa đổi Hiệp định về vận chuyển hàng không (9/2011).

+ Bản ghi nhớ về hợp tác quốc phòng (9/2011).

+ Bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực dịch vụ thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý nước (9/2011).

+ Bản ghi nhớ về hàng hải, phát triển và quản lý cảng và nạo vét (2012).

+ Thỏa thuận Hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Bộ Kinh tế, Nông nghiệp và Đổi mới Hà Lan (3/2013).

+ Thỏa thuận hợp tác nghiên cứu giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Bộ Kinh tế, Nông nghiệp và Đổi mới Hà Lan về nghiên cứu cúm gia cầm (5/2013).

+ Bản ghi nhớ giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Bộ Kinh tế, Nông nghiệp và Đổi mới Hà Lan về hợp tác nâng cấp chuỗi sản phẩm thịt lợn của Việt Nam về tiêu chuẩn số lượng, chất lượng và an toàn (10/2013).

+Thỏa thuận Đối tác Chiến lược về Nông nghiệp Bền vững và An ninh Lương thực (6/2014).

+ Bản ghi nhớ hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam và Bộ Kinh tế, Nông nghiệp và Đổi mới Hà Lan trong lĩnh vực trồng trọt (9/2014).

+ Bản ghi nhớ hợp tác về “Quy hoạch tài nguyên nước cho lưu vực sông Hồng – Thái Bình giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn 2050”.

+ Bản ghi nhớ về hợp tác hàng không dân dụng Việt Nam – Hà Lan (10/2016).

+ Bản ghi nhớ về hợp tác quản lý an toàn thực phẩm (7/2017).

+ Ý định thư về các dự án chuyển đổi quy mô lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long (7/2017).

+ Ý định thư về hợp tác phòng chống thiên tai (7/2017).

+ Bản ghi nhớ về triển khai chương trình hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng DRIVE (7/2017).

+ Thỏa thuận về việc Damen đóng 06 tàu tuần tra đa năng cho Cảnh sát Biển Việt Nam (7/2017)./.